Arif Məlikov - əbədiyyətə qovuşan əfsanə

Arif Məlikov-90

Yavər NEYMƏTLİ

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru

Görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, SSRİ Xalq artisti, Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı, akademik Arif Məlikovun musiqi aləminə gəlişi tar ifaçılığından başlamışdı. O, A.Zeynallı adına Azərbaycan Dövlət Musiqi Texnikumuna (indiki Milli Konservatoriya nəzdində Musiqi kolleci) tar tədrisi üzrə ən qabaqcıl və təcrübəli müəllim kimi tanınan Adil Gəray Mahmudbəylinin sinfində (1948-1951) təhsil alıb. 2009-cu il, 26 mart tarixində Muğam teatrında Adil Gərayın yaradıcılıq gecəsində, Arif müllimin çıxışından bir epizodu burda qeyd eləmək yerinə düşər: "...Texnikumda oxuyarkən mənim ilk müəllimlərim Əhməd Bakıxanov və Adil Gəray olublar. Bəstəkar olmağıma görə də ilk olaraq onlara borcluyam...

...Adil Gəray müəllimin həyat və fəaliyyətində bir sıra müsbət keyfiyyətlər vəhdət təşkil edirdi ki, bu da mənəvi aləminin zənginliyindən xəbər verir. Adil Gəray həm gözəl müəllim, həm gözəl bəstəkar, həm də gözəl insan idi..."

Texnikumu bitirən Arif Məlikov təyinatla Şuşaya, Şərqin musiqi "Məkkə"sinə işləməyə gedir. Lakin bəstəkarlıq sənətinə sonsuz sevgi onun gələcək musiqi həyatını kökündən dəyişəcək addımın atılmasına səbəb olur. Bir il ərzində qəbul imtahanlarına müstəqil hazırlaşan A.Məlikov zəmanəmizin böyük bəstəkarı Qara Qarayevin sinfinə qəbul olur.

İki ustadın xeyir duası

Görkəmli bəstəkar və pedaqoq Qara Qarayevin hər dəfə yaradıcılığı üçün taleyüklü addımın atılmasına verəcəyi son qərara özünün, həyatının, yaşadığı mühitin müəyyən dönəmlərində baş verən qlobal hadisələrin əhəmiyyətli çəkisi mühüm rol oynayırdı. O, təkcə öz yaradıcılığında deyil, nümayəndəsi olduğu bəstəkarlıq məktəbinin gələcək inkişafına təsir göstərə biləcək addımın məsuliyyətini dərindən dərk edirdi.

Buna görə Qara Qarayev qarşısına qoyduğu missiyanı həm də pedaqoji müstəvidə həyata keçirirdi. Belə ki, gənc nəsildə onun sinfində sənətin sirlərinə yiyələnmək həvəsinin durmadan artması, bəstəkara daima, xüsusi nümayiş və pafosdan uzaq olan çağdaş yaradıcı addımları atmağa çağırırdı. Onun dərs dediyi illərin hər biri, cəmiyyətdə ardıcıllaşan hadisələrlə zəngin idi. Bəstəkar yaşanan proseslərdən təkan alaraq dolğun sənət əsərlərini yaradarkən hər dəfə milli musiqi incəsənətinin yeni tələblərə cavab verəcək gələcək inkişaf istiqamətlərinin müəyyənləşməsində peşəkar mövqeyini göstərirdi. Bu meyarlar onun sinfini bitirərək müstəqil sənətkar həyatına başlayan həmkarlarına istiqamətverici səciyyə rolu oynayırdı. Eyni zamanda ilk gündən yeni nəsil tələbələrini mövcud zamanın çağdaş yaradıcı tələblərinə kökləyirdi

