Bu təhqiramiz
münasibətin icraçıları cəzalandırılmalıdır
Fransanın heykəlini təhqir etdiyi Xurşidbanu Natəvanın
"gül dəftəri" rəsmli əlyazması UNEsCO-nun
dünya yaddaşı reyestrinə daxil olunub
Azərbaycanın görkəmli şairəsi və
ictimai xadimi Xurşidbanu Natəvana Fransada göstərilən
təhqiramiz münasibət bu ölkədə insana və sənətə
münasibətdə bütün dəyərlərin itdiyini
göstərir. İnsanın ən dərin düşüncələrini
yüksək bədii səviyyədə tərənnüm
etməklə Xurşidbanu Natəvanın insanlığa
göstərdiyi xidmətin müqabilində Fransanın Azərbaycanın
qadın şairəsinin heykəlinə bəslədiyi
qeyri-insani münasibət bu ölkənin özünü
hansı səviyyədə aşağı endirdiyini əyani
şəkildə nümayiş etdirir. Hələ XIX əsrdə
"Məclisi-üns" kimi ədəbiyyat məclisinə
bacarıqla rəhbərlik etmiş qadın şairənin
heykəlinin Fransada aşağılanması Viktor Hüqonun vətənində
sənət dəyərlərinin də artıq itirildiyini
diqqətə çatdırır. Fransız
yazıçısı Aleksandr Dümanı Azərbaycanın
qədim və gözəl guşələrindən biri olan
Qarabağda qonaq edib duz-çörəklə
qarşılayan, lütfkarlıq edib onunla şahmat taxtası
arxasında əyləşən Xan qızı Xurşidbanu
Natəvanla müqayisədə Fransa rəsmiləri
tutduqları məqamdan çox kiçik görünürlər.
Fransa prezidenti Makronun uğursuz siyasəti fransız
xalqını bütün insanlıq və sənət dəyərlərini
itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə
qoymuşdur. Sarı jiletli xalqın nümayəndələrinin
Paris şəhərinin küçələrindəki həyəcanlı
çıxışları, etiraz əlaməti olaraq
atdıqları dağıdıcı addımlar fransız
xalqının heç də hamısının Fransa
iqtidarı ilə eyni fikirdə olmadıqlarını görməyə
tam əsas verir. Deməli, dəyərlərini itirən xalq
deyil, ikili standartlarla dünyada artıq etibarı gözdən
düşmüş Fransa rəsmiləridir. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin yerli televiziya
kanallarına verdiyi müsahibədə haqlı olaraq bildirdiyi
kimi, "öz-özlüyündə vandalizm aktı olan Natəvanın
heykəlinin təhqir edilməsi, onun selofana bükülməsi,
...gücsüzlük və isterikanın özünü heykəldə
göstərməsi" Fransa iqtidarının məhkum
olduğu "mənəvi deqradasiyanın dibi" deməkdir.
Fransanın mənəvi deqradasiyası isə onun siyasi
iflasının qarşısıalınmaz bir həddə
çatmasının göstəricisidir.
İşğalçı Ermənistana verdiyi süni
dəstəyin isə erməni xalqı faktorundan istifadə
etməklə, bədbəxt erməniləri aldatmaq yolu ilə
Fransanın Afrikada itirilmiş mövqelərini Qafqazda bərpa
etmək xülyasından başqa bir şey
olmadığını dünyada hər kəs, o cümlədən,
ermənilər də yaxşı başa düşürlər.
Fransanın növbəti müstəmləkəçilik
planının ifadəsi olan bu səylər isə heç bir
Qafqaz ölkəsində, o cümlədən, hətta sadə
erməni xalqının iradəsi yetərli olan məqamda
heç Ermənistanın özündə də baş tuta
bilməz.
Fransanın hansı mövqe sərgiləməsindən
asılı olmayaraq, Xurşidbanu Natəvanın ölməz
sənəti özünün yüksək ideya-bədii dəyərlərini
qoruyub saxlayır. Xan Qızı Natəvanın XIX əsrdə
yüksək zövqlə hazırladığı
"Gül dəftəri" adlı rəsmli şeir
kitabının nadir əlyazmasının Dünya
Yaddaşı Reyestrinə daxil edilərək beynəlxalq
miqyasda qəbul edilməsi və qorunması haqqında
UNESCO-nun 2023-cü ildə səsvermə yolu ilə qəbul
etdiyi qərar Azərbaycan şairəsinin zəngin ədəbi
irsinə dünya miqyasında verilmiş böyük qiymətin
isbatıdır. Eyni zamanda, Ermənistanın vəhşicəsinə
xarabazarlığa çevirdiyi Ağdam şəhərində
Xurşidbanu Natəvanın dağıdılmış məzarının,
Şuşadakı uçurulmuş sarayının, bulaq abidəsinin
və güllələnmiş heykəlinin torpaqlarını
işğaldan azad etmiş müstəqil Azərbaycan dövləti
tərəfindən yüksək səviyyədə yenidən
bərpa edilməsi, həyata qaytarılması ədalətin
təntənəsinin bariz nümunəsidir.
Bu gün Fransa dairələri Xurşidbanu Natəvanın
heykəlinə bəslədikləri qeyri-insani təhqiramiz
münasibətlə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
tərkib hissəsi olan UNESCO-nun da prinsiplərini pozur və
orada da etibarını itirir. Hesab edirəm ki, Birləşmiş
Millətlər Təşkilatı UNESCO-nun Baş iqamətgahının
dünya miqyasında qəbul edilən prinsipləri
kobudcasına pozan Fransada yerləşməsi məsələsinə
yenidən baxmalıdır.
Azərbaycan şairəsi və ictimai xadimi
Xurşidbanu Natəvanın heykəlinə təhqiramiz
münasibəti icra edənlər layiq olduqları cəzaya məhkum
edilməlidirlər.
İsa HƏBİBBƏYLİ
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının
prezidenti, Milli Məclisin deputatı, akademik,
525-ci qəzet.- 2024.-16 yanvar,№7.- S.8.