Elektron ödənişlər həyatımızda
necə rol oynayır?
Pandemiya
iş və həyat tərzindən tutmuş xidmət sahələrinə qədər,
demək olar, hər şeyi dəyişdi. Daha heç nə
əvvəlki kimi olmayacaq. Neçə illərdən bəri
adət etdiyimiz bir çox vərdişlərimizlə vidalaşmaq,
yeni vərdişlər
mənimsəmək, necə
deyərlər, zamanın
tələbidir.
Pandemiya dövründə daha çox populyarlıq qazanan xidmət sahələrindən biri də onlayn ticarət və elektron ödəmə sistemləri oldu. Əslində, elektron ödəmələr
əhaliyə vaxta qənaət, nağd pul daşınmasının
yaratdığı təhlükələrdən
qorunmaq, saxta əskinaslarla hesablaşmamaq,
internet üzərindən mal almaq və ya
kommunal xərcləri
ödəmək imkanları
yaradır, ticarət və xidmət obyeklərinə də saxta pullarla hesablaşma riskinin aradan qaldırılması,
qalıq məbləğin
müştəriyə qaytarılması
üçün kiçik
əskinaslara ehtiyacın
yaranmaması üstünlüyü
verir. Zaman keçdikcə İT-nin inkişafı və insanların bu sahəyə marağı şübhəsiz
ki, onlayn ödənişlərin genişlənməsinə
təsir göstərir.
İqtisadçıların araşdırmaları göstərir ki, yaxın bir neçə ildə bu, ikiqat artacaq
və bütün pərakəndə əməliyyatların
təxminən 20 faizini
təşkil edəcək.
Bir çox sahibkarlar üçün onlayn ticarət imkanı yeni müştərilər
cəlb etmək üçün də əlverişli yoldur.
Bunun sayəsində onlar təkcə yerli alıcılara deyil, xarici ölkələrə
də çıxış
imkanı əldə edirlər.
Bəs elektron ödənişlər ölkə
iqtisadiyyatına necə
təsir göstərir? Mütəxəssislər
qeyd edirlər ki, bu sistem
sayəsində vergidən
yayınmanın qarşısı
alınır və büdcəyə daha çox vəsait toplanır ki, bu da ölkə
iqtisadiyyatının maliyyə
intizamını gücləndirir.
Büdcəyə toplanan vəsaitlər
isə əhalinin sosial rifahına yönəldilir.
Elektron ödənişlər,
eyni zamanda, makroiqtisadi idarəetməni
asanlaşdırmaqla iqtisadiyyata
təsir vasitələrini
artırır. Nağdsız ödənişlərin üstünlük təşkil
etdiyi şəraitdə
iqtisadiyyatda maliyyə
intizamı güclənir,
şəffaflıq artır
ki, bu da
kölgə iqtisadiyyatının
səviyyəsinin azalması
deməkdir.
Marketinq
üzrə aparıcı
mütəxəssis Ayşən
Həsənova "525"ə açıqlamasında onlayn
ödənişlərin həyatımızda
böyük rol oynadığını vurğulayıb:
"Hazırda mobil tətbiqlərin və onlayn ödəniş platformaların
həyatımızda rolu
böyükdür. Elektron ödənişlərin
sayını nəzərə
alsaq, görərik ki, günün istənilən saatında
və tez bir zamanda ödənişləri
sürətlə həyata
keçirmək mümkündür.
Bunun üçün ya elektron pulqabı, ya da bank kartlarının
balansını artırıb
onlayn ödəniş
etmək olar. Müştərilərimizin NFC və smartkart
kommunal ödənişləri
onlayn edə bilməməsi çətinliyini
görüb, bu funksionallığı ölkəmizdə
ilk dəfə MPAY mobil
tətbiqi ilə reallaşdırdıq. Beləliklə, sürət və etibarlılıqla yanaşı,
müştərilərimizə əlavə dəyər qatdıq. Artıq insanlar bununla
hansısa terminala yaxınlaşmadan, kommunal
mərkəzlərinə getmədən,
evdə oturaraq da istənilən ödəniş əməliyyatını
həyata keçirə
bilir. Həmçinin,
onlayn ödənişlərdə
olan bonuslar, kəşbeklər də müştərilərdə ciddi
maraq yaradır. Vətəndaşlara məsləhət
görərdik ki, ödənişlər edərkən
etibarlı mənbələrdən, saytlardan
istifadə etsinlər.
Eyni zamanda, mobil telefona yüklənən tətbiqlərdə sistem dəqiqliklə quraşdırılmalıdır
ki, hansısa anlaşılmazlıq yarananda
tez bir zamanda
xəbər tuta bilsinlər".
Sonda bir məqamı da qeyd etməliyik ki, əhali istehlak xərclərinin əksər hissəsini nağd formada həyata keçirir. Bunu aparılan
araşdırmalar da təsdiqləyir. Azərbaycanda əksər hallarda
hesabda olan vəsaitin bankomat vasitəsilə nağdlaşdırılmasına
üstünlük verilir.
Ekspertlər bunu vergidən
yayınmaya zəmin yaradan amillərin olması, bank xidmətlərinin
çeşidinin azlığı
və xərclərin
yüksəkliyi, əhalinin
maliyyə savadlılığı
səviyyəsinin yetərli
olmaması, banklara və elektron ödəniş sisteminə
ictimai inamın zəifliyi ilə izah edirlər.
Havar ŞƏFİYEVA
525-ci qəzet.- 2023.- 28 mart.- S.6.