Konservatoriyada təhsil illərini xatırlayan Arif Məlikov deyir: "...Qarayevin sinfində məşğələ keçmək çox maraqlı idi. Hər bir tələbənin fərdi yaradıcı xüsusiyyətlərini dərindən duymaq, gənc musiqiçinin çalışmalarını düzgün istiqamətləndirmək, "istedad axını"nı həqiqi məcraya yönəltmək qabiliyyəti onun pedaqoji istedadının xüsusiyyətlərindən idi... Qarayevin sinfində keçirdiyim saatlar indi də yadımdadır. Dərsin son dəqiqəsinə kimi gərginlik içində olurdum, bu gözəl müəllimin dediklərindən heç bir şeyi ötürməməyə çalışırdım. Sözlərinin mənə və ya başqasına ünvanlanması əhəmiyyətli deyildi. Müstəsna, hərtərəfli bilgili müəllim idi, tələbələrin əsərlərinə diqqətlə yanaşırdı. Qara Qarayevin mənə çox böyük təsiri olmuşdur..."

Arif Məlikovun həyatında mühüm rol oynayan digər böyük sənətkar maestro Niyazi idi. Görkəmli dirijor həmişə istər ifaçılıq, istərsə də, bəstəkarlıq sahəsində istedadları axtarar, onların gələcək yaradıcı həyatını stimullaşdırırdı. Arif müəllimin ilk partiturasının taleyi belə olmuşdur: "...Üçüncü kursda oxuyurdum. Getdim Filarmoniyaya, Niyazinin qəbuluna və Balet süitamın partiturasını ona təqdim etdim. Niyazinin rəyi mənim üçün olduqca əhəmiyyətli idi. Əvvəlcə çox soyuq yanaşdı. Partituraya baxdıqdan sonra yumşaldı, hətta əlavə elədi ki, süitanı ifa edəcəkdir. Üstəlik soruşdu: "Bəs tələbə üçün partituranı kim köçürəcəkdir?" Niyazinin ifasında Balet süitamı eşitmək arzusu o qədər güclü idi ki, orkestr səslərini özüm köçürəcəyimi bildirdim..."

"Məhəbbət əfsanəsi"nə gedən yol

1958-ci ildə Qara Qarayevin müəllifi olduğu "İldırımlı yollarla" baletinin Leninqradın S.M.Kirov adına Akademik Opera və Balet teatrında (indi Sankt-Peterburqun Marinsk teatrı) uğurlu premyerasından sonra, müəllifə həmin səhnə üçün Nazim Hikmətin librettosu əsasında "Məhəbbət əfsanəsi" baletini yazmaq təklif edilir. Qara müəllim isə öz növbəsində həmin sifarişi yeni məzunu Arif Məlikova yönləndirir.

Sənət dünyası həyat kimi estafetdir. Üstəlik, hər müəllimdə yetirdiyi tələbəsinin fərdi bacarığına həssas yanaşmaq, düzgün istiqamətə yönləndirmək bacarığını müşahidə etmək olmur. Amma Arif Məlikovun gənc yaşlarında yaratdığı "Məhəbbət əfsanəsi" baletinin bu zamana qədər dünya səhnələrində öz yüksək mövqeyini saxlayaraq milli bəstəkarlıq məktəbimizin uğurlarından birinə çevrilməsi, ustadı Qara Qarayevin vaxtında verdiyi düzgün qərarın uzaqgörənliyini sübut edir.

Arif Məlikov balet üzərində işlədiyi dövr Xruşşov "mülayimləşməsinin" başlanğıcına təsadüf edirdi. Dəmir pərdənin bir qədər qalxması sərhədləri aşan informasiya axınına təkan verdi. Həmin tendensiya incəsənət və mədəniyyət sahəsində daha qabarıq şəkildə özünü göstərirdi. Moskvanın Böyük və Sankt-Peterburqun Marinsk teatrları ilə və rus-gürcü əsilli Djordj Balançinin (əsl kimliyi Georgi Melitonoviç Balançivadze - qeyd mənimdir) "New York City Ballet" və Parisin balet truppaların qarşılıqlı qastrol səfərləri müəyyən səbəblərdən bir-birlərindən uzaq düşən mədəniyyətlər arasında dialoqa körpü salırdı. Qərb tamaşaçısı ən yaxşı sovet çoxpərdəli balet-dramalarını, sovet rəqqasları və xoreoqrafları isə süjetsiz, pantomimasız, geyimsiz və dekorasiyasız birpərdəli neoklassik balet estetikası ilə tanış olurdular. Məsələn, D.Balançinin quruluşunda Paris balet teatrınıın "Billur saray" tamaşası (J.Bizenin I simfoniyası əsasında) sovet tamaşaçılarına və mütəxəssislərində böyük maraq yaratmışdı.

