Süni intellektin pozitiv və neqativ tərəfləri

Süni intellekt bir gün dünyanı ələ keçirə bilərmi?

Süni intellektin yaradılması ilə bağlı fikir və mülahizələr uzun illərdən bəri səsləndirilsə də, bu istiqamətdə ilk praktiki addımlar ötən əsrin 50-ci illərində atılmağa başladı. Artıq bu gün dünyada süni intellektdən tibb, maliyyə, biznesin avtomatlaşdırılması kimi ən fərqli sahələrdə istifadə olunur. Müasir dövrdə süni intellektin tətbiqi ilə ən müxtəlif cari işlərin icrasından tutmuş, bədii əsərlər yaratmağa qədər çoxşaxəli və geniş spektrli vəzifələrin öhdəsindən gəlmək reallığa çevrilib. Bununla belə, hazırda süni intellektlə bağlı müxtəlif pessimist fikirlərə də rast gəlinir. Hərbi sənaye sahəsində döyüş robotları adlandırılan avtonom robot sistemlərinın yaradılması və sınaqdan keçirilməsi cəhdləri bir çox insanlarda narahatlıq doğurur. Robottexnikanın bir çox sənaye sahələrində tətbiqinin dünyada qlobal işsizlik təhlükəsi yaradacağı və böyük sosial problemlərə yol açacağı isə son illər ən çox müzakirələrə səbəb olan mövzulardandır. Lakin bütün hallarda cəmiyyət belə dəyişikliklərə hazır olmalı və yarana biləcək problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün indidən lazımi tədbirlər görməyə çalışmalıdır.

Süni intellekt üzrə mütəxəssis Barış Mehdiyev "525"ə açıqlamasında süni intellektin gələcək həyatımız və bəşəriyyət üçün böyük töhfələr verə biləcəyini bildirib: "Bəşəriyyət bu vaxta kimi həll olunmayan problemləri süni intellekt vasitəsilə həll etmək imkanı qazanacaq. Məsələn, bir neçə aya görməli olduğumuz işi süni intellekt bir neçə günə, inkişaf etdikcə hətta bir neçə dəqiqəyə həll edə biləcək. İş prosesinə gəldikdə isə, şirkətlərin avtomatlaşdırılma sayəsində istehsalı artırmaları, səhvlərin azaldılması, maliyyə xərclərinin aşağı düşməsi halları müşahidə olunacaq. Amma burada bir mənfi cəhət də var ki, süni intellekt işsizliyin artmasına yol açacaq. Süni intellekt zamanla bir neçə peşəni avtomatlaşdıra biləcək və insanların həyata keçirəcəyi işlərin sayı azalacaq. Əlavə olaraq sağlamlıq xidmətlərində süni intellektin töhfələri böyük olacaq, tibbi diaqnozlar daha tez və daha dəqiq qoyulacaq. Daha tez qoyulan diaqnoz sayəsində insanların müalicəsi də asanlaşacaq. Eyni zamanda, müalicəsi tapılmayan bir çox xəstəliklərin müalicəsi tapılacaq. Çünki süni intellekt 5-10 ilə ediləcək araşdırmanı super kompüterlər vasitəsilə bir neçə günə araşdırır. Virusları daha tez müəyyənləşdirə biləcək texnologiyalar sürətlə artmaqdadır.

Bu gün insan intellektin maşınlar tərəfindən dəqiq simulyasiya olunması nəticəsində avtomatlaşdırılmış naviqasiya sürətlə inkişaf edir, bir çox firmalar bu sahəyə böyük yatırımlar qoyurlar. Artıq inkişaf etmiş ölkələrdə süni intellektlə idarə olunan nəqliyyat vasitələrini satışa çıxarmaq istəyirlər. Süni intellektlə idarə olunan marşrutlarda sürücüyə ehtiyac duyulmur. Süni intellekt insandan daha tez reaksiya verərək, prosesi cəld həyata keçirdiyi üçün maşın qəzaları az olacaq və bunu da müsbət bir hal kimi dəyərləndir bilərik. Maliyyə və ticarət məsələsində də süni intellektin töhfələri böyükdür. Süni intellekt qurğuları, olqaritmlər daha yaxşı və səmərəli qərarlar verməyə imkan yaradacaq. Hazırda süni intellektlə işləyən sayt var, biz orada öz soyuducumuzda olan məhsulların adlarını yazırıq və o, həmin məhsullardan ən yaxşı hansı yeməyi hazırlamaq mümkün olduğunu bizə göstərir. Bu nümunələr sadəcə başlanğıcdır. Süni intellekt kimi dünyada heç bir sahədə böyük inkişaf olmayıb. Bu mövzuda insanlar ehtiyatlı hərəkət edirlər. Süni intellektdən düzgün istifadə etməyi bacaran istənilən insan həm maddi, həm mənəvi cəhətdən çox gözəl yerlərdə ola bilər. Jurnalist belə məqalə yazmaq üçün süni intellektdən istifadə edə bilər.

Bəzən adamlar süni intellektin dünyanı ələ keçirəcəyini düşünürlər. Amma bu, mümkünsüzdür. Çünki süni intellekt də insanlar tərəfindən kodlaşdırılır və yaradılır. Yəni onun həyatınızdakı rolu özümüzdən asılıdır".

Havar ŞƏFIYEVA

525-ci qəzet.- 2023.- 25 fevral.- S.17.