"Mütləq qayıdacam" dedim

 

Bəşəriyyət yaranandan indiyə qədər bu deyilir deyiləcək . Bütün peşələrin fövqündə dayanan bir sənət var - müəllimlik. Elə özüm az yazmamışam onlar haqda. hər dəfə əmin olmuşam ki, bizi yetişdirən müəllim adı həqiqətən müqəddəsdir.

Ötən ay müəllimlər üçün çox narahat, həyəcanlı, əhəmiyyətli bir ay oldu. Cəmiyyətin gələcəyini yetişdirən bu müqəddəs peşə sahibləri Müəllimlərin İşə Qəbulu (MİQ) imtahanlarının həyəcanını yaşadılar. Özlüyümdə qərar vermişdim ki, qaliblərdən biri haqqında yazı hazırlayım. Seçimin kim olacağını da təqribi bilirdim. Sosial şəbəkədə maraqlı məntiqli paylaşımları ilə həmişə diqqət çəkməyi bacaran bu MİQ-çi ilə  aramızdakı böyük zaman fərqinə baxmayaraq, eyni məktəbin məzunları olmuşuq. Bu da o demək idi ki, Sona Tağıyeva kimi bir şəxsiyyətin yetişdirdiyi ordunun əsgərləri idik. Söhbət Azərbaycan təhsilində hələ əlçatmaz olaraq qalan 190 saylı orta məktəbdən gedir. Baxmayaraq ki, yaxın vaxtlarda uzun illərin qonşusu olan bir məktəbi qocaman təhsil ocağı ilə birləşdiriblər, 190 saylı məktəbin tarixə çevrilmiş nüfuzu hələ qalmaqdadır. İndi isə kiçik bir söhbət üçün iki nəsil kimi üz-üzə oturmuşduq. Həmsöhbətim MİQ imtahanı mərhələsində fizika fənni üzrə ölkə birincisi artıq məzunu olduğu 189-190 saylı məktəbə bir müəllim kimi qayıtmağa hazırlaşan Fikrət Abdulovdur.

- Bizlərə möhkəm addım atmağı öyrədən müəllimdir...

- Müəllimlik mənim üçün bir missiyadır. Bu, elə bir missiyadır ki, sən vətəndaşı olduğun ölkənin gələcəyinə toxunmağı bacarırsan. Sənin işığın sönmür sən gələcəyə işıq saçıb parlaya bilirsən. Sən dünyadan köçürsən, lakin şəxsiyyət kimi formalaşdırdığın şagirdlərinin əməllərində yaşayırsan. Müəllimlik nədir? Müəllimlik bir təsəllidir. Dəyişə bilmədiyin nələrinsə istiqamət verdiyin şagirdlərdə dəyişəcəyinə ümid edirsən, qazana bilmədiklərini onların əldə etməsini arzulayırsan. Müəllimlik sevgidir. Yüzlərlə, minlərlə balanı öz övladın kimi sevirsən. Müəllimlik fədakarlıqdır. Özünü şagirdlərin inkişafına, onların uğuruna həsr edirsən. Müəllimlik vicdandır, ədalətdir ki, davranışında bu xüsusiyyətləri əks etdirirsən. Sadaladıqlarımı özündə daşıyan insan müəllim kimi doğulur sənət özü onu seçir. Bu xüsusiyyətləri olmayanlar  məktəbdə yalnız dərs deyə bilir, lakin şagirdi üçün ustad olur, müəllim.

- Artıq on il arxada qalan ucqar kənd məktəbi...       

