Baş üstə!
Esse
Heç
vaxt bacarmayacağım,
yaxud vaxtında icra edə bilməyəcəyim
işə görə
söz vermərəm.
Bəzən icra edə biləcəyimi bilsəm belə, maneələri də nəzərə alıb
"mütləq edəcəyəm"
yox, "çalışacağam
ki, olsun" deyirəm.
Evdə də, işdə də bu xarakterim dəyişməzdir.
Məsələn, mən
bilirəm ki, bu gün iki tədbirdə
iştirak etməliyəm,
ondan sonra bir videoreportaj hazırlanacaq, üstəgəl,
qəzet çapa gedəcək. Evdən çıxanda qızım
axşam onlara pizza hazırlayıb-hazırlamayacağımı
(məhz mənim hazırladığımı istəyirlər)
soruşanda "yox"
deyirəm. Bilirəm
ki, bu qədər işdən sonra gəlib bunu edə bilməyəcəyəm.
Təbii ki, inciyir, küsür, amma mən ona yalan
vəd vermirəm. Nəticədə "axşam
sizi gəzməyə
aparacağam" deyib
evə yorğun gəldiyi üçün
apara bilməyən atanın onları daha çox istədiyini düşünürlər.
Nədən ki, ata onların istəklərinə
"yox" deməyib.
Apara bilməsə belə, onlara etiraz etməyib. Amma mən həmişə bunun əlehinə olmuşam. Çünki özüm də eyni yolu keçmişəm.
Bizdə əksinə,
anam ümid verən, atam reallığı göstərən
idi. Anamın ümidləri məni yaşamağa həvəsləndiribsə,
atamın reallıqları
yaşamağı öyrədib.
Amma doğrusu, mənən rahat olsam da, ümumilikdə çox vaxt həqiqətin məhz acı tərəfini dadıram. İş həyatımda
da ta illər əvvəldən
məni həmişə
dikdanışan, tapşırığın
qarşısında söz
çevirən biri kimi qiymətləndiriblər.
Məsələn, hansısa
müdirim, rəhbərim
mənim səlahiyyətlərimdən,
potensialımdan, fiziki
gücümdən, yaxud
texniki təchizatımdan
artıq iş tələb edəndə eyni vaxtda mənimlə
bərabər, həmin
tapşırığı alan şəxslər
"baş üstə"
deyib, mən isə bunun filan çətinliklərinin
olduğunu söyləmişəm.
İşi görəcəyimizi,
amma ən azından onun istədiyi formada, istədiyi vaxtda olmayacağını da diqqətə
çatdırmışam. Əlbəttə ki, həmin
"baş üstə"
deyənlər "göz
işığı" olub,
mən yenə də "dikbaşlıq
edən" kimi dəyərləndirilmişəm. Amma nə yazıq ki, "baş üstə" deyənlər sonradan öz aralarında bu işin mümkünsüzlüyünü
dilə gətirərək
öz işlərinin
ardınca gediblər.
Və həmin işin həllinə çalışan elə
mən olmuşam. Çətinliklə nəticə
əldə etsəm belə, dəyərini,
"sağol"unu başqaları
alıb. Nədən ki, "baş
üstə" deməmişəm. Ağcabədililər
demiş, ay toooba, heç bugünədək
kimdənsə "sağol" umacağım
da olmayıb ha! Sözümün
canı başqadır.
Fikrimi dəqiqləşdirmək üçün
qoy bir misal
da çəkim. Deməli,
bir yoldaş var. Heç vaxt, heç kimə, heç bir işdə yox demir. Məsələn, uzaq bir rayondadır,
Ağcabədidən də
kimsə zəng vurur ki, bəs filan işlə bağlı danışmışdıq,
indi görüşə
bilərikmi? Hələ
indi yola çıxmağa hazırlaşan
həmin yoldaşın
cavabı bu olur: "Hə, sən öl, 5 dəqiqəyə ordayam..."