Məhz belə bir zamanda Arif Məlikovun "Məhəbbət əfsanəsi" Y.Qriqoroviç üçün göydəndüşmə idi. Gənc xoreoqraf hər iki balet mədəniyyətlərin əsas xüsusiyyətlərini sintez edərək obrazların mənəvi aləminin açımına hesablanan bütün cizgilərin ön plana keçməsinə əsaslanan konsepsiya yaratdı. Onun təsvirində, rəssam S.Virsaladzenin yüngül dekorları fonunda bütün iştirakçılar öz rəqs plastikası ilə səhnə məkanı doldurmaqla, dinləyicilərin diqqətini hadisələrin fasiləsiz inkişafına yönəltməliydilər.

Bu baxımdan nəzərdə tutulan ideyanı həyata keçməsi üçün Arif Məlikovun təklifi ilə quruluşcu dirijor kimi maestro Niyazinin dəvət olunması böyük tamaşanın uğurlu olmasına dəlalət edən səbəblərdən biri idi. Bəstəkar danışırdı ki, Marinsk teatrının ştatında 7 dirijorun olmasına baxmayaraq, mən məhz Niyazinin bu layihəyə cəlb olunmasını israr etdim. Maestro baletin ilk premyerasından sonra mətbuata verdiyi açıqlamasında: "...Bu (yəni "Məhəbbət əfsanəsi" baleti - qeyd mənimdir), musiqinin, rəqsin və tərtibatın vəhdət təşkil etdiyi monolit əsərdir və düşünürəm ki, bu əsər hansısa dahinin əlinin bircə hərəkəti ilə yaranmışdır..." fikri ilə balet üzərində işləyən komandanın vahid hədəf ətrafında kökləndiyini vurğulayır.

XX əsr müasir bəstəkar təfəkkürünün ünlü simalarından biri D.Şostakoviç "Məhəbbət əfsanəsi" barədə söylədiyi sözlər diqqətəlayiqdir: "...Partituranın dərin musiqi dramaturgiyası, onun daxili inkişafı, qəhrəmanların dəqiq və ifadəli musiqi xarakteristikası, xüsusi parlaqlığı, çoxlu tapıntıları ilə seçilən nadir orkestrləşdirmə məharəti bu istedadlı musiqi əsərini böyük maraqla dinləməyə vadar edir... Yeni balet sovet xoreoqrafiyasında böyük hadisədir. Mübaliğəsiz demək olar ki, bu tamaşa bir mərhələdir".

Orkestr palitrası ustası

Əməkdar incəsənət xadimi, professor Zümrüd Dadaşzadənin Arif Məlikov haqqında bir fikrinə diqqət yetirək: "...A.Məlikovu doğrudan da, orkestrin cadugəri adlandırmaq olar. Tembrləri seçmək, onları bir-birinə qatmaq, cazibədar tembr dramaturgiyası qurmaq baxımından A.Məlikovla yarışa bilən bəstəkar çətin tapılar..."

Tədqiqatçı alimin sözlərinə sübut kimi milli kinomuzun incilərindən biri 1971-ci ildə, rejissor Kamil Rüstəmbəyovun "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında ekranlaşdırdığı "Axırıncı aşırım" bədii filmində bir epizoda diqqəti yönəltmək istərdim. Həmin film haqqında bir çox illər öncə çəkilən verilişdə çıxış edən Arif müəllim qeyd edirdi ki: "K.Rüstəmbəyov mənə bu filmə musiqi yazmağa təklif edəndə daxilən buna hazır idim". Filmin musiqi materialı simfonik orkestrin bir çox ifadə imkanlarından istifadə edilərək lokonik şəkilli parçalarin müxtəlif epizodlarda əsas dramatik məqamları qabardmağa hesablanıb.