 

- O məktəb müəllim sənətində ilk addımımdır. H.Sovqatov adına Şümrüd kənd tam məktəbi. Şəhər mühitində böyüyən, Azərbaycanın heç bir bölgəsi ilə uzaqdan belə, əlaqəsi olmayan bir insanın bu qərarı düzü, çoxlarını heyrətə salmışdı o zaman. BDU-nun magistraturasını qırmızı diplomla bitirən mənim bu addımıma tələbə yoldaşlarım inanmaq istəmirdi. Taxtadan tikilmiş məktəblə tanış olanda daxilimdə bir tərəddüd hissi yaransa da, mənim geri addım atmaq fikrim olmadı. Necə deyərlər, köçümü tutub dağın başına qalxmışdım. ilk dərs günü sinifdə barmaqla sayılacaq qədər  şagirdləri, onların üzündəki saflığı mənə bir xilaskar kimi baxan gözlərini görəndə özlüyümdə dedim ki, Fikrət, bacardığını bu uşaqlar üçün etməlisən. Daha çox məişət qayğıları ilə əhatə olunan bu uşaqları ilk növbədə məktəbə yönləndirmək lazım idi. Hər sinifdən 1-2 şagird seçərək onlarla işləməyə başladım. Həftənin şənbə günləri onları əlavə olaraq təşkil etdiyim məntiq dərslərinə cəlb etməyə çalışdım bütün səylərin sonunda məktəbdə məntiq yarışması təşkil elədim, dövlət televiziyası bu yarışmanı gəlib çəkərək işıqlandırdı.  Bir şagirdimin biliyinə bələd olduğumdan onun Bakıda təhsilini davam etməsinə nail oldum. Fizika, riyaziyyat, informatika təmayüllü liseyi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Neft Sənaye Akademiyasının məzunu oldu. Dağ başında ucqar kənddə balaca bir otaqda qışın soyuğunda odun sobasının istisinə qızınan bir gəncin müəllimlik fəaliyyəti belə başlayıb.    

 

- İlk dərs günü...

- Həssas bir gündür mənim üçün. Sevinclə kədər bir-birinə qarışır həmin gün. Baxmayaraq ki, həm şagird, həm tələbə daha sonra illərdir ki, bir müəllim olaraq bu günü yaşayıram. Bilirsiz, müəllim olmaq həm asanlıqla illərin gəncliyindən oğurladıqlarının fərqinə varmaqdır, həm bunu gözardı edərək uşaq qalmaqdır. Mən hərdən deyirəm ki, bilirsiz mən niyə böyüyə bilmirəm? Çünki mənə "hardasan" sualına cavab vermək nəsib olmayıb. Hər zaman məktəbdəyəm, məktəbə gedirəm cavabını verirəm. Müasir uşaqların görünüş davranışındakı dəyişikliyi gördükcə, asanlıqla yaşlandığını duyursan, amma onların əhatəsində çox olduqca, özünü həm uşaq kimi hiss edə bilirsən. Elə ilk dərs günü mən özümü "böyümüş uşaq" ya "uşaqlaşmış böyük" kimi hiss edirəm.

- Müəllimliyə yönlənən yolun ilham pərisi...

- Şagird ikən məktəbi çox sevmişəm. İndi möcüzə sehr hesabına mümkün olsaydı belə, qayıdıb bircə gün şagird olmaq istəyərdim. Məktəbdə biz dərs oxumuşuq, iki almışıq, beş . Dərsdən qovulmuşuq, təriflənmişik . Dərsdən qaçmışıq da, sinifdə dərs getdiyi zaman məktəbin həyətində futbol da oynamışıq. Məktəb həyatında olan hər şey mənə xoş idi. Hətta bəzi şagirdlər məktəbi tez bitirməyi arzu etsə , mən 10-cu sinifdə məyus olmuşdum ki, artıq bir ilim qalıb. Bizim 190 saylı məktəbdə nəsə var idi mən bunu sözlə ifadə edə bilmirəm. Böyük doğma bir ev idi. Əksər şagirdlərin valideynləri, xala, dayı, bibi ya əmiləri bir zaman bir-biri ilə sinif yoldaşı olmuşdu. Məzunlar məktəbə müəllim kimi qayıdır, valideynlər övladlarını da təhsil aldığı məktəbə gətirirdi. Sanki nəsildən nəslə ötürülən bir dəyər, bir miras idi 190. Sona müəllimə məktəbə elə müəllimlər yığırdı ki, hamısı işinin fanatı olurdu. Oxuduğum məktəbi ilk təkan hiss edirəm. İkinci təkan 10-cu sinifdə əvvəllər laqeyd qaldığım riyaziyyatı sevməyim oldu. Gördüm ki, öyrənib nəyisə izah etməkdən xoşum gəlir. Dərsi başqasına başa salırmış kimi öyrənir, müəllim obrazında çıxış edirdim. Zaman keçdi, bu oyunlar gerçəkləşdi mən müəllim oldum. İndi isə şagirdləri, uşaqları çox sevdiyim üçün müəllimliyə davam etdiyimi deyə bilərəm. O gün bir şagirdim mənə: "Müəllim, siz bir şagirdin başına gəlmiş ən gözəl hadisəsiz" mesajını yazmışdı. Bu sözləri işimə davam etmək üçün ilham pərisi hesab etmək olar.

