Təhsildə
innovasiyalar üçün qrant müsabiqələri:
yaradıcı ideyalar gerçəkləşir
Elm və
Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə, bir
neçə ildir ki, ölkədə "Təhsildə
inkişaf və innovasiyalar" üzrə qrant müsabiqələri
keçirilir. Təhsil sahəsində baş verən mütərəqqi
dəyişikliklərin davamı olaraq bu müsabiqələrin
başlıca məqsədi təhsil müəssisələrində,
təhsilverənlərdə sağlam rəqabəti və
innovativ fəaliyyəti, yeni ideyaları
stimullaşdırmaqdan ibarətdir. Müsabiqədə
dövlət ümumi təhsil müəssisələri və
təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq
bütün ümumi təhsil müəssisələrində
çalışan pedaqoji işçilər iştirak edə
bilər.
Müsabiqə zamanı təhsil müəssisələrinin
dövlət-ictimai uğurlu idarəetmə modellərinin
aşkarlanması, dəstək verilməsi və
yayılması mövzusunda təqdim ediləcək layihələrdə
öyrədici resursların hazırlanması, yeni idarəetmə
modellərinin tətbiqi, məktəb assosiasiyalarının
yaradılması, mübadilə proqramlarının təşkilinə
dair məsələlər əhatə olunur.
Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə
qrant müsabiqəsi təhsil sahəsində daha innovativ və
yaradıcı ideyaların reallaşmasında mühüm əhəmiyyət
kəsb edir. Müsabiqənin keçirilməsində əsas məqsəd
təhsil müəssisələri və təhsilverənlər
arasında sağlam rəqabətin gücləndirilməsi,
innovativ fəaliyyətin stimullaşdırılmasından ibarətdir.
Daha innovativ və yaradıcı ideyaya malik layihə
təqdim edən təhsilverənlər aşkarlanır,
onlara öz layihələrini reallaşdırmağa geniş
meydan verilir.
İyulun
28-də nəticələri açıqlanan "Təhsildə
inkişaf və innovasiyalar üzrə VII qrant müsabiqəsi"nə
ümumilikdə 1407 layihə təqdim edilmişdi ki, bu da
ötən illə müqayisədə 306 layihə
çoxdur. Müsabiqəyə daxil olan layihələrin 279-u ümumi təhsil müəssisələrinin,
1128-i isə təhsilverənlərin fərdi layihələridir.
Bütün layihələr qəbul edildikdən
sonra texniki ekspertiza mərhələsindən keçirilib və
1398 layihə məzmun ekspertiza mərhələsinə
buraxılıb. Qrant verilməsi nəzərdə
tutulan layihələrin 72-si ümumi təhsil müəssisələrinin,
153-ü isə təhsilverənlərin fərdi layihələridir.
Şirvan
şəhər Kimya-biologiya təmayüllü liseyin fizika
müəllimi və profil işləri üzrə direktor
müavini Vasif Zeynalov da VII qrant müsabiqəsində qalib gələn
müəllimlərdəndir: "V və VI qrant müsabiqələrinə
layihə təqdim etmişdim, lakin uyğun balı
yığmadığımdan qalib ola bilməmişdim. Buna baxmayaraq, həvəsdən düşməyərək
öz ideyalarımı reallaşdırmaq üçün
növbəti müsabiqəni gözlədim. Bu il daha fərqli bir ideya irəli
sürmüşəm. Layihəmin adı "Mənzilinə
çatan qatar" adlanır. Bəzən
olur ki, ucqar dağ və yaxud hər hansı rayonun kənd məktəblərinin
respublika fənn müsabiqələri haqqında kifayət qədər
məlumatı olmur. Fizika fənni üzrə
mövzuları, testləri izah edərək texnologiyanın
inkişaf etdiyi bu dövrdə onlayn platforma üzərindən
fənn müsabiqələrində iştirak etmək istəyən
şagirdləri, eləcə də fənn müəllimlərini
məlumatlandıra bilərəm. Buna
görə də məqsəd olaraq yutub kanalı açmaq,
bütün izahları orada yerləşdirmək, kanalı
regional təhsil idarələrinə, onların vasitəsi ilə
sektorlara, məktəblərə tanıtmaqdır. Şagirdlər hər həftənin mövzusunu,
qaydalarını bu platformadan öyrənib müəyyən
zaman intervalında dərsləri, testləri həll etmiş
olarlar. Bununla da respublika fənn
olimpiadalarına hazırlaşmaq həmin şagirdlər
üçün əlçatan olar. Ümumiyyətlə,
layihəmin əhatə dairəsi geniş olduğundan daha
çox şagirdə öz töhfəsini verəcəyinə
inanıram".
