"Ellər
loğman deyib sizə əzəldən..."
SAĞLAMLIĞIMIZIN AĞXALATLI
KEŞİKÇİLƏRİ HAQQINDA KÖNÜLDƏN
GƏLƏN BİR NEÇƏ SÖZ
Həyatımızın bütün dövrlərində həkimlərə
nə qədər ehtiyacımız olsa da, təəssüf ki, indi cəmiyyətimizdə bu ağxalatlı xilaskarlara qarşı, nədənsə,
bir inamsızlıq, etibarsızlıq da yaranıb.
İnsanlar onu müalicə etmək, problemlərinə çarə
tapmaq istəyən həkimlərdən belə
çəkinir, sona qədər inanmaq istəmirlər. Lakin bütün
bu etibarsızlıq tablosunun içərisində
bəzən elə ümidverici, işıqlı
hadisələr baş
verir ki, səni məyus edən bütün hallar sanki öz-özünə
düzəlir, həllini
tapır.
Məsələn, bir neçə
gün öncə mənə gələn zəng kimi...
Ə.D.Məlikov adına
6 saylı birləşmiş
şəhər xəstəxanasının
terapevtləri Elnurə
Piriyeva və Nihal Şükürovanı müalicə
edib həyata döndürdükləri pasiyentləri
sayəsində tanıdım.
Bir pasiyentin öz həkimi haqqında bu qədər ürəkdən, sevgi ilə, böyük minnətdarlıq və xoş duyğularla danışması artıq
o həkimin insanlığı
və peşəkarlığı
barədə hər şeyi deyir, məncə. Elnurə və Nihal həkimlər də müalicə etdikləri pasiyentlərinin
doğmasına, əzizinə
çevrilmiş ağxalatlı
xilaskarlardandır.
Onların insanlığı, savadı,
peşəkarlığı haqqında o qədər gözəl sözlər eşitdik ki, bu cür həkimlərimizi cəmiyyətimizə tanıtmağın
mühüm olduğu
qənaətinə gəldik
və özləri təvazökarlıqla tərəddüd
etsələr də, onları qəzetimiz üçün bir neçə kəlmə danışmağa razı
sala bildik.
Həkim
terapevt Elnurə Piriyeva 1984-cü ildə Tibb Universitetini bitirib və 1985-ci ildən etibarən insanların sağlamlığının
keşiyindədir: "Həkimliyə
marağım uşaq
yaşlarımdan başlayıb.
Anam tibb işçisi idi. Üç bacı, üçümüz də
həkimik.
İlk dəfə doğum evində terapevt işlədim. Açığı,
oraya ginekoloq olmaq üçün getmişdim. Çünki
əvvəlcə işləyib,
sonra ginekoloq keçə bilərdin.
Amma orada işlədikcə,
gördüm ki, elə
öz sahəm mənə daha uyğundur. Sonra poliklinikada
işlədim. Xəstəxanadan
poliklinikaya keçməyim
çoxlarına təəccüblü
gəlmişdi, amma mənim üçün çox xoş idi, çünki burada daha çox
insanlarla ünsiyyətdə
ola bilirdim. 19 il burada işlədim. Sonra bir neçə başqa yerlərdə işləyib,
sonda Məlikov adına xəstəxananın
terapiya şöbəsinə
gəlib çıxdım".
Elnurə
həkim deyir ki, xəstənin ilkin müalicəsi dərmandan
yox, sözdən başlayır: "Mənə
görə, dərman
ikinci dərəcəlidir.
Hər xəstəni də öz dilində danışdırmağı
bacarmalısan. Beş
barmağın beşi
də bir olmadığı kimi, insanlar da çox müxtəlifdir. Bəzi xəstələr var, məcbursan
sərt danışasan,
çünki mülayim
şəkildə dediklərini
etmirlər, tələb
eləməlisən. Eləsi
olur, sadəcə səni dinləmək istəyir və sən nə desən, razılaşıb,
əməl edir. Təəssüf ki, hətta
mərdiməzarlıq etmək
üçün gələnlər
də olur. Biz də çalışırıq
hamını öz dilində danışdıraq,
kimsəni özümüzdən
incik salmayaq. Lazım olanda iynəsini, dərmanını,
şəxsi lazımi
vasitələrini belə
alırıq. Əsas
odur ki, bizə ümid edib gələn xəstələr
öz dərdlərindən
qurtulsunlar. Xüsusən
də xəstəni sağalacağına inandırmaq
lazımdır.
