Təhsildə sertifikatlaşdırmanın əhatə dairəsi genişlənir
"SERTİFİKASİYA MÜƏLLİMLƏRİN MƏSULİYYƏTİNİ ARTIRIR, YENİ İNNOVATİV MƏSƏLƏLƏRİ DƏRİNDƏN ÖYRƏNMƏLƏRİNƏ ŞƏRAİT YARADIR"
Milli Məclisin bu gün keçirilən iclasında müzakirəyə çıxarılan
"Təhsil haqqında" qanuna təklif edilmiş dəyişiklikdə dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələrində çalışan təhsilverənlər də sertifikatlaşdırmadan keçməsi
öz əksini tapıb və təhsilverənlərin vəzifələri sırasına daxil edilib. Beləliklə, dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələrində pedaqoji fəaliyyətlə
məşğul olan,
ali və
orta ixtisas təhsilinə malik təhsilverənlərin peşəkarlıq səviyyəsi və
peşə
yararlılığı
yoxlanılacaq.
Dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələrində işləyən təhsilverənlər 5 (beş) ildə bir dəfə müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən sertifikatlaşdırmadan keçəcəklər. Onların sertifikatlaşdırma qaydası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən ediləcək.
Sertifikatlaşdırmadan keçən şəxslərə 5 (beş) il müddətində dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələrində pedaqoji fəaliyyətlə
məşğul olmaq hüququ veriləcək. Bununla belə,
dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələrində 60 və daha yuxarı
yaşda olan
şəxslərin sertifikatlaşdırmada iştirakı
könüllü olacaq.
İlk dəfə işə qəbul olunanlar
3 il müddətində sertifikatlaşdırmadan keçməyəcəklər.
Eyni zamanda hamilə qadınlar, uşağının üç
yaşınadək sosial məzuniyyətdə olan və həmin məzuniyyət bitdikdən sonra
1 (bir)
ildən az müddətdə müvafiq
vəzifədə (peşədə) çalışan qadınlar
(uşağını təkbaşına böyüdən kişilər) və azı üç dəfə sertifikatlaşdırmadan keçmiş
şəxslər sertifikatlaşdırmadan keçirilməyəcək.
Üzrlü səbəblərdən sertifikatlaşdırmada
iştirak etməyən və ya sertifikatlaşdırmadan keçməyən şəxslər 1 (bir) il müddətində iş
yeri saxlanılmaqla, təkrar sertifikatlaşdırmada
iştirak etmək hüququna malikdirlər. Təkrar sertifikatlaşdırmada iştirak etməyən şəxslər sertifikatlaşdırmadan keçməmiş hesab
olunurlar.
Bununla əlaqədar
"Məktəbəqədər təhsil haqqında"
qanuna da müvafiq dəyişikliklər edilir.
"Məktəbəqədər təhsil haqqında"
qanuna əsasən,
məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin işçiləri Əmək Məcəlləsinə uyğun olaraq attestasiyadan keçirilir.
Təklif olunan dəyişikliyə
əsasən, sertifikatlaşdırmadan keçən işçilər istisna olmaqla, məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin işçiləri Əmək Məcəlləsinə uyğun olaraq attestasiyadan keçiriləcək.
Elm və
Təhsil Nazirliyinin İnsan resursları
şöbəsinin müdiri Eşqin Bağırovun
sözlərinə
görə, bu il təhsilverənlərin sertifikatlaşdırılmasında iştirakı planlaşdırılan 34 minə yaxın müəllimin məlumatları
sistemə
daxil edilib. Sertifikatlaşdırmanın test imtahanı
mərhələsi iyunun
20 və 24-də həyata keçiriləcək. Həmin günlərdə
ötən il sertifikatlaşdırma imtahanlarına cəlb edilməyən regionlardan olan ibtidai sinif müəllimləri və
Azərbaycan dili və ədəbiyyatı üzrə
fənn müəllimləri imtahan verəcəklər: "Avqust ayının sonunda müsahibə mərhələsinin
keçirilməsi nəzərdə tutulub.
Ötən il sertifikatlaşdırmadan keçmiş
3 127 təhsilverən vəzifə maaşına 35 faiz əlavə, 5624 təhsilveren isə 10 faiz əlavə
alıb. Bu il də imtahandan keçənlərin maaşlarına əlavələr olacaq".
