El-obaya söykənən
ömür
Bayram MƏMMƏDOV
Ehtiyatda olan polkovnik-leytenant, Əməkdar
müəllim
Ömrün uşaqlığı çətin
xatırlanır. Xatırlananları ilk baxışdan
xırda görünən hadisələr bilirik. Bəs ömrün yeniyetməliyi? Yeniyetməliyin yaddaşa hopan anları, o illərin
olmuşları ömrün
başlanğıcıdırmı? Bu
başlanğıc təkcə anlardan yaddaşlara düşən
hadisələr deyil, həm də bu hadisələrin əhatələdiyi
insanlardır. O insanlar o hadisələrin müəllifi
olduğu üçün o anları o insanları
xatırlamadan yada sala bilməzsən, buna haqqın yoxdu,
günah etmiş olarsan. Ömrün gözəlliyi də belə
günahlardan uzaq olmaqdadır...
Zakir Soltan oğlunu həmişə yeniyetməliyimə
də, gəncliyimə də düşən işıq kimi
xatırlayıram. Belə insanlara xeyirxah insan deyilib.
Xeyirxahları, ömür payını ömürlərə
işıq bilənləri Tanrıya bir köynək yaxın
adam bilmişik. Belə adamlar
üçün bəşər var, bəşərilik var,
xalq var, millət var, dövlətçilik var, dövlət
var. Bunları ümumiləşdirən bir müqəddəslik
var - Vətən!..
Zakir Soltan oğlu 1948-ci ildə, dekabrın 1-də Zəngilan
rayonun Yusiflər kəndində anadan olub. Ağayarlı
kənd ibtidai məktəbini bitirdikdən sonra təhsilini
Şayıflı kənd səkkizillik məktəbində
davam etdirib. 1965-ci ildə Zəngilan şəhər
orta məktəbini bitirib.
Azərbaycan Dövlət Universitetinə qəbul
imtahanları verib, ancaq müsabiqədən keçə bilməyib. Zəngilana
qayıtmayıb, istehsalata gedib, həyat dərsi ala-ala təhsil
almağa qərarlı olub. Sumqayıtda 1
nömrəli trestin 12 nömrəli tikinti idarəsində əmək
fəaliyyətinə başlayıb. Təhsil
almaq istəyi gündüzlər xəyallarındn boy göstərib,
gecələr yuxularında gecələyib. 1968-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin
tarix fakültəsinə daxil olub. Axşam
şöbəsinə. "Ali təhsil
almaq mənim düşüncələrimdən ömür
yoluma düşən cığır idi. Həm
də işə alışmaqdaydım. Düşünürdüm
ki, təhsil ala-ala həyatı öyrənmək, həyatı
öyrənə-öyrənə dünyanı dərk etmək
gərəkli olar. Belə
yaşaya-yaşaya təhsil almaq insanın özünü dərki
üçün də gərəkli olur. Gənclərin
belə formalaşmasını həmişə
alqışlamışdım.
İnadkarlığım, müəyyən mənada, mətinliyim
niyyətimin yolgöstərəni oldu...", - Zakir tələbə
yoldaşlarına da, sonralar işlədiyi Boru Prokat zavodunda,
leytenant Şmidt adına zavodda fəhlə
yoldaşlarına da belə deyərdi. Tələbələr
fəhlə Zakir İbrahimovu, fəhlələr tələbə
Zakir İbrahimovu belə sevirdilər; Zakir Soltan oğlu səmimi
idi, xeyirxah idi, dostluğu yaşatmağı bacarırdı,
işini sevirdi...
Diplom işini əla qiymətlə müdafiə etdi. Ali təhsilini
yaxşı və əla qiymətlərlə tamamlayıb
1974-cü ildə Zəngilana qayıtdı.
İşıq həmişə görünür. "Gur
işıq göz çəkən olur", - deyiblər.
Zakir İbrahimov Şayıflı kənd orta məktəbində
tarix müəllimi, direktor müavini, direktor işləyib. Sevgilərlə
işləyib. Şagirdlərini sevirdi, məktəbi
sevirdi, müəllim peşəsini sevirdi, el-elatı sevirdi,
xalqını sevirdi. Belə sevgilər
dönməz olur. Bu dönməz sevgi Zakir
müəllimi sevdirə bildi - şagirdləri sevdi, məktəb
sevdi, el-elat sevdi, xalq sevdi.
Zakir İbrahimovun pedaqoji fəaliyyəti (bu fəaliyyət
məharət formatında idi) bəyənilirdi. Rayon maarifyanı şurada
onun təcrübəsi hərtərəfli müzakirə
edilmişdi (təqdir edilməyən təcrübə
müzakirəyə cəlb edilməzdi).
Zakir müəllim el kəlamlarına da yaxşı bələd
idi, el deyimlərinə də. El-elat fəlsəfəsini
ən dürüst öyrətmə metodologiyası bilirdi.
"Elin min illərlə
yaşatdığına istinad edənlər heç zaman məğmun
qalmaz. Müəllimlikdə də belədir.
