"Müasir uşaqlarda mütaliəyə sevgi yaratmaq üçün yaxşı əsərlər yazmaq lazımdır"

REYHAN YUSİFQIZI-ŞIXLİNSKAYA: "UŞAQLARA TƏQDİM ETDİYİMİZ ƏDƏBİYYAT NÜMUNƏLƏRİNƏ DAHA MƏSULİYYƏTLƏ YANAŞMALIYIQ"

Bu gün Azərbaycanda müasir uşaq ədəbiyyatının inkişaf etdirilməsi ən mühüm məsələlərdəndir. İnformasiya texnologiyalarının insanların gündəlik həyatında mühüm rol olynadığı indiki dövrdə uşaqları elmə, təhsilə həvəsləndirmək, savadlı, bilikli vətəndaş kimi yetişdirmək yolunda önəmli addımlardan biri də onlarda kitab oxumağa maraq yaratmaqdır. O da sirr deyil ki, bu gün ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatı sahəsində hələ də ciddi boşluqlar var.

Həmsöhbətimiz uşaqlar üçün elmi-kütləvi kitablar və fantastik əsərlər müəllifi, yazıçı Reyhan Yusifqızı-Şıxlinskayadır. R.Yusifqızı 1965-ci il noyabrın 13-də Bakıda anadan olub. 1982-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tətbiqi riyaziyyat fakültəsinə daxil olub, 1987-ci ildə həmin universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirərək Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Kibernetika İnstitutuna təyinat alıb. 1990-cı ildə Bakı Dövlət Universitetində işləməyə başlayıb. Pedaqoq, riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru, dosentdir. Onu da qeyd edək ki, Reyhan xanım görkəmli Azərbaycan ədibi, mərhum Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının gəlinidir.

- Reyhan xanım, siz əsasən uşaqlar və yeniyetmələr üçün yazırsınız. Necə düşünürsünüz, yazılarınızla onların nəbzini tuta bilirsinizmi?

- Hesab edirəm ki, uşaqların nəbzini tuta bilirəm, əks halda yazmağa davam etməzdim. Buna əmin olmağımın da səbəbləri var: pedaqoqam, uzun illər müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul olmağım uşaq və yeniyetmələrin dünyasını anlamaqda mənə kömək edir. Onların dilini yaxşı bilirəm. Uşaqlar üçün bir çox janrlarda və fərqli mövzularda əsərlər yazmışam. Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, uşaqlar üçün istənilən mövzuda yazmaq olar, hətta lazımdır. Eksperimentdən keçirdiyim mövzular da olub və hamısı alınıb. Kitablarım tez satılır və təkrar-təkrar nəşr olunur. Kitablarımın ümumi tirajı 40 mini keçib artıq. Oxucularım çoxdur.

- Niyə məhz uşaq ədəbiyyatı?

- Uşaqlar və yeniyetmələr üçün əsərlərə tələbat çoxdur. Bu sahədə xeyli boşluqlar var. Nəşriyyatlar uşaqlar üçün keyfiyyətli əsərləri həvəslə çap edir: indiyədək 27 adda kitabım nəşr olunub. Əslində, böyüklər üçün, xüsusilə də gənclər üçün yazdığım hekayələr də az deyil. Onların çoxunu "Yağışın altında" adı ilə bir kitaba yığmışam, bu günlərdə TEAS Press Nəşriyyat evi tərəfindən nəfis çap olunub. Bu, mənim böyüklər üçün ilk kitabım sayıla bilər.

- Bəzən deyirlər, uşaq ədəbiyyatı ciddi ədəbiyyat deyil. Bu barədə necə düşünürsünüz?

- Qətiyyən razı deyiləm. Əksinə, uşaqlara təqdim etdiyimiz ədəbiyyata daha məsuliyyətli, daha ciddi baxmalıyıq. Axı, biz uşaqları formalaşdırırıq, onları vətəndaş kimi yetişdiririk, onlara hansısa mesajlar ötürürük. Üstəlik, bu işi onları bezdirmədən, əyləncəli şəkildə, ustalıqla eləməliyik.

- Ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatının müasir durumu hansı vəziyyətdədir?

- Arzuolunan qədər yaxşı deyil. Amma vəziyyət tədricən düzəlməyə doğru gedir, uşaq və yeniyetmələr üçün yeni, maraqlı əsərlər ortaya qoyulur. Bu sahəni seçən gənc yazarların sayının artması məni sevindirir. Bu o deməkdir ki, milli uşaq ədəbiyyatımızın gələcəyi daha yaxşı olacaq.

