Sonuncu şillə

(Atamla bağlı xatirələrim)

Ehtiyacım yoxdu usta sözlərə

Ata şilləsinə ehtiyacım var

Məzahir Hüseynzadə

Yaşasaydı, düz 98 yaşı tamam olacaqdı. Yoox... Əlbəttə, bu qədər yaşaya bilməzdi. Həm də həmişə özünün dediyi kimi, bu dünyadan vaxtında getmək ən böyük mədəniyyətdir. Amma heyif ki, belə çətin mədəniyyəti göstərmək insanların özündən asılı deyil. Bu dünyadan o biri dünyaya heç kimə əziyyət vermədən, üzüsulu köçmək dünyasını dəyişən hər bir insan üçün ən böyük üz ağlığıdır.

İyirmi iki-iyirmi üç ilin söhbətidir. Hələ bəlkə də, ondan da çox. İki ildən artıq idi ki, heç bir yerdə işləmirdim. Özüm ərizəmi yazıb işdən çıxmışdım (Mən indiyə kimi işlədiyim müddət ərzində, yəni 41 illik əmək stajımda iki dəfə öz ərizəmlə işdən çıxmışam. Heç kim məni işdən çıxartmayıb. Bunlardan biri 1991-ci ildə, ikincisi isə 2001-ci ildə olub. Və hər ikisində də, heç kəsə bildirməsəm də, çox böyük maddi çətinliklərlə üzləşmişəm). Heç peşiman da, deyildim. Atam nə qədər tövsiyyə etsə də, israrla xahiş etsə də, fikrimdən dönmədim. Özüm ərizəmi yazdım və işdən də çıxdım.

Atam mənim heç bir yerdə işləməməyimlə barışmaq istəmirdi. Bunu özünə böyük bir dərd eləmişdi. Fikir çəkirdi. Mən isə belə məsələlərə o qədər də əhəmiyyət vermirdim. İndi ordan-burdan 5-10 manat düzəldib, pis-yaxşı ailəmi dolandırırdım. Atam isə fikir edirdi, dözmürdü. Hərdən görürsən ki, öz-özünə deyidi: "Əə... bu uşaq elmlər doktorudur, professordur (Uşaq a...... Uşağın o zaman 45 yaşı vardı). O boyda ağır müharibəni görüb gəlib (Əfqanıstan müharibəsi). İki ali təhsili var. Müxtəlif ölkələrdə diplomatik kurslar keçib. Fövqəladə və səlahiyyətli səfir rütbəsi var. Rayon icra başçısından tutmuş, nazir müavininə qədər işləyib. İndi nə oldu, onda yaxşı idi, işə yarayırdı, indi pisdir, işə yaramır? Nə deyim vallah".

Atam hərdən mənim könlümü almaq üçün deyirdi ki, elə onun özünün də başına belə-belə hadisələrdən çox gəlib. Bir vaxtlar hər yerdən, işlədiyi universitetdən belə xaric edilmişdi. Kitablarının çap olunmasına qadağa qoyulmuşdu, televiziyaya çıxmasına icazə verilmirdi. Şeirləri dərc olunmurdu.

- Niyə? Yadından çıxıb? Özün ki bilirsən, heç çörək almağa belə pulumuz yox idi.

- Əlbəttə, yadımdadır, ay ata.

Mən isə çalışırdım buna o qədər də əhəmiyyət verməyim. Düzdür, çətin olmağına çətin idi. Universitetdə iki uşaq oxutdururdum. Onlardan biri də pullu təhsilə düşmüşdü. Amma mən özümü sındırmırdım. Təki atam... O ilahi qüvvə saydığım atam, ayağını qoyduğu yerə başımı qoyduğum atam, mənim armud qoxulu atam fikir çəkməsin. Mən isə atamı inandırıb deyirdim ki:

- Ay ata, vallah-billah mənim pula sən deyən o qədər də ehtiyacım yoxdur. İndi üçündən pis, beşindən yaxşı dolanıram. Şükür Allaha. Nə olub ki, əlim sağ, ayağım sağ. Başım da sən dediyin kimi, pis işləmir.

- Elə səni bütün bəlalara salan sənin başındır, dilindir.