Elm və
təhsil naziri Emin Əmrullayev deyir ki, mərhələli şəkildə sertifikatlaşdırılması prosesinə
başlanılıb. Sertifikatlaşdırılma prosesinin keçirilməsində əsas məqsəd ümumtəhsil müəssisələrində pedaqoji və
idarəetmə
fəaliyyəti ilə
məşğul olan,
ali və
orta ixtisas təhsilinə malik təhsilverənlərin peşəkarlıq səviyyələrinin
yoxlanılmasıdır. Eyni zamanda,
sertifikatlaşdırma ilə peşə
yararlılıqlarını yoxlamaq, onların peşəkar inkişafına nail olmaq və təlim ehtiyaclarını öyrənmək mümkün olur.
Sertifikasiya zamanı müəllim müstəqil qiymətləndirilmədən keçirilir,
onun biliyi, səriştəsi müəyyən olunmuş
qaydalar əsasında dəyərləndirilir və
konkret parametrlər əsasında aparılan qiymətləndirmə nəticəsində onun pedaqoji yararlılığı
müəyyənləşdirilir. Sertifikasiya diaqnostik qiymətləndirməni tamamlamalıdır.
Bu baxımdan sertifikasiya müəllimin bütün fəaliyyətini qiymətləndirən mühüm prosedurdur.
Yəni bu prosesə müəllimlərin təkmilləşmədən keçmələri, dərslərinin qiymətləndirilməsi,
dərslərinin monitorinqi və sair daxil ola bilər.
Sertifikatlaşdırma iki mərhələdən - test və müsahibə mərhələsindən ibarətdir.
Test imtahanı
mərhələsində namizədlərə 120 dəqiqə müddətində bloklar
üzrə
60 sual təqdim olunur. Bunlar təlim strategiyası
və təlim metodikası
olmaq
üzrə
iki yerə ayrılır. Təlim strategiyası
üzrə:
müasir təlim metodları və üsulları, fəal-interaktiv təlim texnologiyaları,
interaktiv dərsin mərhələləri və ona verilən tələblər, kurikulumun mahiyyəti və
məzmunu,
innovativ pedaqoji fəaliyyətin xüsusiyyətləri mövzularını əhatə edir. Təlim metodikası
üzrə
isə, buraya fənnin tədris metodikası sahəsində yeniliklər, pedaqoji prosesin təşkili prinsipləri,
təlim fəaliyyətinin planlaşdırılması,
təlimin təşkilinə
verilən tələblər, bilik və bacarıqların qiymətləndirilməsi metodları, qiymətləndirmənin növləri və
məqsədləri mövzuları daxildir.
Hər bir düz cavab bir bal kimi müəyyən edilir.
Müəllimlər tərəfindən cavablandırılmayan suallar sıfır bal kimi qeyd olunur.
İmtahanda
30 və daha artıq bal toplayanlar müsahibə mərhələsinə buraxılır. Həmin mərhələdə 20 bal toplayan namizədlər sertifikatlaşdırılır.
Təhsil eksperti Nadir İsrafilov deyir ki, müəllim əməyinin
stimullaşdırılması nəinki lazımdır, hətta vacibdir: "Əlbəttə,
qiymətləndirilmə
obyektiv keçirilərsə. O ki, qaldı ənənəvi attestasiyanın sertifikasiya ilə
əvəzlənməsinə, bax bu,
məsələnin başqa tərəfidir. Bununla bağlı
kiçik bir xatırlatma yerinə düşər ki, hələ 1999-cu ildə
Dövlət Komissiyası
tərəfindən hazırlanan və
Ümummilli lider Heydər Əliyev
tərəfindən təsdiq olunan
"Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində islahat Proqramında "rəhbər və pedaqoji kadrların attestasiya sisteminin yaradılmasına, onların əməyinin
obyektiv qiymətləndirilməsinə, yaradıcı, böyük ustalığa malik müəllim və tərbiyəçilərin maddi və
mənəvi stimullaşdırılmasına,
əmək haqqının ödənilməsinə differensial yanaşmanın tətbiqinə lazımı diqqət yetirilməməsi" barədə müddəalar xüsusi olaraq vurğulanıb və bunun
həll olunacağı müddətlər də müəyyən olunub.