- Məzunu olduğun məktəbin bu gün müəllimisən...

- Bu il Müəllimlərin İşə Qəbulunda respublika birincisi oldum. Bir qalib kimi şərtləri daha yaxşı olan digər məktəbləri seçmək şansım yüksək idi. Amma mən məzun Fikrəti xatırladım, hansı ki, son zəng günü məktəbin yan hissəsinə keçib, onun divarından, daşından öpərək: "mütləq qayıdacam" sözünü vermişdi. Sözümüzə əməl etmək fürsəti bu il düşdü. Açıq desəm, məktəbimizdə olan fizika müəllimlərinin yaş həddinin çatdığını bilirdim vakansiya olacağını təxmin etmişdim. Verdiyim sözü tutmaq üçün maksimum bal yığmalı idim ki, başqası oranı seçsə , düşmək şansı olmasın. Əgər bu şansı dəyərləndirməsəydim, ömürlük vicdan əzabı çəkə bilərdim. Etiraf edirəm ki, istədiyimə nail olsam da, qarışıq hisslər keçirirəm. Artıq 189-190 saylı məktəb kimi tanınan bu təhsil ocağı işləyəcəyim dördüncü ünvanımdır. Əvvəlki məktəblərdə özümə əmin şəkildə fəaliyyətə başlasam da, indi sevincdən çox narahatlıq keçirirəm. Qorxuram ki, illərdir qəlbimdə sevgisini qoruduğum, məzunu olduğum məktəbə qovuşmağım onun sehrini mənim üçün itirər adiləşər. İşlədiyim məktəblərdə işimi vicdanla görməyə çalışmışam. Lakin bu doğma divarlar, Sona müəllimənin ruhu, məzun Fikrətin verdiyi söz qarşısındakı öhdəlik məndə gərginlik yaratdığını etiraf edirəm.

- Gözəl ənənələrilə yaddaşlarda qalaraq, tarixə çevrilən əfsanəvi məktəb indi sənin üçün dünənlə bu günün vəhdətinə çevrilib...

 - Bəli, o vaxtdan indiyə çox şey dəyişib. Sona Tağıyevanın məktəbi, sovetlər birliyində Qırmızı Əmək Bayrağı Ordenli məktəb kimi tanınan 190-ın ənənələri, uğurları, tanınmış məzunları haqda çox dnışmaq olar. Artıq neçə ildir ki, binaları yanaşı yerləşən 189 saylı məktəbin bu təhsil ocağına birləşməsilə 189-190 saylı tam orta məktəb fəaliyyət göstərir. Bizim bir çox müəllimlərimiz müəyyən səbəblərdən məktəbi tərk etsə , bir qismi qalıb. Dövr , zaman da, uşaqlar da, təhsilə, təlimə yanaşma da dəyişir. Bir çox halda keçmişdə şagirdi uğura daşıyan üsullar indi ya az səmərəli, ya da səmərəsiz hesab olunur. Yaxşı bilirəm ki, keçmişi xatirələrdə yaşada bilərik. Amma bu gün məktəbin uğurlarının daha çox olmasını, yenə lider məktəb olmasını arzulayıram. Bunun uğruna üzərimə düşəni, bacardığımı edəcəyəm. Təbii ki, düşündüyüm nələrsə var, lakin ən uğurlu formul fəaliyyət zamanı insanın ağlına gəlir. H.Sovqatov adına Şümrüd kənd tam orta məktəb, S.C.Pışəvəri adına Humanitar fənlər gimnaziyası,  Fizika, riyaziyyat, informatika təmayüllü lisey 2013-cü ildən başlayan yolçuluğun dördüncü dayanacağı 189-190 saylı məktəb. Çalışdığım hər məktəb məni bir az da daha mən edib. Ümid edirəm ki, əvvəlki məktəblərdə topladığım təcrübə mənə yeni yerimdə uğurlu formulu tapmaqda yardımçı olacaq.