Hələ məktəb, oxumaq olmayan dövrlərdə
el biliciləri yeniyetmələrə, ca-vanlara öyrədiləsi
bilikləri belə öyrədirdilər - el-oba
üsullarıyla. Bu fəlsəfəyə bələd
olmadan yaxşı müəllim olmaq mümkün deyil";
Zakir müəllim yaxşı müəllim idi, yaxşı
müəllim kimi tanınırdı, yaxşı müəllim
kimi sevilirdi...
Məktəbə
rəhbərlik etdiyi doqquz ilə yaxın müddətdə təcrübəli
pedaqoji kollektivin birgə səyi, onun ciddi tələbkarlığı
sayəsində məktəbi bitirən şagirdlərin
böyük əksəriyyəti təhsildə yüksək
nəticələrə nail olaraq Aərbaycanın və digər
respublikaların ali məktəblərinə
qəbul olunublar.
Müəllimlik
ustadlıqdır, pedaqoji proses də ustadlaşmadır. Zakir
İbrahimov Azərbaycan maarifinə, pedaqoji irsə,
tanınmış pedaqoqların iş üslubuna bələd
idi. Bu bələdlik onun müəllim kimi,
pedaqoq kimi püxtələşməsində vəsilə
olmuşdu. O, həm də partiya siyasi təhsili sistemində
təbliğatçı müəllim və təşviqatçı
kimi tanınırdı. Zakir müəllim rayon
maarifyanı şurasının üzvü kimi məktəb
direktorları, o cümlədən, rayonun pedaqoji kollektivləri
arasında böyük nüfuz qazanmışdı. 1974-cü ildən 1989-cu ilədək partiya siyasi təhsili
sistemində təbliğatçı müəllim və təşviqatçı
kimi həmişə nümunə olub. Dəfələrlə
rayon partiya komitəsinin "Fəxri fərman"ları ilə
təltif edilib.
Atalar
sözləri min illərin keşməkeşlərindən
keçib: "Sən balığı at dəryaya, balıq
bilməsə də, xaliq bilər". Nə
xoş ki, hər gözəl əməl diqqəti çəkə,
hər yaxşı işə dəyər verilə.
Zakir İbrahimov 1988-ci noyabrın 1-də Zəngilan rayon
Əhalinin işə düzəlmə bürosunun müdiri vəzifəsinə
irəli çəkilib. Məktəbdən, pedaqoji prosesdən ayrılmaq istəməsə
də, yox deyə bilməyib (o vaxtlarda bütün təkliflər
"partiya belə məsləhət görür" kimi
deyildiyindən, etiraz etmək problemlər (siyasi problemlər!)
yarada bilərdi. 1989-cu ilin iyununa kimi bu vəzifədə
işlədi. 1989-cu ilin iyunundan 1991-ci ilin dekabrınadək Zəngilan
rayon Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin (XDS
İK) təşkilat şöbə müdiri və sədri
vəzifələrində işlədi...
Zakir İbrahimov Zəngilan Rayon Xalq Deputatları Soveti
İcraiyyə Komitəsinin sədri idi. 1991-ci il iyulun 13-də təsadüfən
şəhərin mərkəzində hərbi komissarlığın yanında
qarşılaşdıq. Xarakterinə bələd
olduğun, ehtiramlarınla əhatələnən
tanıdığın adamla görüşmək adama
xoş ovqat verir. Görüşdük.
Hal-əhval tutduq. Bakı Sosial İdarəetmə
və Politologiya İnstitutunda ali siyası
təhsilimi fərqlənmə diplomu ilə bitirdiyimi biləndə
sevindı. Bildirdi ki, rayon XDS İK-yə əlavə
sədr müavini ştatı verilməlidir. Ştat təsdiq edilən kimi bu vəzifəyə sənin
zəmanətini verəcəm. Ehtiyatda olan
zabitsən, vətənpərvərsən, ünsiyyət
yaratmağı da bacarırsan, inandırmağı da. Sənin təyin edilməyin ən gerçək qərar
olardı. Ədalət naminə ən
gerçək qərar.
İki həftədən
sonra zəng edib məni qəbul etdi və avqustun 1-də XDS
İK-in sədr müavini vəzifəsinə təyin edildim
(sözübütöv adam deyirik. Zakir müəllim bu ifadənin gerçəklik
ünvanıdır).
...1991-ci il noyabrın 10-da Zəngilan rayon ərazi
özünü-müdafiə taborunun - 806 nömrəli hərbi
hissənin komandiri təyin edildim. Taborun komplektləşdirilməsi
üçün qısa müddətdə bütün təşkilatı
tədbirlər görüldü. Bankda
açılan hesaba pul köçürüldü. 144 saylı texniki-peşə məktəbinin
binası və ərazisi tabora verildi. Sərhəd kəndlərində
müdafiə səngərlərinin (sisteminin) qurulması,
manqa, taqım və bölüklərin fəaliyyəti
üçün yerlərin ayrılması, rayonun sərhəd
kəndlərində yerləşdirilən sabiq SSRİ-nin hərbi
hissələrinin çıxarılması, onların
maddi-texniki bazasının taborun sərəncamında
saxlanılması, silah-sursatlarının, zirehi
texnikalarının aparılmasına imkan verilməməsi məhz
Zakir İbrahimovun səyi, yuxarı təşkilatların əmr
və sərəncamlarına məhəl qoymamasının nəticəsində
oldu. Bütün mümkün imkanlardan istifadə
olunmasını təmin etdi; vətənpərvər idi, idarəetmə
bacarığı vardı, yuxarıları da inandıra
bilirdi, aşağıları da, şəxsi nümunəsi
bütün gərginliklərin aradan qaldırılmasında əhəmiyyətli
olurdu...