- İndi nə eləmək olar? Pis-yaxşı başdır da, ay ata. Başımdan şikayətim yoxdur. Birtəhər girlədir məni. Amma sən heç narahat olma, öz səhhətinə fikir ver. O ki qaldı mənim iş məsələmə, inandırım səni o da düzələr. Hər şeyin geci-tezi var. Əşşi, lap uzaqbaşı Moskvaya gedərəm (Nəhayət ki, çoxdan bəri ürəyimdə ehtiyat variantı kimi saxladığım fikirləri atama açdım). Çoxları ilə hələ Əfqanıstanda, İranda bir yerdə işləmişik. Türkiyədə diplomatik kurslarda təhsil alanda, onların çoxu artıq Türkiyədə işləyirdi. Pakistanda, İsveçrədə işləyəndə, orada çalışan Rusiya və digər ölkələrin diplomatları ilə də isti münasibətlər yaratmışdım. Nə zamansa, işlərimin əvvəl-axır belə olacağını bildiyimdən, bütün bunları nəzərə almışdım. Nədənsə ürəyimə danmışdı. Elə onun üçün də, müxtəlif xarici ölkələrin diplomatları ilə yavaş-yavaş əlaqələr yaradırdım. Çoxları ilə elə indinin özündə də, zəngləşirəm.

- Sən öləsən, elə bircə bu qalmışdı. Bəsdir, məni özümdən çıxartma. Gözümdən kənara getməyəcəksən. Bəsdir daha bu qaraçı həyatın. Üç il bir ölkə, beş il bir ölkə. Bəsdir daha.

...Mənə çox qəribə gəlirdi. Hətta iş o yerə gəlib çatmışdı ki (Mən həmişə harada işləməyimdən asılı olmayaraq, həm də ali məktəblərdə dərs də demişəm), vaxtilə dərs dediyim ali məktəblərə müraiciət edəndə duruxub dedilər ki, hələ biz yuxarılarla məsləhətləşməliyik, icazə almalıyıq.

- Bəs bir vaxtlar Allah-allahla məni dərs deməyə dəvət edəndə, dərs deməyim üçün özünüz xahiş edəndə də yuxarılarla məsləhətləşmişdiniz? - Bu tək bircə mənə aiddir, yoxsa hamı üçün yuxarılara ağız açıb, məsləhətləşirsiniz? Saat hesabı dərs deməyə nə yuxarılar?

- ...

Nə isə... Hələ bu azmış kimi, həm namizədlik, həm də doktorluq dissertasiyamı müdafiə etdiyim Elmlər Akademiyasında laborant da işləməyə hazır idim. Təki bir iş tapıb işləyim. Təki atam bir az sakit olsun, az fikir çəksin. Çünki kişi heç cür özünə gələ bilmirdi. İşin maddiyyət tərəfi məni qətiyyən maraqlandırmırdı. Qətiyyən yox. Orada alacağım məvacib o vaxtın pulu ilə heç mənim ailəmin bir həftəsinə çatmazdı. Atama görə edirdim ki, guya işləyirəm. Fikir çəkməsin. Hm.... Yenə eyni sözlər, eyni cümlələr.

- Yuxarılarla məsləhətləşməliyik.

Laborant işini də yuxarılarla məsləhətləşmək? Bütün bunlar mənə həm qəribə, həm də çox ağır gəlirdi. Yəni, biz doğrudan da, bu qədər dəyişmişik? Yoxsa, Sabir demişkən: "Əvvəl nə idiksə, yenə biz şimdi həmanız". Bəlkə əvvəllər, mən buna fikir verməmişəm. Elə əvvəldəndə biz belə idik.

lll

- Oğul, sənə and verirəm ölənlərin ruhuna, dirilərin canına, bu pulu götür, əlimi geri qaytarma. Burada elə bir şey yoxdur.

- Vallah varımdır, billah varımdır. Mən özüm pul xərcləməyə yer axtarıram. Sən də mənə pul veririsən. Varımdır. Olmayanda sənə deyərəm.

