Mirzəbəyli çayının nəğmələri

İttifaq Mirzəbəylinin 70 yaşı

Bu günlərdə Xalq artisti, professor, "Şöhrət" və "Şərəf" ordenli bəstəkar, Prezidentin fərdi təqaüdçüsü Tofiq Bakıxanov İttifaq Mirzəbəyli haqqında qələmə aldığı "Gənc dostuma yubiley təbriki" adlı yazısında qeyd edirdi ki, o, təkcə jurnalist yox, həm də mükəmməl musiqi xiridarıdır. Həmkarım haqqında ağsaqqal bəstəkarın dediyi bu sözlər məndə fərəh doğurmaqla bərabər, təsdiqini tapan bir əhvalatı xatırlatdı.

Etiraf edim ki, muğamları çox sevsəm də, dərin bələdliyim yoxdur. Buna görə də, 15 il əvvəl gözəl səsli xanəndə, Əməkdar artist Ruzə İbişova haqqında oçerk yazarkən muğamla bağlı bir sıra ədəbiyyatı vərəqlədim, onun tərkib hissələrinin nədən ibarət olduğunu nəzərdən keçirdim ki, oxucu məni xam saymasın. Amma bütün cəhdlərimə baxmayaraq, yazıda ağlıma gəlməyən bir yanlışlıq oldu. Bunu mənə İttifaq müəllim dostcasına bildirdi: "Yazmısan ki, ustalıqla mayənin zilindən bəmə endi. Mayənin zili olmur, biləsən". Dedim, bilmirdim, bilərəm. Görürsünüz, Tofiq Bakıxanovun onu mükəmməl musiqi xiridarı adlandırması heç də gəlişigözəl fikir deyil.

Yeri gəlmişkən, İttifaq Mirzəbəyli Tofiq Bakıxanovun ulu babası Abbasqulu Ağa Bakıxanov haqqında 160 ildə yazılmış məqalələrdən ibarət "Qüdsi əbədiyyəti" adlı sanballı toplu tərtib edib, onun atası - görkəmli tarzən, Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi Əhməd Bakıxanov haqqında "Ustad ömründən anlar" adlı kitab yazıb. Hər ikisindən müəllifin eyni peşəkar səriştəsi və zəhmətkeş əzabları boy göstərir. Tofiq Bakıxanov da öz növbəsində onun sözlərinə 10-dan artıq mahnı yazıb. Əlbəttə, musiqi duyumu güclü olan bir şairin sözlərinə bəstələnən mahnılar gözəl olar.

O zaman yaxın ünsiyyətimiz olmasa da, onunla birlikdə teleradio şirkətində çalışmışdım. Sonra iş elə gətirdi ki, mən də onun işlədiyi "Xalq qəzeti"nə gəldim. 17 ildir, eyni redaksiyadayıq. Təcrübəsi, məsuliyyəti, yorulmazlığı, gündə bir, bəzən də iki siyasi məqalə yaza bilməsi ilə gənclərə nümunə göstərir. Özü də onun yazdıqları dərin analitik üslubu, xalqın bağrından - bulağın gözündən gələn saf dili ilə seçilir. Folklora, mütəfəkkirlərin deyimlərinə yerli-yerində müraciətlər etməsi yazılarını daha da oxunaqlı edir.

İttifaq Mirzəbəyli iman adamıdır, Əməkdar jurnalistdir, gözəl ata və babadır, yaxşı yoldaşdır, maraqlı həmsöhbətdir, canıyanan qonşudur. Ürəyindəki dilində, beynindəki əməlində olan adamdır. Məsəl var, deyirlər: dənəm, suyam, nəyəm, buyam. O da eləcə.

Vikipediyadan bir abzas: Doqquz kitabın müəllifi, bir çox kitabların tərtibçisi və redaktorudur. Sözlərinə yazılmış mahnılar Bakı, Təbriz, Tehran və İstanbulda dövlət radiolarının qızıl fonduna qəbul edilib. Təxminən 15 dəfə jurnalist kimi İran, İraq, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Rusiya, Şimali Kipr və başqa ölkələrdə "Xalq qəzeti"ni təmsil edib.

...Turist qrupu ilə Qəbələyə getmişdik. Bütün gün gəzdiyimiz üçün axşamüstü qrupla "Yeddi gözəl" şəlaləsinə qalxmaq istəmədim. Aşağıda, Vəndam kəndi yaxınlığındakı bir çayxanada oturub yoldaşları gözlədim. Çayçıdan həmkəndlisi İttifaq Mirzəbəylini tanıyıb-tanımadığını soruşdum. "Tanıyıram, - dedi. - Amma o, Vəndamdan deyil, qonşu Mirzəbəylidəndir. Fəxrimizdir". Cavabdan İttifaq müəllimin iş yoldaşı kimi məmnun qaldım. Çayçı da oradakı ağacların meyvələrini dərib yeməyimə bir söz demədi: ortada Mirzəbəylinin adı vardı, axı.