Şirvan
şəhər Kimya-biologiya təmayüllü liseyin biologiya
və STEAM, Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin
tabeliyindəki Olimpiada Mərkəzinin biologiya müəllimi,
eyni zamanda "Təhsildə İnnovativ Texnologiyalar"
Əlavə Təhsil Mərkəzinin təlimçisi Mənsurə
Məmmədova: "Bu il VII qrant müsabiqəsinin qalibi olmaq
sevincini yaşadım. Layihə təklifimdə şagirdlərin
fiziki aktivliyi, fizio-sağlam həyat tərzini,
düşüncə çevikliyini, xəstəliklərə
qarşı profilaktik davranışlarını erkən
dövrdən düzgün istiqamətləndirmək
üçün şagirdlərin mütəxəssislərlə
birgə araşdırmalar aparmasını, fərdi
"Sağlam həyat xəritəsi"ni qurması və hər
zaman əməl etməsi üçün ortaq dəyərlər
formalaşdırmağı məqsədəuyğun hesab edirəm.
Beynəlxalq təcrübədə bu yanaşma
Elm əsaslı proqramlar/Evidence-Baced Proqrams kimi tanınır
və xüsusilə məktəb şagirdlərinin fiziki,
mental, reproduktiv, təhsil istiqamətlərində
inkişafında tətbiq edilir. Layihəmin məqsədi
Şirvan məktəblilərini sağlam həyat tərzi
üçün müvafiq mövzu istiqamətlərində
praktik araşdırma və tətbiq fəaliyyətlərinə
cəlb edərək, fərdi "Sağlam həyat xəritəsi"ni
tərtib etməsi, ortaq inkişaf dəyərləri
formalaşdıraraq ona davamlı əməl etməyə nail
olmaqla şagirdlərin keyfiyyətli həyat tərzinə vərdiş
etməsini və keyfiyyətli təhsili təmin etməkdir".
Salyan rayon Kərimbəyli kənd tam orta məktəbinin
riyaziyyat və informatika müəllimi Zeynəb Məmmədli
artıq 2-ci dəfədir ki, qrant müsabiqəsində qalib
olur. O, IV
qrant müsabiqəsində "Vətənimiz
üçün təhsil" layihəsi ilə
çıxış edib: "Kənd məktəbinin
şagirdlərində robototexnika və mühəndislik sahələrinə
aid bilik və bacarıqları formalaşdırmaq məqsədi
daşıyan "TechnoMan" layihəm VII qrant müsabiqəsinin
qalibi oldu".
Zeynəb
Məmmədli vurğulayıb ki, məqsəd 6, 7, 8-ci sinif
şagirdlərində məntiqi təfəkkürü və
əl bacarıqlarını, mühəndislik üzrə
bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirmək, dron
texnologiyasına aid bilikləri, dronun manual idarəedilməsi,
3D modelləşdirmə ilə real həyatda istifadə edə
biləcəkləri modellər yaradaraq 3D printerdə çap
etmək bacarığını formalaşdırmaq, mikrobit ilə
rəqəmsal dünyada iştiraka həvəs, eyni zamanda
müxtəlif müsabiqə tipli STEAM layihələrində,
xüsusən də STEAM Azərbaycan Festivalında
iştirakına şərait yaratmaq arzusundadır. O, layihənin
icra müddətində 30 şagirdin cəlb olunacağı
STEAM məşğələlərin 3 modul - "Pilotsuz
uçuş aparatları (təhsil dronları)",
"Microbitlə proqramlaşdırma" və "3D
Çap" üzrə təşkil ediləcəyini
bildirib.
Z.Məmmədli
qeyd edib ki, layihəsinin davamlı olması və ondan növbəti
bir neçə ildə də şagirdlərin bəhrələnə
bilməsi üçün məktəbdə "TechnoMan
klub" təşkil olunaraq daha çox şagirdə, hətta
qonşu məktəblərin şagirdlərinə də
texnoloji bilik və bacarıqlara yiyələnmələri
üçün şərait yaradılacaq".