Mən xəstələrimə doğmam
kimi yanaşır, ən qısa zamanda onlarla səmimi münasibəti yaradıram ki, onlar mənə güvənsinlər,
rahat şəkildə
problemlərini bölüşsünlər.
Bir zaman başqa işlərlə
məşğul olmağım
üçün şans
yaranıb. Elə işlər ki, burda aldığım maaşın
qat-qat artığını qazana bilərdim. Amma mən o işə getməmişəm. Ağ
xalatımı heç
nəyə dəyişmək
istəməmişəm. Mənə
"həkim" deyə
müraciət olunması,
insanların köməyinə
çata bilmək, övladlarımın həkim
anası olmaq daha üstündür".
Elnurə
həkim tibb leksikonunda məşhur olan "Hippokrat andı"na sonuna qədər sadiq qalan həkimlərdəndir.
O deyir ki, həkim ilk növbədə öz vicdanı qarşısında
cavabdehdir: "Mən
hər addımımı
atanda elə bilirəm ki, ilahi bir qüvvə tərəfindən izlənilirəm.
Çiynimdə həmin
hissin məsuliyyəti
ilə yanaşıram
işimə də, xəstələrimə də.
Ancaq əslində, o
hiss mənim vicdanımdır.
Gecənin bir yarısında belə xəstələrimi düşünürəm,
öz-özümə sorğu
sual edirəm ki, görəsən, filankəsə
filan analizi etdirdim, ya filan
iynəni vurdurdum? Bəzən ürəyim dözmür, qalxıb növbədəki tibb bacısına zəng edib, soruşuram, yoxlatdırıram ki, gör,
bunu etmişikmi? Hərdən deyirlər
ki, axı niyə bu dərəcə dərinliyinə qədər
gedirsiniz, özünüzü
bu cür yorursunuz, onsuz da ağır xəstədir,
bir iynə ilə nə olacaq ki? Deyirəm, yox. Bəlkə də o iynə ilə nə isə olmayacaq, amma mənim vicdanım rahat olacaq ki, onun üçün bunu da elədim.
Bəzən də olur ki, xəstə ən ağır etapda müraciət edir. Artıq onu geri döndərmək mümkün deyil. Amma biz yenə də onun üçün hər şey edirik və çalışırıq ki, nəyəsə nail olaq.
Sonra həmin xəstəni
itirmək bizim üçün ən ağır imtahandır. Uzun müddət depressiyaya qapılırıq,
özümüzə gələ
bilmirik".
Bayaq dediyimiz kimi, cəmiyyətimizdə həkimlərə
qarşı bir inamsızlıq, güvənsizlik
tendensiya halını
alıb. Gün keçdikcə daha da qatılaşan, ağırlaşan
bu tendensiyadan Elnurə həkim də narahatdır. Onun sözlərinə görə, xəstə
ilk növbədə, gərək
həkiminə inansın,
etibar etsin, həkim də xəstənin inamını
boş çıxarmamağa
çalışmalıdır: "Sizi əmin edirəm ki, həkimlərimizin
əksəriyyəti çox
savadlı və qayğıkeşdirlər. Onların
arasında laqeydi yoxdur. Tez-tez tibbi konfranslara gedir, orada həmkarlarımızın
çıxışlarını dinləyirik. Həqiqətən
də Azərbaycan səhiyyəsi çox inkişaf edib. Xüsusən, kardiologiya sahəsində çox peşəkar həkimlərimiz
var.
İcbari
Tibbi Sığorta tətbiq edilməyə başlayandan sonra insanlarımızın vəziyyəti
daha da asanlaşıb.