- Müasir dövrün uşaqları daha çox internet və elektron dünyasına bağlıdırlar. Onlarda kitab və mütaliə sevgisi yaratmaq üçün nə etmək lazımdır? Yazılarınızda bu kimi məsələlərə toxunmusunuzmu?

- Müasir uşaqlarda kitab və mütaliəyə sevgi yaratmaq üçün yaxşı əsərlər yazmaq lazımdır. Bizim qəhrəmanlarımız dünyada məşhurlaşmış nağıl qəhrəmanları ilə rəqabətə girməyi bacarmalıdırlar. Bizim əsərlərin milli koloriti əks etdirmək kimi bir üstünlüyü də var. Uşaqlarımız bizim kitabları oxuyanda özlərini, öz həyatlarını görür və hadisələri daha yaxşı başa düşürlər. Əlbəttə, indi texnologiya dövründə yaşayırıq. Amma kitablarla texnologiyaları qarşı-qarşıya qoymaq düzgün deyil, hər ikisi uşağın intellektinin inkişafına xidmət edir. Əksinə, onları birləşdirmək, kitabların təqdimatında texnologiyalardan istifadə etmək lazımdır. Qoy uşaq kitabdakı personajları cizgi filmlərində görsün. Sevdiyi qəhrəmanlarla oyun oynasın.

- Siz görkəmli ədib, mərhum Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının ailə üzvlərindənsiniz, onun gəlinisiniz. Yazıçılıq faliyyətinizlə bağlı onun sizə hansısa tövsiyələri olmuşdumu?

- İsmayıl Şıxlı haqqında çox danışılıb: gözəl insan, böyük yazıçı, publisist, istedadlı müəllim, ictimai xadim... Bütün bunlarla bərabər, mən onu həm də bir insan, bir ailə başçısı kimi daha yaxından tanıdığım üçün şərəf duyuram. Taleyimə minnətdaram ki, mən İsmayıl Şıxlı kimi bir insanın ailəsinə, ocağına düşdüm və onu yaxından tanıdım. Həyatım boyu rast gəldiyim ən gözəl insanlardan biri, bəlkə də, birincisi olub İsmayıl Şıxlı. Neçə illərdir, onun haqqında yazmağa ürəyim gəlmir. Təəssüf ki, yazdığım əsərləri İsmayıl müəllimə göstərməyə cəsarətim çatmadı, onun fikrini, tövsiyələrini ala bilmədim. Həyat yoldaşım Fərrux Şıxlı bütün işlərimdə mənə mənəvi dəstək olduğu üçün ona çox minnətdaram.

- Qızınız da yazıçıdır?

- Bəli. Yaradıcılığa romanla başlayan gənc yazar Aysel Şıxlının artq kifayət qədər oxucusu var. Həm yazıçı, həm də rəssam kimi fəaliyyət göstərir. Uşaqlıqdan müasir yazıçıların, rəssamların əsərlərini, ədəbiyyat və incəsənətin inkişaf trendini izlədiyindən yaradıcılığı da özünəməxsusdur. Deyir ki, ən yaxşı əsərini hələ yazmayıb...

- Son vaxtlar sosial şəbəkələrdə xüsusilə uşaq dərsliklərindəki şeir və hekayələr müzakirə mövzusu olur. İbtidai sinif dərsliklərində yazıları oxumusunuzmu? Münasibətiniz necədir?

- Dərslik yazmaq olduqca mürəkkəb işdir. Bir neçə il əvvəl dünyada müasir dərsliklərə qoyulan şərtlər və kurikulumun tələbləri ilə tanış olanda bunu daha aydın başa düşdüm. Zənnimcə, dərslik haqda mütəxəssislər danışmalıdır, mən yox. Qeyd edim ki, orta məktəb dərsliklərinə mənim də bəzi mətnlərim daxil edilib. Hər dəfəsində dərslik müəllifləri şərtlərə uymaq üçün mətnlərdə bəzi dəyişikliklər etməyi təklif ediblər. Əlbəttə, xətalar ola bilər. Amma bunların tezliklə aradan götürüləcəyinə əminəm.

Havar ŞƏFİYEVA

525-ci qəzet.- 2023.- 14 oktyabr.- S.12.