Ekran əsərində Abbasqulu bəylə (Həsən Məmmədov) Qəmlo (Məlik Dadaşov) arasında əsas konflikt bir-birinə düşmən iki düşərgənin qarşılıqlı ziddiyyətini bütün açıqlığı ilə üzə çıxardır. Onların hər birinin öz əqidə həqiqəti vardır. Əgər Abbasqulu bəy mövcud vəziyyəti təmkinli tərzdə, təlafatsız şəkildə həll etməyə çalışırsa, Qəmlo isə əksinə, qorxu, ölüm, amansızlıq müstəvisində həyata keçirmək niyyətindədir.

Onların görüşü Səmədin (Sadiq Hüseynov) evində Abbasqulu bəyin, yoldaşları Xəlil (Həsənağa Turabov) və Talıbovun (Hamlet Xanızadə) gecəni keçirməyə hazırlaşarkən Qəmlonun qəfil gəlişi zamanı baş verir. Bu səhnədə "fırtına qabağı sakitliyi" xatırladan abu havanın çökdüyü otağın təsviri yuxarı yaylı alətlər qrupunun sul ponticello tremolosu fonunda, başlarda keçən motiv vasitəsilə göstərilir. Qəmlonun qapını döyərək fasiləsiz "Səməd, Səməd" qışqırması ilə gərginliyinin tədricən artması, Abbasqulu bəyin Səmədə qapını açmağı tapşırdığı məqamdan başlayaraq dramatik partlayışa doğru sürətli hərəkət baş verir. Belə ki, orkestr fakturasında harmonik sütunların ardıcıl təkrarı litavra və kiçik təbil arasında bölünən zərbələr fonunda qorxunc sima almaqla "zindana yönələn ağır çəkiç" döyəcləməsini xatırladır.

Abbasqulu bəylə Qəmlonun dəhlizdə görüşdüyü anla musiqinin kulminasiyası nöqtəsinin üst-üstə düşməsi kəskin sujetli filmlərin qanunlarında olduğu kimi fiziki hərəkətlərlə zəngin açıq emossional çıxışla sona çatmalıydı. Amma Qəmlo ünvanına eşitdiyi tənə dolu sözlərdən sonra özünü itirərək evi tərk eləyir. Abbasqulu bəyin həmin səhnədə qazandığı psixoloji qələbə kadrarxası musiqinin məna yükü ilə vahid məziyyət kəsb etmiş olur.

Vətənpərvər örnəyi

Arif Məlikov həmişə xalqının ağır zamanlarında əsl milli ziyalı dürüstlüyü ilə öndə olmuşdur. Milli azadlıq tariximizin şanlı şəhifəsi olan, 1990-cı ilin Yanvar hadisələrində bəstəkarın istər Bakıda, istərsə də Moskvada göstərmiş olduğu cəsarət buna parlaq nümunədir. Xatırlatmaq istərdim ki, Arif Məlikov SSRİ Ali Sovetinin deputatı idi. O, öz deputat səlahiyyətlərinin bütün imkanlarından istifadə edərək həmin faciə zamanı öldürülmüş, yaralanmış, günahsız həbsə alınmış vətəndaşların siyahılarının dəqiqləşdirilməsində, hadisə şahidlərinin söhbətlərinin sənədləşdirilməsində olduqca şəffaflığa nail olmaq üçün (halbuki o zaman bütün bunları eləmək çox çətin idi) müvafiq qurumlarla əməkdaşlıqdan maksimum istifadə edirdi. Nəzərə alsaq ki, həmin dövrdə son nəfəsini verməyə hazırlaşaraq azğınlaşan sovet rejiminin gözündə heç kim bir dəyər kəsb eləmirdi. Belə ki, Arif Məlikovun həmin zamanlarda özünü təhlükəyə atmaqdan, başqa sözlə, "bucaq tiyəsinin üzərində" gəzməkdən qorxmayaraq əsl vətənpərvərliyini bütün pafosdan uzaq formada nümayiş etdirirdi.