- Əə... Sən nə təhər adamsan? Nə mən ölüm qanırsan, nə də sən öləsən qanırsan. Əə... Dost-tanışlarla gəzməyə gedirsən. Nə bilim haralarda olursan. Başa düş, kişinin cibində pul olar. Onlar bir xəcləyəndə, sən iki dəfə artıq xərclə. Ondan da başqa, həmişə olduğu kimi, geyiminə fikir ver, həmişə şax geyin, çəkmələrin par-par parıldasın, üst-başına ən bahalı ətirlərdən vur. Elə bilməsinlər ki, sən düşmüsən. Sən elə oğlanlardan deyilsən axı. 45 yaşın var. Paaah.... Bilirsən bu nə deməkdir? Bu kişiliyin ən gözəl, ən qiymətli bir dövrüdür. Göydən ulduz yağdıran, göydə uçan quşu gözündən vurub yerə salan bir vaxtındır. Kişi yaşının bu dövrünə bilirsən musiqi dilində nə deyirlər? Tanqo dövrü. 20 yaş, 30 yaş dəliqanlılıq, dalaşqanlıq dövrüdür. Bu çiy bir dövrdir. Sabahını düşünmədən, ağlına gələnini edir. Heç kimi də öz ağlı, öz savadı ilə özünə cəlb edə bilmir. Axı, həyatda nə görüb ki?.. - Sonra isə gülə-gülə... - Bu heç kimə lazım deyil. Bu yaş heç kimi özünə cəlb edə bilməz. Məhz kişi üçün 40-dan sonra başlayan dövr isə görüb-götürmüş, həyatda artıq azdan-çoxdan görmüş, bişmiş, bir qədər müdrük, ən çılğın bir dövrdür. Təəssüf ki, bu yaş dövrü də 55-56 yaşa qədər çəkir (Onu da, deyim ki, atam öz geyiminə çox fikir verərdi, şık geyinərdi, ən bahalı ətirlərdən istifadə edərdi). Həə.... Bu yaşda kişinin cibində həmişə pul olmalıdır. Bəzi-bəzi yerlərə gedəndə xərcləsin. Əşşi, mən qoca kişiyəm, pul mənim nəyimə lazımdır? Heç evdən çölə də çıxmıram. Sənə isə pul lazım ola bilər.

Belə-belə söhbətlərimiz çox olardı, tez-tez olardı. O pulu mənə tərəf uzadır, mən də əlini geri qaytarardım. Deyərdi:

- Əə... Təki mənim atam sağ olaydı, o da mənə pul verəydi. Vallahi alıcı quş kimi dartıb əlindən qoparardım.

Deyərdi ki:

- Bu yaşa gəlib çatmışam, indiyə kimi səndən tərs, səndən höcət, səndən çətin adama rast gəlməmişəm. Ay məndən olub mənə oxşamayan (Bu mənim atamın ən çox işlətdiyi söz idi), başa düş məni, mən bu pulu sənə yox, uşaqlara, onların təhsili üçün verirəm. Ax.... Heyif... Bir də heyif.... Əvvəlki vaxtlarım olsaydı, mən bilirəm sənlə nə edərdim. Nə şilləlik sifətin var? Vallah, səni elə günə qoyardım ki...

Həmişə onun bu sözlərini xatırlayanda, çoxdan olmuş bir əhvalat gözlərimin önünə gəlir. Gözlərim dolur, qəhərlənirəm.

İndi yazacağım bu hadisəni ötən yazıların birində də qeyd etmişdim.

lll

Pakistanda diplomatik xidmətdə olduğum vaxtlarda get-gedə gözlərimin işığını itirməyə başladım. Bir çox yerlərə müraciət etdim. Almaniyaya qədər gedib çıxdım. Dedilər ki, müalicəsi yoxdur, artıq gecdir. Atam həkimlərə yalvarırdı, "Amanın günüdür, oğlumu gözsüz qoymayın, onu gün işığına həsrət qoymayın" deyirdi. Hətta bəlkə də, tələb də edirdi ki, onun öz gözlərini çıxardıb, mənim gözlərimin yerinə qoysunlar.

İndi yazacağım bu hadisə isə yuxarıda yazdığım o göz xəstəlikləri hadisəsindən çox-çox əvvəl olmuşdu. Çox-çox əvvəlki illərin əhvalatı idi. Elə bil, Allah bizi imtahana çəkmişdi. Atamın mənə, mənim də atama olan məhəbbətimizin ölçüsünü yoxlayırdı.

Atam xəstəxanada yatırdı. Vəziyyəti gündən-günə ağırlaşırdı, böyrək çatışmamazlığı vardı. Atamı müalicə edən həkim, tanınmış cərrah Südeyif İmamverdiyev, əgər səhv etmirəmsə, həmin xəstəxananın baş həkimi idi. Mən gündə iki dəfə atama baş çəkirdim. Çox narahat idim. Bir gün Südeyif müəllim məni öz otağına çağırıb, sakit və eyni zamanda qəribə, insanı vahimələndirən bir səslə:

- Bilirsiz, sizinlə açıq danışacağam. Siz ailənin böyük oğlusunuz və hər şeyi də bilməlisiniz. Hər şey ola bilər. Və siz də o hər şeyə hazır olmalısınız. Eyni sözləri ananıza da demişəm.

