Gənclik gözəldir
Esse
Atalar-oğullar qarşıdurması bəşər
tarixinin daim aktuallığını qoruyan problemlərindəndir.
Təəssüf ki, çox vaxt müasir gənclik
haqqında danışarkən ilk istinad nöqtəsi bu
problemdən çıxarılan nəticələr olur.
Öncəki nəsillərin özləri ilə
apardıqları müqayisələrdə həyatın
nizamını pozan, xaos səbəbkarı kimi
"oğullar" göstərilir. Halbuki bu itaətsizlik
özü də həyatın daimiliyini təmin edən
nizamın bir parçasıdır. Var olmaq üçün
yenilik şərtdir.
Nisbətən yaşlı nəslin özlərindən
sonra gələnləri qəbul etməməsinin
kökündə məhz yeniliyin gətirdiyi narahatlıq xofu
var.
Bu xofu kənəra qoyub müasir gəncliyi obyektiv
şəkildə dəyərləndirsək, o vaxt həqiqətə
müəyyən qədər yaxın düşə bilərik.
Bilmirəm, bir gənc olaraq gənclik haqqında
danışmaq nə qədər ədalətli nəticə
vəd edə bilər, amma istənilən halda iddiadan daha
çox müşahidəyə əsaslanan fikirlərimi sizlərlə
bölüşmək istəyirəm.
Mən gəncliyimizdən çox ümidliyəm. Hər
il iştirak etdiyim gənclər düşərgələrində
onlarla yeni gənc tanıyıram. Təhsilində,
karyerasında sürətlə inkişaf edən kifayət qədər
perspektivli gənclərimiz var. Texnologiyanın
yaratdığı imkanlar öz üzərində işləmək,
potensialını lazımi şəkildə göstərə
bilmək üçün vasitəyə çevrilir. Tutaq ki,
bir əsr bundan öncə xarici dil öyrənmək istəyən
şəxsin sahib olduğu resurslarla bu günün
imkanları arasında böyük fərqlər var. İstək
və çalışqanlıq sayəsində təkcə
internet resursları hesabına bir çox sahədə təkmilləşmək
mümkündür. Təbii ki, doğru istiqamətdə
addımlamaq, cəmiyyət həyatında yerini tapmaq
üçün fərdi qabilliyətlərlə
yanaşı, kənar faktorların da təsiri
danılmazdır. O faktorlardan çox danışmaq olar, ancaq
ikisinin üzərində xüsusi dayanmaq lazım gəlir:
işsizlik və mentalitet.
İşsizlik problemi o qədər dərin
mövzudur ki, bir-iki səbəb sadalamaqla kifayətlənmək
mümkün deyil. Ona görə də mən məsələyə
gənclər prizmasından baxmaq istəyirəm. Min təəssüf
ki, bəzi ali təhsil müəssisələrimizin əmək
bazarı ilə ayaqlaşa bilən mütəxəssis
yetişdirməkdə ciddi problemləri var. Nəticədə,
diplomlu işsizlər ordusu yaranır. Gəncin universitetə
gələn yolu da bir başqa macəradır. Hələ də
qalstuk azarından qurtula bilməyən, övladını əlli
il öncənin çörəkli peşələrinə
yönəldən valideynlər az deyil. Həmin valideynləri
də qınamaq olmur, çünki sosializmdə doğulub
böyüyən bir nəsil kapitalizmin oyunlarından bixəbərdir.
Məsələ bununla da bitmir, süni intellektin müasir
insanın həyatına necə təsir edəcəyi,
yaxşıya, yaxud pisə doğru nələrin dəyişəcəyi
mövzusu gündən-günə aktuallaşır. Hər il
xeyli peşələr öz yerini texnologiyanın
bacarıqlarına verib, funksionallığını itirir. Belə
bir dövrdə Nuh əyyamından qalma stereotiplərlə
övladına ixtisas seçmək potensial işsiz
yetişdirməkdir. Bu sahədə ciddi maarifləndirməyə
ehtiyac var. Əslində, maarifləndirilməli olan birinci
növbədə gəncin özüdür. Sadəcə
bizim cəmiyyətimizdə mövcud olan valideyn-övlad
münasibətlərini nəzərə alsaq, prosesin hər
iki tərəfi əhatə etməsi labüddür. Konkret
hansı forma və istiqamətin tətbiqi peşəkarların
biləcəyi işdir, ancaq görünən odur ki, bu
mövzuda görüləcək işlər hələ
çoxdur.
Ümumiyyətlə, bizdə bir çox valideynlər
təkcə övladlarının təhsil həyatına
deyil, iş və ailə həyatına da ciddi müdaxilələr
edirlər. Beləcə yeni nəsil Zaurlar yetişir...
Övlad toyu görmək sanki ali bir məqsəddir.
Ortastatistik azərbaycanlı ailəsi universiteti bitirən gəncə
üç-beş il möhlət verir. Vaxt tamam olanda lokal
xarakterli müdaxilələr qohum-qonşu səviyyəsinə
çatır. Ümumiyyətlə, istər gənc, istərsə
də yaşlı olsun, kimdənsə niyə evlənmədiyini
soruşmaq qeyri-etikdir. Yazımı məişət söhbətləri
üzərində qurmaq istəmədiyim üçün
mövzunu burada yekunlaşdırıram.
Müasir gənclik haqqında danışarkən
çox vaxt paytaxt sakinlərinə istinad edirik. Halbuki
regionlarımızda gənclərin daha ciddi problemləri var.
Xüsusilə də sosial həyat, asudə vaxtın təşkili
kimi məsələlərdə. Bölgələrimizdə
bir-birindən gözəl binaları olan gənclər evləri
fəaliyyət göstərir. Ancaq həmin müəssisələrin
imkanlarından gənclər lazımi səviyyədə
yararlanmır. Bunu qulaqdandolma iddialara əsasən deyil, şəxsi
müşahidələrimə söykənərək deyirəm.
Ucqar rayonda yaşayan Leyla, Əli, Fatma sosialaşmaqda özü
maraqlı olmalıdır. Dövlətin yaratdığı
bu şəraiti maksimum dəyərləndirmək bizim öz əlimizdədir.
Son illərdə gənclər sektorunda məni ən
çox sevindirən məqamlardan biri, hətta deyərdim
birincisi könüllülük fəaliyyətinin geniş
vüsət almasıdır. Təxminən, on il bundan öncə
ölkəmizdə bu anlayışın təzə-təzə
kütləviləşdiyi bir vaxtda könüllülük fəaliyyətinə
başlamışam. O vaxt bu sahəyə münasibət birmənalı
deyildi, bizdən tez-tez soruşurdular ki, niyə kimin
üçünsə pulsuz işləyirik. Bu sualların
müşayiəti ilə keçən illərdə
düşünürdüm ki, yəqin, ölkəmizdə
könüllülük fəaliyyətinin ömrü qısa
olacaq. Xoşbəxtlikdən yanılmışam.
Gəncliyin sözü-söhbəti çox
olduğu üçün bir-iki problemi əhatə edən
yazıda yeni söz demək çətin məsələdir.
Gətirdiyi bütün çətinliklərə rəğmən,
gənclik gözəldir, çox gözəldir...
Aytac SAHƏD
525-ci qəzet.- 2024.- 3 fevral, ¹21.- S.21.