- Fizika, riyaziyyat, informatika təmayüllü liseydə fənn müsabiqələrində şagirdlərinizin qazandığı qızıl medallar yəqin ki, doğma məktəbdə parlayacaq..

- O liseydə çalışmağa başlayanda məndən sadəcə olaraq istedadlı şagirdlərlə işə təkan verməyimi istədilər. Mən yalnız öz dərs dediyim siniflərdən seçib hazırladığım uşaqlarla iki ildə iki qızıl üç bürünc medal qazandıq. Məlumdur ki, bu təmayüllü liseyə qəbul imtahanladır bura fizika, riyaziyyat, məntiq istiqamətinə uyğun uşaqlar seçilir. Liseydəki şagirdlərin demək olar ki, hamısında uğur üçün lazım olan minimal biliklər mövcuddur. Orada uğura daşımaq üçün şagird seçmək imkanı çoxdur, yetər ki, bunu istəyib çalışasan. Yeni ünvana gəldikdə isə bilirəm ki, bu istiqamətdə işlərə kömək etməyimi istəyəcəklər. Amma unutmaq olmaz ki, həmin liseydəki siniflərin hamısı fizika, riyaziyyat profilli, şagirdləri isə imtahan yolu ilə seçilmişlərdir. Orta məktəbin bir sinfində isə müxtəlif istedada malik müxtəlif sahələrə yönəlmiş uşaqlar olur. Yəni burada işimiz bir az çətin olsa da, davamlı, sistemli, ardıcıl görülən işlər nəticəsində müəyyən zaman çərçivəsindən sonra uğur qazanacağımıza ümid edirəm. Rəhbərlik, valideyn, şagird mən eyni hədəfə vurarsaq, buna uyğun şərait yaradılarsa, müsbət nəticə almaq şansımız yüksək olar. Hər halda biz bura digər məktəblərin uğurlarını izləyib onları alqışlamağa yox, məktəbin uğurlarına öz töhfəmizi verməyə gəlmişik. İddialıyıq, istəkliyik uğur üçün tək israrlı olmağımız qalır.

SÖZARDI: Üz-üzə iki nəsil oturmuşduq aramızda da uzun bir zaman kəsiyi. Lakin qədər bənzərlik gördüm həmsöhbətimlə aramızda. Çünki Sona Tağıyeva adlı sonsuz bir yolun eyni yolçuları olmuşuq. İncə yumor hissinə malik Fikrət müəllim gülə-gülə: "Düşündüyüm ilk olaraq şagird ikən gizlincə məktəbin qaranlıq zirzəmisinə düşmək çardağına qalxmağı təkrar etməkdir. O gün bu "cinayətdə" mənə yoldaşlıq etmiş sinif yoldaşım vakansiya seçimi zamanı dedi ki, əgər yenidən bizə çardağa qalxmaq şəraiti yarada biləcəksənsə, o məktəbi seç" deyərkən, onun üzündə "böyümüş uşaq" ya "uşaqlaşmış böyük" cizgilərini aydın gördüm. sevindim ki, yaxşı 190-çılar ordusu hələ var...          

 

Tamilla M-zadƏ

525-ci qəzet.- 2023.- 16 avqust.- S.13.