O, SSRİ Ali Sovetinin sessiyasında cəsarətlə çıxış edərək Sovet İttifaqının o vaxtkı rəhbəri M.Qorbaçova qarşı ciddi iddia və ittihamlar irəli sürdü. 20 yanvarla bağlı bütün həqiqətlərin 1990-cı il 14 fevral tarixli sessiyasının gündəliyinə salınması üçün qüdrətli sənətkarın M.Qorbaçovla sinirli diaoloqu zamanı sonuncunun: "...Siz niyə belə əsəbisiz?.." replikasına, Arif müəllim: "...Bakı şəhərinin qana bulaşmış küçələrini, onlarla qətlə yetirilmiş, yaxud ömürlük şikəşt olmuş insanları görən bir şəxs kimi mən necə olmalıyam?.." cavabını vermişdi.

Bəstəkar özünün vətəndaşlıq borcu hesab etdiyi "Mən ittiham edirəm..." fundamental kitabında duyğu və təcrübələrini, Vətənə münasibətini aydın şəkildə ortaya qoymuşdur. 1994-cü il Bakıda "Gənclik" nəşriyyatında çap olunmuş həmin kitabda A.Məlikov qürurla deyirdi: "Hər bir insan ilk növbədə vətəndaş olmalıdır... Və Azərbaycan xalqı ilk dəfə olaraq çiyinlərini düzəltmək, səsini ucaltmaq, öz həqiqətini tapmaq istəyəndə onu cəzalandırmaq qərarına gəldilər. Lakin unutdular ki, insanlara atəş açmaq olar, amma onu diz çökdürmək olmaz".

Ulu öndərlə ünsiyyət

"Mən Əliyev soyadına böyük hörmətlə yanaşıram və hiss edirəm ki, bu, qarşılıqlıdır"

Arif Məlikov

Bu il istər ölkəmizdə, istərsə də, onun hüdudlarından kənarda anadan olmasının 100 illiyi təntənə ilə qeyd edilən Ümummilli lider Heydər Əliyev cənablarının Azərbaycana rəhbərlik elədiyi bütün illərdə mədəniyyət və incəsənət sahələri həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Onun cəmiyyətin bir çox sahələri kimi mədəniyyət sahəsinə yönələn yüksək diqqəti də ölkəsinin daxili və xarici siyasətinin qurulmasında möhkəm özül üzərində qurulan platformaya söykənirdi. Xüsusilə, dövlətimiz müstəqillik qazandığı illərdə ölkə mədəniyyətində baş verən mühüm hadisələr, Ulu öndərin mövcud sahədə vaxtilə atdığı uzaqgörən addımların müdrüklüyünü bir daha sübut etdi.

Dahi şəxsiyyətin: "Biz nadir irsin varisləriyik, hər bir Azərbaycan vətəndaşı bir əsrə layiq olmağa çalışaraq böyük tarixi keçmişi, zəngin mədəniyyəti, yüksək mənəviyyatı olan ölkəmizin həm dünəninə, həm bu gününə, həm də gələcəyinə dərin bir məsuliyyət hissi ilə yanaşmalıdır" fikri zəngin mənəviyyatın qorunmasında özünün daşıdığı məsuliyyət hissinə nümunə kimi misal çəkmək olar.

Heydər Əliyev cənablarının görkəmli mədəniyyət xadimlərinə diqqətinə daha bir numunə kimi 12 dekabr 1998-ci ildə, Prezident iqamətgahında "İstiqlal" ordeni təqdim olunan Arif Məlikovun çıxışıdan bir epizodu səsləndirmək yerinə düşər: "Vaxtilə Azərbaycanda Rusiya mədəniyyəti günləri keçirilirdi. Siz mənə söz verdiniz, orada çıxış etdim və salonda oturanlara bir sual verdim. Soruşdum, dünya tarixindən kim bir misal gətirə bilər ki, Prezident bəstəkarı Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının binasından uzun məsafədə qəbiristanlığa qədər çiynində aparıbdır? Heç kim ikinci belə bir adam tapa bilmədi. Mən bu faktı nəyə görə dedim? Çünki bu fakt Sizinlə, həm də mənim ikinci atam Qara Qarayevin adı ilə bağlıdır. Mən onun tələbəsiyəm".

