Rənglər

Esse

Sübhün qaranlığında küçə lampasında daha çox hiss edilən dünyaya qarışma cəhdləri qarşıma çıxır hər yerdə, hər addımda. O pəncərə nə qədər çirkli olsa da, ardındakı təmizlənməni, saflaşmanı əsən hər budağın titrəşən yarpağında, o yarpağın üstündə sıralanan damcıların şəffaflığında görmək olar. Məsum olan o şəffaf damcılardır.

Boz xilas rəngidir. Ardındakı 50 çaları görməmək üçün bir rəngə sığınmaq edə biləcəyin ən böyük xəyanətdir. Dünyanı sadəcə boz görmək daltoniklik vərdişi yaradacaq, bu vərdiş həm özünə, həm ətrafında nəfəs alan hər şeyə bozluğun rəngsizliyini qatacaq.

Pəncərənin bu tayında olan dibçəkdəki çiçəklər çölə baxarkən gözlərini qaçırdır. Onlar heç nəyin mübarizəsini aparmayıb, öz köklərinə tutunmaqdan başqa. Bunun üçün də xüsusi bir cəhdləri yoxdur. Çox asanlıqla, ya ortam, ya hava, ya su, ya işıq bəhanəsiylə vaz keçə bilirlər yaşamaqdan. Həyatda qalmaq üçün mübarizə aparmırlar çünki. Heç vaxt o günəşin isidən və canlandıran şüasını birbaşa hiss etməyib, o küləyin həyəcanını yaşamayıb. Yarpaqlarınıın düşəcəyindən, bir parçasını itirəcəyindən qorxmayıb. Soyuğu hiss etməyib məsələn, həmişə arada bir şüşə parçası olub. Həyatın əsl üzünün, ən gözəl tərəfinin mübarizə aparmaq olduğunu bilməyib məsələn. Onun savaşmağa dəyər bir yer olduğunu bilmədiyi üçün rahat vaz keçiblər çiçəklər.

Öz kökündən, hüceyrəsindən bir parçanın çöldə, gerçək həyatın olduğu bir yerdə varoluş mübarizəsini görməzdən gəlmək edə biləcəyin ən böyük xəyanətdir.

Min ildən bəri dəyişməyən, göz işlədikcə görünən eyni rəngin hökmranlığında fərqli rəng, məsələn, firuzəyi olmaq istəmək mübarizələrdən ən gözəli ola bilər, məsələn.

Çox olan, sabit olan, qəbul görülmüş olan qorxutmursa, dünya, sadəcə özünə verə biləcəyin hesabın varsa, qiymətlidir. Hesab soruşmasan, özünü sorğu-suala çəkməsən, problem var, əsasən.

Rəngin fərqlidirsə, qoxun yenidirsə, səsin tək çıxırsa, hər alqışa əlin tərpənmirsə, “məhkumluq” kəlməsinin 9 hərfinin hər birini ayrı-ayrılıqda rədd edirsənsə, bozun udmadığı məsumluq, təmizlik borclu olduğun o uşaq üçün əlindən gələni edib deməkdir.

Təsdiq olunmaq, təqdir olunmaq burulğanında boğulmaq sonsuz ehtimalları olan taleyinə edə biləcəyin ən böyük xəyanətdir.

Nəticədə gündüzün səs-küyü, məhkumiyyəti, məcburiyyəti, qələbəliyi, qorxusu çəkilmə yaşayan təlatümlü dəniz dalğasından geridə qalan xırda balıqqulağı zərrəsi kimi yalnız və bir tək özünə borclusan gün sonunda. O sular çəkiləndə fikir ver ətrafına, gecənin qaranlığında hər kəs yatanda pıçıltını, nəfəs yolundan keçən xışıltılı havanı (ədəbiyyatda buna “köks ötürmək” deyə bəzək vurulur, amma nə fayda) kim eşidir? Susanda kim dinləyir səni? Sükutunu kim anlayır? Ətrafında suyun çəkilməsindən qalan, ən yaxşı halda, bəxtin gətirsə, kiçik balıq balasıdır. Nəfəsi tükənən, atılıb düşən, sən ona, o sənə baxarkən yenidən, daha sürətlə gələn dalğanı gözləməkdən başqa çarəsi olmayan balaca qara balıq.

Bir ömür boyu həyatın bir addım ötəsini, dənizin o tayını, dağın o üzünü maraq etmirsənsə, sorğulamırsansa, bu, özünə edəcəyin ən böyük xəyanətdir.

Əgər rəngləri, bitkiləri, yağışı, qarı dinləyə bilirsənsə, onların dediklərini anlamaq, ifadə etmək üçün cəhd etmirsənsə, bu, iki qulağına, iki gözünə, barmaq ucundakı atom parçalarına, atan nəbzinə edəcəyin ən böyük xəyanətdir.

Bu qədər xəyanətin içində heç birimiz məsum deyilik...

Şəfa ABDULLA

525-ci qəzet .- 2025.- 18 iyul(№124).-S.11.