Qoymadım sözünü bitirsin. Az qala... az qala... yerimdən dik atıldım. Qışqıra-qışqıra:

- Nə demək istəyirsiz? Siz nə danışırsız?

O yenə də mənə əvvəlki həlim səsi ilə sakit-sakit, aramla vəziyyəti izah etməyə başladı:

- Eldə belə bir misal var. Deyir, ürək mərd olar, böyrək namərd. Ona görə belə deyirlər ki, ürək öz xəstəliyini əvvəlcədən xəbərdar edir, bildirir. Böyrək isə yox. O qəfildən də öz fəaliyyətini saxlaya bilər. Xəbərdarlıqsız, filansız. Mən indi heç nəyi gizlətmirəm, açıq deyirəm. Siz uşaq deyilsiniz. Əsəbləşməyin də yeri yoxdur. Böyrəyinin biri öz fəaliyyətini get-gedə itirir. Heç o biri böyrəyi də...

Yenə də qoymadım sözünü bitirsin. Hər iki əlimlə qulaqlarımı qapayıb, oturduğum divana çökdüm. Qışqıra-qışqıra:

- Doktor, nə lazımdırsa, eləyin, nə lazmdırsa, əsirgəməyin. eləyin. Təki onu bu dünyadan getməyə qoymayın. Məndən nə asılıdırsa eləyim. Yoox, məni düzgün başa düşün.

Nə danışdığımı heç özüm də bilmirdim. Rabitəsiz ifadələrlə nəsə deyirdim. Və birdən ağlıma qəribə bir fikir gəldi:

- Onda... Hm... Mənim böyrəyimin birini kəsin, atamın böyrəyinin yerinə qoyun... Axı belə etmək mümkündür. Siz bunu eləyə bilərsiniz. Çox xahiş edirəm, yalvarıram. Mən hələ cavanam, sağlamam. Bir böyrəklə də yaşayaram. Təki siz mənim atamı sağaldıb onu ayaq üstə qoyun. Heç bu barədə atam da bilməz, ümumiyyətlə, heç kim bilməz. Nə zaman desəniz başlayaq, mən hazır. Lap elə bu gün, bu saat. Vaxtı itirməyək.

O, gülümsəyə-gülümsəyə:

- Siz nə danışırsınız? Heç öz danışıqlarınızı özünüz bilirsiniz?

Sonra mənə nəsə başa salmaq istədi. Və dərhal da başa düşdü ki, tibbi terminlərlə danışacaq məsələləri başa düşmək mənim üçün çətin olacaq. Sözü dəyişərək:

- Yaxşı.... Əgər belə məsələyə ehtiyac olarsa, mən sizə deyərəm.

O, daha nələrdənsə danışırdı, mən isə heç nə başa düşmürdüm:

- Doktor, mən ciddi deyirəm.

O, vaxtlar mənə elə gəlirdi ki, əgər stolun üstündə bıçaq olsaydı, götürüb qarnıma soxub, dərhal böyrəyimi çıxardıb, həkimə verib deyərdim ki, götür apar ver atama, onun xəstə olan böyrəyinin yerinə qoy.

O, məni gülə-gülə atamın palatasına ötürdü, dedi ki, hər şey yaxşı olacaq, möhkəm olun. Qapıdan necə çıxdığımı, atamın palatasına necə gəlib, nə söhbət etdiyimi və sonra evə necə gəldiyimi bilmədim. Bircə onu bilirəm ki, səhərə qədər yatmadım. Və həmin gecə nə fikirləşdimsə, heç o da yadıma gəlmir. Yadıma gələni bir odur ki, öz-özümə qərarlaşdırmışdım ki, gərək həkimi nəyin bahasına olursa-olsun, məcbur edəm ki, atamın böyrəyini mənim böyrəyimlə əvəz eləsin. Yerimin içində uzanıb, siqareti-siqaretə calayırdım. Səhər açılar-açılmaz xəstəxanaya qaçdım. Dəliyə dönmüşdüm.

...Bir müddət ötdü. Atam bu xəstəlikdən sağaldı, ayağa durdu. Yenə əvvəlki kimi aktiv həyata başladı. Sevincimin həddi-hüdudu yox idi, amma bu qorxu mənim beynimə həkk olunmuşdu. Çox-çox illər sonra isə atam başqa bir xəstəlikdən, heç ağlımıza belə gəlməyən xəstəlikdən dünyasını dəyişdi. Və mən bir an içində bu qorxudan ürək ağrısı ilə birdəfəlik ayrıldım. Amma mən çox arzulayırdım ki, bu qorxu, tək elə bircə bu qorxu ömrümün axırına qədər məni tərk eləməsin. Elə bu qorxu ilə də ömrümün axırına kimi yaşayım.