Belə ki, bununla əlaqədar, Nazirlər Kabineti
"Azərbaycan Respublikasında işçilərin attestasiyasının keçirilməsi Qaydalarının təsdiq edilməsi barədə" 23 may, 2001-ci il tarixli qərar da verilib. O vaxt təhsil nazirinin
21 oktyabr,
2002-ci il tarixli əmrinə əsasən, təhsil sistemində
fəaliyyət göstərən rəhbər və pedaqoji kadrların attestasiyasının keçirilməsi ilə
əlaqədar bütün hazırlıq və sənədləşmə işlərinin
dekabr ayına qədər yekunlaşdırılması, əvvəlcədən müvafiq
qaydada təsdiq olunmuş qrafiklər əsasında
2003-cü ilin yanvar ayından etibarən başlanılması
nəzərdə tutulub.
Bu məqsədlə attestasiyanın Qaydaları
hazırlanıb, Təşkilat
Komitəsi belə
yaradılıb. Yaşlı və orta nəslin nümayəndələri yəqin xatırlamamış
deyillər ki, müəllim əməyinin
qiymətləndirilməsi və
onların maddi və
mənəvi stimullaşdırılmasına yönəlik mexanizmlərin tətbiqi,
heç də yeni məsələ olmayıb, sovet
dönəmindən bəri tətbiq olunan bir prosedurdur. O zamanlar keçirilən attestasiyanın nəticələrinə əsasən müəllimlərə rəğbətləndirmə
vasitəsi kimi ali, I, II və III kateqoriyalı dərəcələr belə verilərdi.
Məsələn, ali kateqoriyalı
müəllimin əmək haqqı
1-ci kateqoriyalı
müəllimdən, 1-ci kateqoriyalı
müəllimin əmək haqqı
isə II kateqoriyalı
müəllimdən yüksək olurdu.Müəllimlərin son attestasiyası 1994-cü ildə keçirilib. "Proqram"da attestasiya nəzərdə tutulsa da, onun tətbiqi
üçün olduqca mürəkkəb, uzun proseduralar tələb olunduğundan reallaşması mümkün olmadı.
Məhz buna görə də "Təhsil haqqında Qanun"a müvafiq dəyişikliklər və əlavələr təklif olundu.
Attestasiya Diaqnostik qiymətləndirmə
ilə əvəz olundu.
Əslində,
Diaqnostik qiymətləndirmə bir növ attestasiyaya hazırlıq mərhələsi kimi nəzərdə tutulmuş,
bununla bağlı
dəfələrlə rəsmi bəyanatlar da verilmişdi. Məsələ ondadır ki, 2014-cü ildən başlayaraq,
müəllimlərin böyük əksəriyyətinin bu prosesə cəlb olunmasına baxmayaraq, Diaqnostik qiymətləndirmə
heç də hamı tərəfindən birmənalı
qarşılanmadı, bu prosedurun mükəmməl olmamasından
şikayətlənənlər də az olmadı.
Nəticə olaraq, belə qərara alındı ki, "Əmək Məcəlləsinin
66-cı (attestasiya olunmayan işçilər) maddəsinə əlavə edilən yeni bəndə əsasən, dövlət ümumitəhsil müəssisələrində işləyən təhsilverənlər attestasiya olunmayacaq. Sənədə təklif edilən yeni dəyişikliyə
görə müəllimlər sertifikasiyadan keçiriləcək. Yeni dəyişikliyə görə, ölkəmizdə
dövlət ümumtəhsil müəssisələrində işləyən təhsilverənlər 5 ildən bir sertifikasiyadan keçiriləcək və verilən sertifikatın hüquqi qüvvəsi növbəti sertifikasiyaya qədər olacaq".
N.İsrafilov qeyd edib ki, dünyanın bir çox inkişaf etmiş
ölkələrində təkcə müəllimlərin yox, bir çox peşə sahiblərinin peşəkarlıq səviyyəsinin
ölçülməsi məqsədilə
onların sertifikasiyası,
attestasiyası
keçirilir.
Artıq Azərbaycanda dövlət ümumi təhsil məktəblərində işləyən təhsilverənlərin mərhələli şəkildə sertifikatlaşdırılması prosesi başlanılır. Sertifikasiya müəllimlərin məsuliyyətini artırır, yeni innovativ məsələləri dərindən öyrənməsinə şərait yaradır. Bu baxımdan müəllimlərin sertifikatlaşdırılması
çox vacibdir.
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet.-
2023.- 14 iyun.- S.15.