"Məni Şaiqdən ayırmayın..."

Yüz il... Yəni bir əsr...

Dəvətnamə aldım... 10 yanvar 2024-cü ildə Muzey Mərkəzində akademik Kamal Talıbzadənin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş "Məni Şaiqdən ayırmayın - Kamal Talıbzadə" adlı tədbirinə dəvətli idim. Həmin anda bir yazı hazırlamaq keçdi fikrimdən. Bir neçə günüm beynimdə götür-qoyla keçdi. Ona görə ki, bunun bir tədbir haqda sıradan yazı olmağını istəmirdim. Çünki bir ziyalı, şeirlərilə böyüdümüz Abdulla Şaiqin varisi, Azərbaycanda ədəbi tənqidin əsasını qoyan bir alimdən savayı, o, mənim üçün Kamal əmi idi. Kiçik məktəbli vaxtından tanıdığım, tez-tez evlərində olduğum, zarafatlarını eşitdiyim Kamal əmi. Bir də 50 ildən artıq dostluğumuz olan sinif yoldaşımın, yaxın rəfiqəmin, bu gün ictimaiyyətin tanıdığı sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Ülkər Talıbzadənin atası idi. Və anladım ki, yazacağım hər kəlmənin məsuliyyəti böyükdür. Amma sonunda bir xatirə yazısı olsun istədim. Kimin ağlına gələ bilərdi ki, necə deyərlər, Kamal Talıbzadənin gözü qarşısında böyüyən bir qız nə vaxtsa onun haqqında yazmağa cəsarət edəcək.

Kamal əminin evdəki iş otağında divar boyu sıralanmış zəngin kitabxanası vardı. Mütaliəyə çox həvəsli olduğumdan onlara gələndə həmin kitabxananın qarşısında dayanıb xeyli seyr edərdim. Rəflərdəki kitabların müəlliflərinin adlarını oxuyardım, maraqlı gələn kitabı götürüb vərəqləyərdim. Çox istəyərdim onları mən də oxuyum. Adı dəqiq yadımda deyil, bir dəfə hansısa kitabı aparıb oxumaq üçün Kamal əmidən icazə istədim. Etiraz etmədi və məndən soruşdu ki, kitabı neçə günə qaytaracaqsan? Kitabı uzun-uzadı oxumaq kimi bir vərdişim olmayıb heç vaxt. Ona görə də cavabında dedim ki, üç günə qaytararam. Onun mülayim simasının elə mülayim də təbəssümü vardı. Gülümsəyərək dedi ki, beş günə qaytararsan. Mənim üçün ən maraqlı o oldu ki, Kamal əmi götürdüyüm kitabın adını və onun məndə olduğunu kitabçasına qeyr edərək, dedi: - bunu kitabları kimlərə verdiyimi unutmamaq üçün yazıram. Məndən kitab götürən tək sən deyilsən axı. İndi anlayıram ki, mənim o vaxtlar hələ dərindən tanımadığım bir şəxsiyyət üçün kitab nə qədər qiymətli imiş.

Səkkizinci sinifdən Ülkərlə məktəb yollarımız ayrıldı. Musiqi təhsilini davam etdirmək arzusu olduğundan oxuduğumuz 190 saylı məktəbə bitişik Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə keçsə də, ünsiyyətimiz qaldığımız yerdən davam etdi və edir də. Hətta yadımdadır, rəhmətlik Rəfiqə xala deyərdi ki, elə bilirəm Ülkər hələ də 190-da oxuyur.

İllər keçdi... Ara-sıra Ülkərdən eşidirdim ki, Kamal əmi Abdulla Şaiqin ev-muzeyini yaratmaq istəyir. Çox zəhmətdən sonra 90-cı ilin əvvəlində o, buna nail oldu. Muzeyləri həmişə uzaq tarixi bizə yaxınlaşdıran bir məkan kimi hiss etmişəm və onları gəzmək kimi bir həvəsim hələ də qalıb. Bir müddət sonra muzeylə tanış olmağa gəldim. O vaxtdan muzeydən daha çox isti bir ocağı xatırladan bu məkanın bir sakininə çevrildim. İlk gəlişimi indi də xatırlayıram. Artıq jurnalistikada idim və Kamal əmi həmişəki kimi məni o qədər mehribanlıqla qarşıladı ki... Çox təəssüf ki, onunla bir yaradıcılıq söhbəti ətrafında material hazırlamadım zamanında.

Sonuncu dəfə onunla həyatının ayrılmaz hissəsi, demək olar ki, ikinci evi olan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda görüşdüm. Elmi iş götürmək kimi bir istəyim vardı bir zamanlar və bununla bağlı Kamal əmi ilə məsləhətə gəldim. Xeyli söhbət etdik, jurnalist fəaliyyətimi bəyəndiyini dedi və elmi fəaliyyətlə bağlı kifayər qədər məni məlumatlandırdı. Ondan sonra xeyli müddət onunla qarşılaşmadıq. Və 18 il əvvəl soyuq bir yanvar axşamı tanınmış ictimai və mədəniyyət xadimi, Abdulla Şaiq Talıbzadə və əmisi Ziya Yusif Talıbzadə irsinin tədqiqatçısı, XX əsr Azərbaycan bədii fikrinin öyrənilməsinə həsr edilən mükəmməl tədqiqatların müəllifi, Abdulla Şaiqin Mənzil-Muzeyinin yaradıcısı, ədəbiyyatşünaslıq elminə qiymətli töhfələr verən Kamal Talıbzadə haqq dünyasına qovuşdu.

İki gün əvvəl isə Kamal Talıbzadənin 100 illiyinə həsr olunan tədbirdə bilmədiyim çox məqamları eşitdim. Heç demə Kamal əmi həmişə: "Mənin atamdan ayırmayın" deyərmiş. Və tədbirin "Məni Şaiqdən ayırmayın" adı altında keçirilməsi çox uğurlu tapıntı idi. Kamal Talıbzadənin muzey fəaliyyətinin layiqli davamçısı, atasının və babası Abdulla Şaiq irsinin hərtərəfli təbliğatçısı Ülkər Talıbzadənin keçirdiyi bu tədbirdə hər şey vardı - bir nəvə və övlad sevgisi, ziyalılıq nümunəsi, böyük zəhmət, ürəkdən gələn istək və mükəmməl təşkilatçılıq. Çıxış edən ziyalılar, incəsənət xadimləri öz çıxışları ilə tədbirin ruhuna incə bir həmahənglik qatmağı bacardılar. Hələ muzeyin gənc əməkdaşlarının həyəcanını kənardan belə hiss etmək olurdu. Kamal Talıbzadə haqqında söylənilənlər, onunla bağlı danışılan xatirələrin özü belə, dolğunluğu, məzmunu etibarilə çox incəliklərə söykənmişdi. Sonda iştirakçıları nəzakətlə xatirə şəkli çəkdirməyə dəvət edən yaxın rəfiqəm Ülkər xanıma arzu edirəm ki, bütün bacarıq və təcrübəsini gələcək varislərə ötürməyə nail olsun.

Tamilla MƏMMƏDZADƏ

525-ci qəzet.-2024.- 12 yanvar, №5.- S.8.