İttifaq Mirzəbəyli illərdən bəri siyasət şöbəsinin müdiri işləyə-işləyə çox yüksək siyasi təfəkkür yiyəsi olub. Redaksiyaya dəvət etdiyi bəzi politoloqlarla necə döş-döşə gəldiyinin, öz arqumentlərini necə əsaslandırdığının, həmsöhbətlərini necə ustalıqla istiqamətləndirdiyinin dönə-dönə şahidi olmuşuq. Düz 10 il bir otaqda çalışdığı Qalib Arifin bu barədə dedikləri lap yerinə düşür: "Onun sadəliyi, özü demiş, "kəndçi görünüşü"nün arxasında şərq-qərb fəlsəfəsinə yaxından bələd olan, dünyanın gərdişindən, ölkənin siyasətindən yaxşı baş çıxaran, ən əsası isə öz işində - söz sənətində peşəkar olan bir qələm ustası dayanır".

Onun nəzərində Mirzə Ələkbər Sabir Azərbaycanın ən dahi şairidir. Öz yazılarında da sabiranəlik güclüdür. Həmkarımın bütün bədii və publisistik yaradıcılığını bir kənara qoyub, sosial şəbəkələrdəki postlarını, statuslarını nəzərdən keçirsək, onun əsl "mollanəsrəddinçi" yazar olduğu qənaətinə gələrik. Yumor hissi, cəsarətli tənqidi, güclü sarkazmı, hadisələrin içində olması, fikirlərini birbaşa ifadə etməsi onu fərqləndirən cəhətlərdir. Sabir ruhunun qayıdışına xidmətdən zövq alanlardandır. Onun Azərbaycana, uğurlarımıza kəc baxanlara vurduğu "şallaq"lardan sabiranəlik aşkar hiss olunur.

Son onilliklərdə qəzetimizin elə nömrəsi olmaz ki, "İ.Mirzəbəyli" və ya "İ.Qaçayev" imzası ilə yazılmış maraqlı məqalələr olmasın. Hər birinin də özünəxas ədəbi priyomu. Bir sirr açım. Qaçayev deyəndə həmən yadıma XX əsrin əvvələrindəki vətəndaş müharibəsi qəhrəmanı, ordu komandiri Çapayev düşür. Hətta bir dəfə Süleyman Rüstəmin məşhur şeirinə nəzirə yazmaq istəmişdim. İlk misralar da bədahətən gəlmişdi: "Çaqıl daşlı çayları Qaçayev çapa-çapa, Keçib biçir qəzetdə çəp addım atanları..." Amma nədənsə yarımçıq qaldı. Yəqin haçansa tamamlayaram.

"Çay" dedim, yadıma onun məqalələrindən birindəki qeydləri düşdü: "Doğulub böyüdüyüm Mirzəbəyli kəndinin gündoğan tərəfindən Həmzəlli çayı, ortasından Mirzəbəyli çayı, günbatan tərəfindən isə Tala çayı axır". Axar suyun bolluğuna düşüblər. Bəlkə elə Hacı İttifaqın bol-bol məqalələr yazmasının bir səbəbi də budur.

Zəmanəmizdə üç qələm sahibi Mirzəbəyli təxəllüsünü daşıyır. Hacı İttifaq, ondan iki yaş böyük həmkəndlisi Mirhəsən kişi və şair, siyasi ekspert Elçin Mirzəbəyli. Hərəsinin öz yeri var. Üçü də həm mirzə kimi, həm də bəy kimi dəyərlidir. Mənə daha yaxını Hacı İttifaq olduğu üçün onunla bağlı duyğu və düşüncələrimin bir qismini qələmə aldım.

İttifaq Mirzəbəyli səmimi şairdir, kin-küdurət bilmir. Şeirlərinin birində deyir: "Kim yazdı ah-zarı mənə? Tanrım, o əli bağışla". Bəzən könül dağlayan kövrəkliyi adamı vardan yox edir, təsvir etdiyi kədər lövhəsinin qarşısında aciz qalırsan:

Anam "oxuyurdu" atam öləndə,

Səsi divardakı daşı dəlirdi.

Payızı bərabər haqlamışdılar,

Atamsız anamın qışı gəlirdi.

Onun ən gözəl, ən təbii şeirlərindən biri də ömür sirdaşı qələm barədədir:

Dədəmdən, nənəmdən yetim qalmışam,

Dişimdən, çənəmdən yetim qalmışam.

Mən çox kimsənəmdən yetim qalmışam,

İlahi, qələmdən yetim qalmayım!

Ömrünü sədaqətlə sənətinə həsr edən müəllif həm də istəyir ki, zəhməti itməsin:

Zaman, yandır məni öz ocağında,

İllərin oduna, közünə dönüm.

Bir də alışmağa qalsın gümanım,

Kül etmə, kömür et, gözünə dönüm.

Hacı İttifaqın günü havanın alatoranı ilə, sübh namazından sonrakı iş-güc qayğıları ilə başlayır. Bu yaxınlarda özü yazmışdı: "Hələ səhər tam açılmayıb. Mən işə gedirəm. Elektrik qatarına çatmaq üçün 45 dəqiqə piyada gəlmişəm. Günəş hələ binaların arasındadır, qatar Sumqayıtda, quşlar səmada, biz perronda..." Düz 30 il bundan qabaq "Səhər" mükafatını əbəs yerə verməyiblər ki, ona.

Ömür qatarın şütüdükcə-şütüsün, hacı!

Əli NƏCƏFXANLI

525-ci qəzet.- 2023- 10 fevral.- S.11.