Vyanada Məhəmməd Əsəd bəyin xatirəsi anılıb

Vyanada Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzində Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus yerə malik, müxtəlif imzalar altında bənzərsiz əsərlər yaratmış Məhəmməd Əsəd bəyin (Qurban Səid və ya Lev Nussimbaum) anadan olmasının 120 illiyi münasibətilə onun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş tədbir keçirilib.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbiri giriş sözü ilə açan Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin rəhbəri Leyla Qasımova yazıçının ədəbi irsinin əhəmiyyəti və onun yaradıcılığına marağın böyüklüyü barədə danışıb. Bildirilib ki, keşməkeşli həyat yaşamış Məhəmməd Əsəd bəyin kimliyi və onun ən məşhur əsəri “Əli və Nino“ romanının müəllifliyi ilə bağlı ədəbi dairələrdə fikir ayrılığı mövcud olmasına və geniş müzakirələrin aparılmasına baxmayaraq, məhz bu əsərdə oxucu ötən əsrin əvvəlində Azərbaycanda baş verən hadisələrə, milli-etnik münasibətlərə, ilk növbədə isə tolerant mühitə yaxından nəzər salmaq imkanı əldə edir.

Vyana Yəhudi Muzeyinin direktoru Barbara Ştaudinqer öz nitqində Vyana şəhərinin zəngin yəhudi tarixinə malik olduğunu, bu icmanın mədəni həyatın inkişafına töhfə verdiyi və bir neçə il Vyanada yaşamış və bu şəhərdə ən məşhur əsərlərini qələmə almış Məhəmməd Əsəd bəyin timsalında daha bir yaradıcı insanın dünya mədəniyyətini zənginləşdirdiyini diqqətə çatdırıb.

Vyana Universitetində “Müasir Avropa, yoxsa geridə qalmış Asiya. Məhəmməd Əsəd bəyin əsərlərində Şərq və Qərb” mövzusunda dissertasiya müdafiə etmiş Yaqut Abdalla öz çıxışında bir zamanlar məşhur olan, daha sonra isə unudulan müəllifin ən mühüm həyat mərhələləri barədə danışıb. Y.Abdalla məruzəsində əsas diqqəti Məhəmməd Əsəd bəyin yaradıcılığının Vyana dövrü (1933-1938), onun buradakı çevrəsi və tanışları, xüsusilə də Avstriya yazıçısı Annemariya Selinko ilə ədəbi əlaqələrinə yönəldib və “Əli və Nino“ romanı ilə Selinkonun “Mən çirkin qız idim“ romanı arasında təhlil aparıb.

Berlin Ədəbiyyat Evinin əməkdaşı, Məhəmməd Əsəd bəy irsinin araşdırmaçısı Sebastian Yanuşevski yazıçının on ildən artıq müddəti əhatə edən Berlin dövründən (1921-1933) bəhs edib. “Əsəd bəy Berlində - Lev Nussimbaumun yazıçıya çevrildiyi şəhərdə“ adlı məruzədə yazıçının Almaniyadakı ədib kimi qurduğu karyerası, eləcə də nüfuzlu “Ədəbi dünya“ jurnalında çoxsaylı məqalələri, Rusiyadan mühacirət etmiş incəsənət xadimlərinin “Çardaqda“ klubunda iştirak və şairlər klubunda üzvlüyü barədə məlumat verilib.

Almaniyada fəaliyyət göstərən “Hans-Yürgen Maurer” nəşriyyat evinin sahibi Hans-Yürgen Maurer isə öz məruzəsində Məhəmməd Əsəd bəyin həyatının İtaliyada keçən son illərindən (1938-1942) bəhs edib. Məruzədə təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün İtaliyanın Positano qəsəbəsinə sığınan Əsəd bəyin xəstəlik, tənhalıq, məhrumiyyətlər və əzab içində keçən son illərindən danışılıb. Məruzədə, həmçinin ağır xəstəlikdən əziyyət çəkən yazıçının ağır günlərində ona qayğı göstərən insanlar, xüsusilə onun vaxtilə dayəsi olmuş Alis Şulte ilə yazışmaları, bu insanların onun həyatındakı rolundan bəhs edilib.

Məruzələrdən sonra iştirakçıları maraqlandıran suallar ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb, eləcə də Mədəniyyət Mərkəzində Məhəmməd Əsəd bəyin əsərləri, onun həyatının müxtəlif dövrlərini əks etdirən fotoları və öz xətti ilə yazılan məktubları nümayiş olunub.

525-ci qəzet .-2025.- 26 aprel(№71).- S.18.