Heydər Əliyevin qüdrətli duyumu, dərin hissiyyatı Arif Məlikovun simfonik yaradıcılığında zirvə əsərlərindən biri, VIII simfoniyanın yaranmasına səbəb olmuşdur. 1994-cü ildə Ulu öndərin təklifi ilə Səudiyyə Ərəbistanın Məkkə və Mədinə şəhərlərinə səfər heyətinin tərkibinə Arif Məlikov da dəvət alır. Bu barədə yazıçı-jurnalist Flora Xəlilzadənin bəstəkarın öz dilindən qələmə aldığı xatirələrinə varmaq yerinə düşər: "...Arif Məlikov danışır ki, mənim üçün təəccüblü və maraqlı fakt budur ki, ziyarət zamanı unudulmaz Heydər Əliyev mənə dedi: "Arif, bilirsən səni bura niyə gətirmişəm? İstəyirəm ki, sən buraları da görəsən və bunun təsiri altında bir simfonik əsər yazasan". Heydər Əliyevin bu sözləri bəstəkarı heyrətə gətirib. Heydər Əliyevin qüdrətli duyumu, dərin hissiyyatı qarşısında heyrətini gizlədə bilməyən Arif Məlikov deyir: "İnanmıram ki, adi adam Məkkədə simfonik musiqi haqqında fikirləşə bilsin. Simfonik əsər yazan mənəmsə, orada mən belə şeylər fikirləşmirdim. Çünki Məkkə, Mədinə hara, Quran hara, simfonik əsər hara?! Bunlar bir-birinə uyuşmayan, üst-üstə düşməyən, tamamilə əks məsələlərdir. Amma böyük şəxsiyyət hiss edirdi ki, məhz orada nəyisə mənimsəyib dəyərli simfonik əsər yazmaq mümkündür".

Bu tarixi səfərdən alınan təəssüratın nəticəsində bəstəkarın VIII simfoniyası meydana gəlir. Müəllif möhtəşəm partituranı Heydər Əliyevə həsr edərək, adını "Əbədiyyət" adlandırır.

Milli musiqi tariximizdə fövqəl

Arif Məlikovun vətəninə bağlı hər tərəfli məhsuldar yaradıcılığı dövlətimiz tərəfindən həmişə yüksək qiymətləndirilib. 2009-cu ildə Arif Məlikov Heydər Əliyev Mükafatı laureatına layiq görülür. Mükafatın təqdimetmə mərasimində bunu yüksək dəyərləndirən sənətkar fərəhlə söyləmişdi: "Azərbaycan Prezidentinə, onun xanımına öz dərin təşəkkürümü bildirir və bu gün xatirəsini böyük ehtiramla yad etdiyimiz dahi şəxsiyyətin qarşısında baş əyirəm və onun surəti həkk olunan bu nişanı həmişə fərəhli günlərdə fəxrlə döşümdə aparacağam".

Onun zəngin irsinə yüksək diqqətə daha bir parlaq misal kimi ölkə Prezidenti İlham Əliyev cənablarının 2013-cü ildə imzaldığı sərəncamı ilə Arif Məlikovun iyirmi yeddi kitabdan ibarət külliyyatının nəşrini göstərmək olar. Bu layihənin koordinatoru bəstəkar özü, musiqi redaktoru Arif müəllimin tələbəsi, Əməkdar insəcənət xadimi, professor Ceyhun Allahverdiyev, kompüter not qrafikası isə bu sətirlərin müəllifi olan mən idim. İş olduqca maraqlı tərzdə həyata keçirdi. Yazılmayan qanuna görə, böyük bəstəkarların yaradıcılığından ibarət külliyyatlar onların haqq dünyasına qovuşmasından sonra nəşr olunur. Amma Arif müəllimin timsalında milli musiqi tarixində ilk dəfə canlı müəllifin əsərləri müasir dizaynla, üç dildə (Azərbaycan, rus və ingilis) tərcümə olunaraq təqdim olundu. Həmin dövrdə onunla sıx təmasda olaraq maraqlı söhbətlərini eşitməklə yanaşı, özümdə bir çox şəxsi müsbət keyfiyyətlərini kəşf etdim. Dünya şöhrətli bəstəkar ünsiyyətdə olduqca sadə idi. Xüsusilə, əgər qarşı tərəfin hansısa istedadı onun diqqəti cəlb etsəydi, onunla mütləq maraqlanardı.