Sonra təkrar-təkrar zəng
gəldikcə hər
dəfə bir bəhanə uydurur: "Maşın xarab olmuşdu", "Uşağın
vəziyyəti pisləşdi
deyə qayıtdım"
və s. Beləcə,
hamıya "baş üstə" deyə-deyə
heç bir işi də vaxtında görmür.
Amma hamı onun xətrini istəyir. Çünki "yox, bacarmaram", "mümkün
deyil" kimi ifadələr ona yaddır. Ən çox işlətdiyi kəlmələr "baş
üstə", "oldu", "bu dəqiqə"dir. Həmişə bir yerdə olanda onu danlayıram. Edə bilməyəcəyin,
yaxud vaxtında çatdırmayacağın işə
"hə" demə,
insanları aldatma! - deyirəm. O isə yenə də öz bildiyindədir.
Bu yaxınlarda ikimiz eyni maşında
kəndlərdən birindəki toplantıya gedirdik. Yolüstü başqa bir yoldaşı da götürəcəkdik. Toplantının
təşkilatçılarından biri həmin yoldaşa zəng vurdu:
- Hardasınız?
O, adəti üzrə şirin dillə dedi:
- Çatırıq, çatırıq,
filankəs müəllim!
Özümü saxlaya bilməyib
əsəbi şəkildə
dedim:
- Niyə aldadırsınız?
Biz ki hələ filan
kənddəyik...
Deyəsən, telefonla danışan
təşkilatçı bunu
eşitdi. İki dəqiqə keçməmiş
mənə zəng vurdu. Harada olduğumuzu soruşdu. Bildirdim ki, filan kənddəyik, filan yoldaşı götürüb gəlirik...
O, tez gəlməli olduğumuzu bildirdi, maşını sürətlə
sürməyimizi istədi.
Mən "mümkün
olan sürət nədirsə, onu sürürük, çatacağıq",
dedim. Boy, qadan alım, telefon susmaq bilmədi. Sağollaşandan dəqiqə
yarım keçməmiş
zəng gəlir, eyni sual verilir,
sürətlə sürməyimiz
tələb olunurdu. Artıq əsəblərim
göydə oynamağa
başladı. Qarşı
tərəfə təkrar-təkrar
eyni cavab verməli olduğum üçün hər dəfə daha gərgin formada izah etməyə çalışıram ki, sizə
nə lazımdır,
deyirəm ki, çatacağıq,
mümkün sürət
nədirsə, sürücü
onu sürür... Ardınca digər təşkilatçıların
zəngləri gəlməyə
başladı. Mən
də hamısına doğru-dürüst cavab
verib, onlardan da danlaq formalı cavablar alıram. Bu arada həmişə yalan vədlər verən yoldaşımın
xısın-xısın güldüyü
də gözümdən
qaçmadı. "Sən
necə haqlıymışsan",
- dedim. Və daha bir zəng
gəldi. Səsimin tonunu aşağı salıb nəzakətlə,
kübarcasına cavab
verdim:
- Bəli, filankəs müəllim, bəli, bəli, artıq binanın qarşısına
çatırıq... Ayy,
yox, narahat olmayın... İkinci mərtəbəyə çıxaq?
Hə, oldu, baş üstə!
Telefon zəngləri bununla da dayandı. Biz isə hələ 10 dəqiqə
yol gedəcəkdik. Toplantı keçiriləcək
binaya çatanda da heç kim soruşmadı ki, bəs
10 dəqiqədir haradasınız?
Toplantı başladı və
bitdi, geri qayıtdıq. Yolboyu öz-özümə suallar
verməyə başladım:
Niyə də? Axı niyə? İnsanlar doğrunu niyə həzm edə bilmirlər? Niyə həqiqəti demədiyini bilə-bilə
məhz o yalandanışanları
qəbul edirlər?