İndi isə mən yeni bir həyata qədəm qoyurdum. Atasız bir həyata. Bu isə mənim üçün alışmadığım, adət etmədiyim, başqa bir həyat idi. Onsuz da, əvvəl-axır belə bir həyata başlamalı idim. Amma hazır deyildim. Hərdən çətinə düşəndə Vaqif Səmədoğlunun bu misralarını öz-özümə pıçıldayıram:

"Atamı səslədim dara düşəndə,

Gördüm ki, arada qəbir dayanıb".

Atam da onun bu məşhur misralarını özünün "Dərin qatlara işıq" adlı elmi və publisistik məqalələr kitabında çox gözəl izah edərək yazmışdı: "Maddi varlığın, indi qəbrə dönmüş mərhum atanın (özü də hər şeyə qadir atanın övladına köməksizliyi)". Özü də elə bil atanın: bir telefon zənginə dağı-dağ üstünə aşıran atanın övladına olan köməksizliyi.

Mən isə belə bir telefon zəngindən istifadə edə bilmədim. Çünki atalı həyatımın xeyli hissəsini ən ağır ölkələrdə, ən çətin, ən təhlükəli qruplarda keçirmişdim. Başıma çox müsibətlər gəlmişdi. Mən isə bütün bunları atamdan gizlətmişdim.

... Əvvəlki günlərə qayıdıram. Tamam təsadüf nəticəsində 2-3 il işsiz qalandan sonra işə bərpa olundum. Özü də adi, sıravi bir işə yox, sədr müavini vəzifəsinə. Burada 10 ay işləyəndən sonra yenidən səfir təyin olundum (Bu isə tamam başqa bir mövzudur). Daha sonra isə nə az-nə çox düz 12 il Azərbaycanda olmadım. Əgər oldumsa da, üst-üstə 10-15 gün oldum, ya yox. Çünki məni vətənlə, Azərbaycanla bağlayan bir atam idi. O da 10 il idi ki, dünyasını dəyişmişdi. Mən isə atam üçün yaşayırdım.

Ağla gələn ilk sual bu ola bilər ki, ay balam, sən ki belə atanın dəlisi olmusansa, onda niyə xarici ölkələrdən çıxmırdın, İrandan vurub Turandan çıxırdın. Əlbəttə, məntiqli sualdır. Öna görə də, özümə bəraət qazandırmaq istəmirəm. Amma hər halda xarici ölkələrdə işləməyə məcbur idim. Səbəblər çox idi. Açmağa lüzum görmürəm (Harda olmağımdan asılı olmayaraq, təki bilim ki, atam sağdır, nəfəsi üstündədir. Bu mənə bəs idi).

lll

Yenə bir dəfə xəstəxanaya atamı görməyə getmişdim. Elə görüşüb oturmaq istəyirdim ki, dedi:

- Əə, dur gəl yanıma.

Gəldim:

- Yox, yaxın gəl, əyil mən tərəfə.

Əyildim:

- Əə, sənə deyirəm çox əyil.

Mən yenə əyildim.

Əlini yorğanın içindən çıxarıb üzümə yaxınlaşdırdı. Deyəsən, şillə vurmaq istəyirdi. Mən isə heç nə başa düşməyərək, ona baxırdım. Vurdu. Amma bu şillə o qədər zəif, elə halsız idi ki, sanki üzümə şillə deyil, sığal çəkirdi. Çox zəifləmişdi.

Mən təəccüblə və eyni zamanda heç nə başa düşməyərək, gülümsəyərək:

- Ay ata, mən yenə də nə etmişəm? Yenə kimdən nə eşitmisən?

Qəhərli bir səslə:

- Əə, köpək oğlu, hələ bir soruşursan da... O nə sözdür, başından böyük danışmısan. Südeyifə demisən ki, mənim böyrəyimin birini götürün, atama verin.

Yenə də əlini qaldırmaq istəyirdi ki, məni vursun, bu dəfə isə heç əli qalxmadı. Həddən artıq zəif idi.

Ax... Nə olardı, vura biləydi. Mən də əvvəlki kimi sevinərdim ki, mənim atam çox güclüdür. Vur, ay ata, vur. Özündə güc topla, vur. Yenə əli qalxmadı. Atamda güc qalmamışdı. Üzümü yana çevirdim ki, görməyim. Qəhərlənmişdim. İstəmirdim ki, atam məni belə görsün.