Kimlərsə şəraitin
ağırlığını, düşmənin törədə
biləcəyi təxribatları ya dərk etmirdi, ya da nələrə
görəsə dərk etmək istəmirdi. Belə olan
halda onlar Vətən naminə görülən işləri
dəyərləndirə bilərdilərmi? Yox, dəyərləndirə bilməzdilər.
Dəyərləndirə bilmədiklərinə
görə də bu miqyasda vətənpərvərliyi
başqa səmtə yozmağa çalışır, rayon ərazi
özünümüdafiə taborunun yaradılması və
formalaşması üçün
açıq-açığına manelər yaradır, orta
məktəblərdə və əhalidə olan silahların
yığılması üçün qeyd edilməsi
mümkün olmayan təxribata meyl göstərirdilər.
Buna baxmayaraq, Zakir İbrahimov öz səlahiyyətlərindən
istifadə edərək rayonun müdafiə sisteminin
yaradılması üçün hər şeyi etdi. Zaman onun nə qədər haqlı, nə qədər
prinsipial fəaliyyət göstərdiyini təsdiqlədi.
Zakir
İbrahimov 1991-ci il dekabrın 1-dən
1993-cü il fevralın 27-dək rayon soveti sədrinin
müavini kimi fəaliyyətini davam etdirdi.
Zəngilan işğal edildi. O günlərin mənəvi ağırlığını
hər bir zəngilanlı ilə birlikdə Zakir Soltan oğlu
İbrahimov da yaşayırdı. "1993-cü
ilin 29 oktyabrı ömrümün ən ağrılı
günü olub. Camaatın
köçünü görəndə qəlbim göynəyirdi.
Hamı köçməyə, Arazı
keçməyə məcbur idi. Naməlumluğa üz
tutanlara təsəlli olası nə deyəydik, nə?..", - Zakir İbrahimov 2020-ci ilin 18
oktyabrına kimi belə deyirdi...
1993-cü ilin fevralından 1995-ci il dekabrın 19-dək (ləğv edilənədək) rayon sovetinin sədri olan Zakir İbrahimov gərdişin dolaşığının açılacağına, torpaqlarımızın işğaldan azad ediləcəyinə inanırdı...
1996-cı ilin yanvarından 2002-ci il iyunun 27-dək isə Zəngilan rayon İcra Hakimiyyətinin referenti və böyük referenti vəzifələrində çalışdı. Sonra təhsil şöbəsinin müdiri vəzifəsinə tövsiyə edildi və 2017-ci ilin dekabrınadək (təqaüdə çıxana kimi) bu vəzifədə layiqincə işlədi.
Təhsil şöbəsinə rəhbərlik etdiyi illərdə müəllimlərin fəallığı və məsuliyyətinin yüksəldilməsi sayəsində orta məktəbi bitirənlərin əksəriyyəti yüksək nəticələrlə ali təhsil müəssisələrinə qəbul oldular. Rayonun yeddi müəllimi "Əməkdar müəllim" fəxri adına layiq görüldü, dörd nəfər "Tərəqqi" medalı ilə təltif edildi. İki müəllim isə "Qabaqçıl təhsil işçisi" adına layiq görüldü. Zəngilandan ali məktəblərə qəbul edilən gənclər topladıqları yüksək bala görə rayon respublikada ilk 10 yeri tutanların sırasında oldu. Əlavə olaraq, ingilis dili fənni üzrə isə birinci yeri tutmuşdu. Ayrı-ayrı məktəblərin şagirdləri fənn olimpiadalarında və müsabiqələrdə yüksək nəticələrə görə qaliblər sırasında oldular.
Zakir İbrahimovun doğma Zəngilanda
40 ildən artıq böyük fəaliyyəti onun
ömürlüyüdü. Həm də bu ömürlük
qibtə ediləsi ömürlükdü. Minlərin
ömründə bu ömürün işığı var.
Ən böyük mükafatı el sevgisi olan Zakir Soltan
oğlunu zəngilanlılar xeyirxahlığına, səmimiliyinə,
qayğıkeşliyinə görə heç zaman
unutmayıb, unutmayacaq.
Zakir
müəllim duru ömür yaşayır. 75-in
işığında yaşanılan bu ömür Yusiflər kəndinə söykənir, Zəngilana
söykənir, el-obaya söykənir...
525-ci qəzet .- 2023.- 28 noyabr, ¹
215.- S.15.