Bu vaxt əlimdəki telefonda, daha doğrusu, izlədiyim sosial şəbəkədə
ürəyimi oxuyurmuş
kimi bir rəvayət çıxdı
rastıma. Əvvəllər
də oxumuşdum onu. Amma indiki kimi ciddiyə almamışdım. Bilirəm,
çox uzunçuluq
edirəm, amma qoy azacıq vaxtınızı alıb
onu da yazım. Yazım ki, sizə də dərs olsun...
Demək
həmin rəvayətdə
söylənir ki, üç
kişi gilyotin vasitəsi ilə edama məhkum edilibmiş. Bunlardan biri keşiş, biri hakim, digəri fizika alimi imiş.
Edam meydanına birinci
keşişi çıxarırlar.
Məhkumun başını
gilyotininin baltasının
altına yerləşdirəndən
sonra cəllad rahibdən "son sözün
varmı?" deyə
soruşur. Rahib,
deyir:
- Mən Allaha
inanıram. O, məni
mütləq qurtaracaq!
Allah! Allah! Allah!
Cəllad
gilyotini endirir. Amma möcüzə baş verir. Məhkumun boynuna 2-3 santimetr qalmış gilyotin dayanar. Edamı izləyənlər heyrətlə
bağırmağa başlayırlar :
- Onu azad
edin! "Allah" sözünü söylədi,
Allah onu bağışladı!
Beləcə keşiş edamdan qurtulur.
Daha sonra hakimi edam masasına gətirirlər.
O, da son sözünü söyləyir:
- Mən keşiş qədər Allaha inanan biri olmasam
da, haqqa, ədalətə
güvənirəm! Ədalət!
Ədalət! Ədalət!
Cəllad
yenə gilyotini endirir, amma təkrarən
yuxarıdakı möcüzə
yaşanır.
Meydanda edamı izləyən toplu yenədən bağırmağa başlayır:
- Haqq-ədalət öz yerini tapdı. O, günahsızdır, onu sərbəst buraxın!
Beləcə hakim də ölümün
cəngindən canını
qurtarır.
Nəhayət sıra fizika aliminə gəlir. Alim son
söz söyləmək
vaxtında deyir:
- Mən nə Allaha inanan keşiş,
nə də ədalətə güvənən
hakiməm. Mən
fizikəm. Bildiyim tək şey budur ki, o gilyotinin
ipində bir düyün var. O düyün də baltanın sonadək enməsinə əngəl
olur...
Edam alətini
yoxlayıb alimin dediyinin gerçək olduğunu görürlər.
İpdəki düyünü
açırlar və
dəzgah işə salınan kimi fizika aliminin başı bədənindən
ayrılır...
Həə, bu
rəvayəti də oxuyub qol-qanadım sınmış şəkildə
həmin yoldaşıma
səsləndim:
- Mən bugünədək
sizə tutduğum iradlara görə üzr istəyirəm. Siz çox uzaqgörən insansınız.
Mən də bugündən sonra kim nə desə,
bircə cavab verəcəyəm: BAŞ ÜSTƏ!
Yazını belə uzatmaqda məqsədim də elə bu "sehrli" sözün qüdrətini sizlərə
çatdırmaq idi. Əsəblərinizin sakit,
üzünüzün gülər,
canınızın sağlam,
qiymətinizin əla olmasını, işlərinizin
yağ kimi getməsini, hamı tərəfindən sevilməyinizi
istəyirsinizsə, heç
bir əziyyət çəkmədən buna
nail ola bilərsiniz. Sizin xilaskarınız yalnız
bir kəlmədir:
BAŞ ÜSTƏ! Bununla da
yuxarıda qeyd etdiklərimin hamısına
nail olursunuz!
Hə, deyirsiniz çox çərənləməyim, burda dayanım, hə? Nə deyirəm ki? BAŞ ÜSTƏ!
Məhsəti MUSA
525-ci qəzet.- 2023.- 30 avqust.- S.13.