Ah, ata!.. Ah, namərd dünya! Bir vaxtlar sən bu əlinlə, iki şillə ilə məni kresloya çökdürmüşdün. İndi nə olub sənə? O vaxtlar mən elə sevinmişdim ki... Aman Allah, mənim atam nə güclüdür deyə fikirləşmişdim. İndi isə heç əlini qaldıra bilmir. Kədərimin üstünə bir az da kədər gəldi. Öz-özümə ürəyimdə: Ay ata, axı sənə nə oldu, niyə belə oldun? (Atam xəstələnəndən sonra xarici ölkələrdə işlədiyim illərdə Bakıya çox gec-gec gəlirdim. İstəmirdim atamı xəstə görəm. İstəmirdim atamı zəif görəm. İstəyirdim ki, atamı həmişə vaxtilə necə görmüşdümsə, vurub-yıxan, tutub-durquzan əvvəlki atamı görəm).

lll

Çox qəribədir, mən həmin bu hadisəni xarici ölkədə işləyəndə yuxuda da gördüm. Amma başqa cür. Yuxuda gördüm ki, xəstəxanaya atamı görməyə getmişəm. Yenə həmin illər boyu, bundan əvvəl gördüyüm palata, həmin dolab, həmin çarpayı, pəncərədən asılmış həmin pərdələr, həmin stollar, kreslolar, bir sözlə, palata... heç dəyişməyib. Atam məni görən kimi, durub dedi ki, bax mən sağalmışam. Deyib-gülürük. Heç sənin böyrəyinə ehtiyac da olmadı. Mənim öz böyrəyimi müalicə etdilər. Heç nəyin fikrini çəkmə. Lap yaxşıyam.

Mən də deyirəm ki:

- Ay ata, gəldim ki, səninlə xudahafizləşim. Mən yenə də xaricə gedirəm.

Atam deyir:

- Eh, ay oğul. Heç qoymursan ki, bir normal adam kimi sevinək. Sənin bu xarici ölkələrin mənim axırıma çıxdı. Nə qədər olar? Yaxşı, di gəl xudahafizləşək. Bir də Allah bilir, nə zaman görüşəcəyik.

Elə məni qucaqlamaq istəyirdi ki, birdən dəhşətli bir sancıdan qışqırıb yuxudan ayıldım. Aman, ölürəm. Sağ böyrəmiyə elə bil bıçaq soxmuşdular. Sancı tutmuşdu. Tamam qan-tər içində idim. Əlimi və yastığı böyrəyimin üstünə qoydum ki, bəlkə sakitləşə. Ağrıdan qıvrılırdım. İstər-istəməz pəncərəyə tərəf baxdım. Səhər açıla-açılda idi. Hələ toranlıq idi. Möhkəm qar yağırdı. Keçmə bu tərəflərin şaxtasından-qarından. Ağrı yavaş-yavaş çəkilirdi. Adət etdiyim kimi, çarpayının yanındakı dolabın üstündəki siqarəti götürüb alışqanla yandırmaq istədim. Dərhal da yuxunu xatırlayıb, siqaret qutusunu yerinə qoydum. Yox... Birdən atam görər - deyə fikirləşdim. Yuxunun təsirindən hələ çıxmamışdım.

Bir vaxtlar mən möhkəm siqaret çəkirdim. Amma atam dünyasını dəyişənə qədər bilmədi ki, mən siqaret çəkirəm. Ağrı yavaş-yavaş çəkilirdi. Axı, mənim böyrüm heç vaxtı ağrımamışdı. Nə oldu birdən-birə. Yatağımda oturub yuxunu yozmağa başladım. Birdən mənə elə gəldi ki, böyrəyim öz ağrısı, sancısı ilə sanki mənə deyirdi ki, əgər o vaxtlar sən məni atana versəydin, indi atan sağ olardı.

Öz-özümə danışırmış kimi:

- Axı, mən dedim, az qala, həkimə yalvarırdım.

- Yox, gərək israr edəydin.

Öz-özümə təəssüflə:

- Düzdür, gərək israr edərdim. Atamın qarşısında günahkaram.

Əlbəttə, ötən yazılarımda dediyim kimi, mən həmişə atamın qarşısında hər bir işimə görə özümü günahkar sayıram.

İsfəndiyar VAHABZADƏ

525-ci qəzet.- 2023.- 29 iyul.- S.18-19.