Bir dəfə Arif müəllim, Ceyhun müəllim və mən "Şuşa" restoranında şam yeməyinə yığışmışdıq. Görüşümüz yay fəslinə təsadüf etdiyindən açıq havada əyləşmışdık. Qələbəlik idi. Bizim əyləşdiyimiz masa səhnədən bir qədər aralı olduğundan kimlərin çıxış etdiyini görmürdük. Bir qədər sonra qarmonda gözəl bir ifanı eşitməyə başladıq. İfaçı muğam üzərində gəzişmədən Arif müəllimin "Güllərim" mahnısına instrumental keçid elədi. Bu jest mahnı müəllifinə ünvanlanan bir sayğı əlaməti idi. Arif müəllim ifaçını yaxından görmək üçün səhnəyə doğru getdi. Bir qədər sonra geri qayıdaraq musiqiçinin cavan, amma olduqca istedadlı bir oğlan olduğunu bildirdi. Onu bizim süfrəyə dəvət eləməklə söhbət edib, dəyərli tövsiyələr verdi.

...Təbii bir məqalə çərçivəsində Arif Məlikov şəxsiyyətinin bütün çalarlarını açıqlamaq mümkün deyil. Amma onun çox cəhətli faəliyyətini ümumləşdirmək mümkün olarsa, belə deyərdim: "yaşayaraq yanmaq sevgisi". Şair Bəxtiyar Vahabzadənin "Ömür" şeirindən aşağıdakı misralarda deyildiyi kimi:

...Yaşamaq, yanmaqdır, yanasan gərək,

Həyatın mənası yalnız ondadır

Şam əgər yanmasa, yaşamır demək

Onun da həyatı yanmağındadır...

Arif müəllimdə belə bir xüsusiyyət də vardı. Hər dəfə müəyyən işi bitirib nəticəsini görəndən sonra deyərdi:"Dünən olanı qapıyaraq yeni səhifəyə başlayırıq". Bu fikir Arif müəllimin yaradıcı həyatın həmişə əsas stimulundan biri idi. Böyük bəstəkar, məhsuldar pedaqoq, araşdırıcı-publisist, olduqca istedadlı rəssam və cəmiyyətin ictimayi həyatında fəal iştirakçı şəxsiyyət. Adı çəkilən sahənin hər birində böyük sənətkar lazımsız pafosdan uzaq olaraq övladı olduğu Vətəninə bacardıqca xeyir verməyə çalışırdı. Burada Arif müəllimin şəxsiyyətində daha iki əsas keyfiyyət - ilk olaraq məqsədyönlülük, ikinci isə qibtə ediləcək zəhmətsevərlik qeyd olunmalıdır. Həmin fərdi xüsusiyyətlər təbii fitri istedadla birlikdə Maestronun yaradıcı həyatı boyu ayrılmaz yolçuları oldular.

Bu il sentyabrın 13-də Arif Məlikovun 90 yaşı tamam olur. Sentyabrın 18 və 19-da isə Heydər Əliyev fondunun və Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi ilə bəstəkarın "Məhəbbət əfsanəsi" baleti 60 ildən sonra yenidən musiqisevərlərin ixtiyarına veriləcək. Təəssüf ki, bütün bu təntənələr Arif Məlikovsuz həyata keçəcək. Dünyadan köçməsinə baxmayaraq, onun ruhu şaddır. Çünki böyük sənətkarın zəngin irsi konsert və teatr səhnələrində daima səslənmək və övladı olduğu Azərbaycanın musiqi mədəniyyətini həmişə yüksək səviyyədə təqdim etmək gücünə malikdir.

Əbədiyyətdə ilk yubileyiniz mübarək, Arif müəllim!

525-ci qəzet 2023.- 12 sentyabr.- S.12.