Onlar səhiyyəmizin
müxtəlif xidmətlərindən
rahat şəkildə
istifadə edə bilərlər. Qeyd edim ki, bu, təkcə
xəstələrə yox,
həkimlərimiz üçün
də çox rahatdır. Sadəcə insanlar "qulaqdandolma"
xəbərlərə, ittihamlara
çox inanırlar. İctimaiyyətdə həkimlərimizi
günahlandırmaq üçün
belə bir qınaq cümləsi var:
"Firma dərmanı
yazır". Axı əgər o dərman bu dərdin dərmanıdırsa, onu necə yazmayasan? Adi dərmanlarla, yüngül
iynələrlə sağalmayan
xəstəyə məcbursan
axı o dərmanlardan
yazasan. Dərmanlar kömək olmasa, digər dərmanların gücü çatmayan hallar da var. Məsələ
odur ki, bunun köməyini də çox yaxşı şəkildə görürük.
Bunları nəzərə
almaq lazımdır.
Həmçinin, bəzən həkimlərin
yanaşmasında da fərqlər
olur. Xəstəyə
can yandırmayan, qayğısına
qalmayan, əlindən
gələni, hətta
gəlməyəni də
etməyən həkim
ağ xalatı nahaq geyinir. Ondansa gedib başqa
işlə məşğul
olmağı məsləhətdir.
Mənim
üçün ən
çətin şey geyindiyimiz bu ağ xalatın məsuliyyətidir. Bu ağ
xalat həkim üçün boş yerə verilməyib, bu, təmizlik rəmzidir. Həkimin ləyaqəti onun təmizliyi, saflığıdır.
Həkim həkim kimi hər zaman öz ləyaqətini qorumağı bacarmalıdır.
Allahın adlarından
biridir "həkim".
Həkimlik və müəllimlik ən müqəddəs peşələrdir.
Hörmətsiz həkim
olmaqdansa, heç işləməsin. Xəstə
səndən şəfa
tapmırsa, bir xeyir görmürsə, onu xilas edə
bilmirsənsə, nəyə
lazımdır sənin
həkimliyin?!"
lll
Elnurə
həkimin həmkarı
həmin xəstəxanada
çalışan terapevt
Nihal xanım Şükürova
da xəstələrinin sevimlisidir.
Onun savadı, peşəkarlığı, pasiyentlərinə
qarşı sonsuz diqqəti və qayğısı yaşının
azlığına baxmayaraq,
xəstələrinin ona
güvənməsinə, etibar
etməsinə və nəticədə öz sağlamlıqlarına qovuşmasına
səbəb olur. Bunu biz demirik, elə həmin pasiyentlərin özləri
deyirlər.
Nihal xanım isə bunu özünün insanlıq və vəzifə borcu hesab edir: "Məktəb vaxtımdan həkimlik arzum olub. Evdən də dəstəklədilər
və nəhayət, mən arzuma qovuşdum. Əslində,
əvvəllər daha
ixtisaslaşmış sahə
istəsəm də, indi terapiyada olmağımdan razıyam.
Çünki bu, daha geniş, hərtərəfli sahədir.
Buna görə də
terapevt hər zaman öyrənir, hər şeydən məlumatlı
olur.
Pasiyentlərimizlə münasibətim
hər zaman yaxşı
olur. Çalışıram
ki, onları çox yaxşı şəkildə
dinləyib, bütün
lazımi analizlərdən
keçirərək problemlərini
düzgün şəkildə
tapaq və ona uyğun olaraq da düzgün müalicə edək. Bəzən olur ki, daha ağır xəstələrlə qarşılaşırıq.
Bu zaman da əlimizdən gələn
hər şeyi edərək, ilk növbədə
isə xəstəni sağalacağına inandıraraq
müalicəmizi aparırıq".
lll
Bəli,
həkim biz insanların
ən çətin anında ümid yeri, pənah ocağıdır. Onun şəfalı əlləri,
mülayim siması və peşəkar yanaşması ilə sağlamlığımıza qovuşur,
ağrılarımızdan qurtuluruq. Yaxşı həkim təkcə bir insanın yox, həm də
insanlığın və
gələcəyin xilaskarıdır.
Təki, yolumuz həkimlərə müalicə üçün yox, müayinə üçün düşsün! Azərbaycan səhiyyəsinin adını ucaldan, ağ xalatının paklığına hər zaman sadiq qalan Elnurə və Nihal həkim kimi savadlı, peşəkar, qayğıkeş həkimlərimizin daha da çox olmasını diləyirik.
Şahanə MÜŞFİQ
525-ci
qəzet.- 2023.- 22 iyun.- S.16.