Pərvinə
Zeynalova Ağdam rayon
Ayaz Abbasov adına Qaradağlı kənd tam orta məktəbində
kimya və STEAM müəllimidir. VII qrant
müsabiqəsində "NanoSTEAM real-virtual
laboratoriyası" layihəsi ilə qalib olub. Layihənin əsas məqsədi araşdırma və
analogiyaya əsaslanan elmi öyrənmə mühitində
nanoelm və nanotexnologiya istiqamətindəki
anlayışları, yenilikləri, əlçatan təcrübi
fəaliyyətləri və onlayn tədris alətlərini
şagird və müəllimlərə aşılayacaq məşğələlər
təşkil etməklə innovativ peşə və
ixtisasların təbliğinə nail olmaqdır. Daha sonra istifadə ediləcək nanotexnologiyalarla
bağlı təlim təqdimatları, materialları, təlimat
vərəqələri və nano məzmunlu dərs
planları hazırlamaqdır".
O, layihənin
faydalarından da söz açaraq vurğulayıb ki, ətraf
kənd məktəblərindən layihəyə cəlb
olunacaq şagird və müəllimlərə təlim və
fəaliyyətlər, həmçinin Bərdə STEAM Mərkəzinə
səfər təşkil olunacaq, vebinarlar və BDU-nun
"Nano araşdırmalar mərkəzi"nin rəhbəri
ilə onlayn görüş keçiriləcək:
"Nanoelm-nanotexnologiyalar"la məşğul olmaq müəllim
və şagirdlərə gələcək fəaliyyətlərində,
fərqli yarış və müsabiqələrdə yeni
yanaşma tətbiq edərək nailiyyət qazanmağa zəmin
yaradacaq".
Təhsil eksperti Nadir İsrafilovun dediyinə görə,
son illər ölkəmizin təhsil sistemində aparılan
keyfiyyət dəyişikliklərinin əyani nümunəsi
kimi inkişaf və innovasiya xarakterli layihələrin,
müsabiqələrin həyata keçirilməsi müsbət
ənənəyə çevrilib. Bu il yeddinci dəfədir
ki, keçirilən Təhsildə inkişaf və innovasiyalar
üzrə qrant layihəsinin də təhsil müəssisələri
və müəllimlərin bu sahədə xüsusi fəallığına
səbəb olacağına dair ümidlər var:
"Müsabiqənin keçirilməsində başlıca məqsəd
təhsil müəssisələrinin və təhsilverənlərin
fəaliyyətində inkişafı dəstəkləmək,
onların innovativ fəaliyyətini stimullaşdırmaq və
təhsilalanlar üçün daha əlverişli təhsil
mühitinin yaradılmasına nail olmaqdan ibarətdir. Bu səbəbdən də, layihələr
inkişaf əsaslı olmalı və özündə
innovativ fəaliyyəti ehtiva etməlidir. Eyni
zamanda, müsabiqədə iştirak etmək istəyən
şəxslər bir sıra şərtləri də nəzərə
almalıdırlar. Belə ki, əvvəlki
müsabiqə çərçivəsində maliyyələşdirilmiş,
lakin icrası başa çatmamış layihələrin
yeni müsabiqədə iştirakına yol verilmir, həmçinin
digər qurumlar tərəfindən tam maliyyələşdirilmiş,
icrası davam edən və ya başa çatmış layihələr
müsabiqə çərçivəsində əlavə və
ya təkrar maliyyələşdirilmir. Ümumi
təhsil müəssisələrimizdə çalışan
pedaqoji işçilərin müsabiqəyə marağı
böyükdür. Keçən
müsabiqələrdən layihə təkliflərinin
sayının çoxluğu və məzmunun əhatəliliyi
bu müsabiqə üzrə də müraciətlərin kifayət
qədər olacağını deməyə əsas verir.
Lakin arzuolunan hal odur ki, müraciət edərkən
layihə rəhbərləri bir sıra məqamlara xüsusi
diqqət yetirsinlər".
Sevinc QARAYEVA
525-ci qəzet .- 2023.- 15 sentyabr.-
S.11.