Ənənələrə sadiq qalan novator alim

Görkəmli pedaqoq Təhsin Mütəllimovun doğum günüdür

Televiziyada, radioda, oxuduğumuz məqalələrdə tez-tez bu ifadəyə rast gəlirik: "Canlı əfsanə". Bəli, sağlığında ölməzlik qazanan və işıqlı fəaliyyəti ilə, sözün əsl mənasında, əfsanəyə çevrilən insanlar Yer üzünün qiyməti ölçülməyən qənimətləridir. Öz parlaq zəkası, əsaslı elmi düşüncələri, məhsuldar tədqiqat fəaliyyəti ilə canlı əfsanəyə çevrilmiş böyük şəxsiyyətlərdən biri də filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı Laureatı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Humanitar və ictimai elmlər bölməsi üzrə müxbir üzvü, Əməkdar Elm xadimi Təhsin Mütəllimovdur. Bu gün qocaman alimin 92 yaşı tamam olur.

Təhsin müəllim ötən əsrin ikinci yarısından ta günümüzə qədər ədəbiyyatşünaslıq elminin əsaslarını, qayəsini, söykəndiyi nöqtələri, qərar tutduğu məqamları tədqiq edən, öz ədəbi görüşləri ilə bir sıra nəzəri məsələlərə aydınlıq gətirən alimlərimizdəndir. Mərhum yazıçı Əbülhəsənin yaradıcılığının tədqiqi ilə başlayan tədqiqat yolunda Təhsin müəllimin bir alim kimi çox dəqiq və orijinal qənaətlərinə rast gəlirik. Xüsusən, Azərbaycan nəsrinin araşdırılmasında Təhsin müəllimin rolu böyükdü. İkinci Dünya müharibəsi illərindəki bədii nəsr nümunələrinin məziyyətləri, ideya və mövzu baxımından hansı kriteriyalara cavab verdiyini müəyyənləşdirən Təhsin Mütəllimov Süleyman Sani Axundov və Əbürrəhim bəy Haqverdiyevin yaradıcılıq yoluna da nəzər salıb. Sadaladıqca uzanan tədqiqat işləri barədə çox yazmaq olar, qeyd olunan məqamlar Təhsin müəllimin elmi yaradıcılığının kiçik bir hissəsidir.

Təhsin Mütəllimovu müəllimlər müəllimi adlandırmaq yerinə düşər. O, 63 ildir ki, pedaqoji fəaliyyətlə məşğuldur. Böyük ədəbiyyatşünas nəslinin yetişdirilməsində Təhsin müəllimin əməyi danılmazdır. Təsadüfi deyil ki, onun rəhbərliyi ilə 2 filologiya üzrə elmlər doktorluğu və 14 filologiya üzrə fəlsəfə doktorluğu üzrə dissertasiya işi müdafiə olunub. Təhsin müəllimin mühazirələrinin hər biri qiymətli və faydalıdır. Onun "Ədəbiyyatşünaslığın əsasları" və "Ədəbiyyat nəzəriyyəsi" fənlərindən dediyi mühazirələri kifayət edir ki, bu sahədə uğurlu olmaq istəyən gənc filoloq özünün elmi təfəkkürünü genişləndirsin və gələcək araşdırmalarında konseptual olmağı bacarsın.

Bu gün 92 yaşı olmasına baxmayaraq, Təhsin Müəllimovun zehni, təfəkkürü əvvəlki tək işıqlıdır. Onun yazıb-yaratmaq, öyrətmək enerjisi cavanlığında olduğu kimi qaynar bulağa bənzəyir, təmkini, aydın nitqi, iti hafizəsi bu gün də pedaqoji fəaliyyətini davam etdirməyə imkan verir.

Təhsin müəllim "Ənənə və navatorluq" adlı məqaləsində çox vacib nüanslara toxunur. O qeyd edir ki, novator olan sənətkarın özü də hansısa ənənəyə söykənir. Məsələn, Nizami folklordan əlavə, Şərqin ona qədərki böyük sənətkarlarının ənənələrinə istinad edir. Zənnimcə, Təhsin Müəllimovun özü də dəyərli alim kimi öz sələfi Mir Cəlal Paşayevin ənənələrinin sadiq və uğurlu davamçısıdır. O öz məqalələrində, müsahibələrində də bu məqamı xüsusi qeyd edir.

Dəyərli Təhsin Mütəllimovdan 92 yaşın təəssüratını öyrəndik: "Çox şükür, bu qədər yaşamışam. Ömrümdən razıyam, çünki bu illər hədər keçməyib. Həmişə zəhmətkeş olmuşam, çox çalışmışam, əlimdən gələni əsirgəməmişəm. İnanın, öz sahəmə, işimə, universitetimizə o qədər bağlıyam ki, evdə də bekar qala bilmirəm. İnsana həyat verən, yaşamaq həvəsi verən də elə budur. Mənə göstərilən qayğı, hörmət qəlbimi fərəhləndirir. Bacardığım qədər elmə vicdanla xidmət etmişəm. Ona görə də ürəyim sakitdir. Allahımdan çox razıyam, yaxşı yaşamışam".

Ötən gün "Ədibin evi"ndə bir sıra elm xadimləri, qələm adamlarının iştirakı ilə Təhsin müəllimin ad günü qeyd olunub. O, "525"ə açıqlamasında həmin günlə bağlı fikirlərini də bölüşüb: "Mir Cəlal müəllimin ocağı qədirbilən ocaqdır. Mən onlara minnətdaram, həmişə mənə qayğı ilə yanaşıblar. Mir Cəlal müəllimin ocağı mənim üçün müqəddəsdir, həmin ailəyə çox bağlıyam. Sağ olsunlar, heç gözləmədiyim halda Hafiz müəllim Paşayev elə bir məclis təşkil etdi, birlikdə ad günümü qeyd etdik, çox gözəl keçdi".

Bir əsrə yaxın ömür sürən qiymətli alim, gözəl pedaqoq Təhsin Mütəllimovu səmimi-qəlbdən təbrik edir, möhkəm cansağlığı, fərəhli günlər arzu edirik!

Nadir YALÇIN

525-ci qəzet .- 2024.- 18 yanvar, №9.- S.9.