"Mulen Ruj"

"Bir rəsmin dedikləri" rubrikasının budəfəki qonağı sənətşünas Şahanə Mansırovadır. Onunla Xalq rəssamı, Əməkdar incəsənət xadimi, professor Arif Əzizin "Mulen Ruj" əsərindən danışmışıq.

Arif Əziz 1943-cü il yanvarın 3-də Bakıda anadan olub. 1960-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbinə daxil olan Arif bəy burada rəssamlıq üzrə təhsil alıb. Sonradan Moskvada təhsilini davam etdirərək beynəlxalq səviyyədə tanınmağa başlayıb.

Rəssamlıq sahəsində çoxşaxəli bir fəaliyyətə malik olan Arif Əziz müxtəlif janrlarda və üslublarda işləsə də, daha çox portret, müxtəlif ofortlar və qrafika sahəsində tanınır. Rəssamın əsərlərində milliliklə müasirliyin harmoniyasını görmək mümkündür. O, həmçinin Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professorudur.

Arif Əziz 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Xalq rəssamı fəxri adına layiq görülüb. O, eyni zamanda Dünya Rəssamlıq Akademiyasının Bakı nümayəndəliyinin rəhbəridir.

- Şahanə xanım, istərdim söhbətimizə əsərin adından başlayaq. Rəssam əsərə niyə məhz bu adı verib?

- "Mulen Ruj" fransız dilindən tərcümədə "Makiyaj" deməkdir. Əsər Azərbaycan rəssamlığında çox diqqət çəkən və bədii ifadə tərzi ilə fərqlənən bir tablodur. "Mulen Ruj" qadın gözəlliyinin və xarici görünüşün təzahürü ilə bağlı təsvirdir. Bu əsər, yalnız vizual sənət əsəri olaraq deyil, həm də sosial və psixoloji cəhətdən təhlil edən, qadınlıq və cəmiyyətin gözəllik anlayışına dair dərin mesajlar verən iş olaraq diqqət çəkir.

Arif Əziz bu əsərində qadının bədii şəkildə portretini çəkməklə, onun xarici gözəlliyi ilə yanaşı, bu gözəlliyin arxasında duran emosional və sosial baxışları da əks etdirməyə çalışıb. Tabloda qadın obrazının təbii cazibəsini və içindəki gücü həm rəng palitrası, həm də kompozisiya vasitəsilə ortaya qoyub. Tablonun adı "Mulen Ruj" özündə həm simvolizm, həm də qadınlıq təbiətini ifadə edən mesajdır. Arif Əziz bu əsəri ilə qadının yalnız zahiri gözəlliyinə yox, eyni zamanda onun iç dünyasına və həyatın müxtəlif aspektlərinə diqqət çəkir. Makiyaj, burada təkcə bəzək məqsədilə istifadə olunan bir vasitə deyil, həm də qadının özünü daha cazibədar və sosial olaraq qəbul edilə bilən göstərmək üçün baş vurduğu bir mexanizm kimi təqdim olunur. Rəssamın yaratdığı obraz özünə olan inamı və zəiflikləri, cəmiyyətə qarşı duruşu və gözəlliyi təbii olaraq "gizləmək" və ya "açığa çıxarmaq" arasında gərginlik yaşadığı bir anı təsvir edir. Bu əsər qadınların həm güclü, həm də həssas yönlərini göstərmək üçün bir vasitə olaraq təhlil edilə bilər.

- Tablonun rəng həlli haqqında nə deyə bilərsiniz?

- "Mulen Ruj" əsəri texniki cəhətdən çox mürəkkəb və zəngin rəng palitrasına malikdir. Arif Əziz əsərində tünd və açıq rənglərin, işıq və kölgənin ustalıqla birləşdirilməsindən istifadə edərək, qadın obrazını canlandırıb. Həmçinin, əsərdə klassik rəssamlıq texnikaları ilə yanaşı, müasir yanaşmalar və yenilikçi üslublar da əks olunub. Rəssamın estetik yanaşması, öz dövrünün sosial və mədəni mövzularına bədii bir işıq tutur. Arif Əziz bu tablo vasitəsilə qadın gözəlliyinin çox zaman sosial təzyiqlərlə və ictimai gözləntilərlə formalaşdığını, amma eyni zamanda bunun qadının daxili gücü və özünü ifadəsi ilə paralelliyini göstərir. Əsərin fonu və əsas obrazı arasında yaranan kontrast, qadının daxili dünyasının çoxşaxəli və bəzən qarşıdurmalı olduğundan xəbər verir. Portretin detalları və rənglərin harmoniyası, qadının təbii gözəlliyini və eyni zamanda makyajla əlavə edilən "maskanı" əks etdirir.

- Əsərdə işıq-kölgə effektindən necə istifadə olunub?

- Rəssam əsərin müxtəlif hissələrində işıq və kölgə oyunlarından istifadə edərək, obrazının gizli və açıq tərəflərini göstərir. Makyajın tətbiqi mərhələsi, həm də daxili dünyada baş verən dəyişiklikləri vizual şəkildə ifadə edir. "Mulen Ruj" əsəri yalnız bir portret deyil, həm də müasir dövrün qadın anlayışına və onun cəmiyyətdəki roluna dair bir bədii ifadədir. Bu əsərdə Arif Əziz qadının öz şəxsiyyətini formalaşdırmaqda və cəmiyyətdəki yerini tapmaqda qarşılaşdığı çətinlikləri, eyni zamanda onun zəif və güclü tərəflərini bir araya gətirir. Əsər, sosial baxımdan qadın obrazının müxtəlif yönlərini təsvir etməklə yanaşı, həm də vizual olaraq izləyiciləri düşündürür. "Mülen Ruj" əsəri cəmiyyətdə gözəlliyin və zahiri görünüşün sosial təzyiqlərlə necə əlaqələndirildiyini, qadınların bəzək və makiyaj vasitəsilə özlərinə olan münasibətlərini simvolizə edir.

- "Mulen Ruj"un Arif Əziz yaradıcılığındakı yerini necə xarakterizə edərdiniz?

- Bu tablo rəssamın ən tanınmış əsərlərindən olub, bir çox sərgilərdə nümayiş edilib və onun sənət dünyasında tanınmasına əhəmiyyətli təsir göstərib. Əsər həm yerli, həm də beynəlxalq sərgilərdə yüksək qiymətləndirilib və rəssamın sənətini daha geniş auditoriyaya tanıdıb. Tablo həm də Azərbaycan rəssamlığının müasir dövrdəki inkişafını və Arif Əzizin bu inkişafda oynadığı mühüm rolu əks etdirir. Onun əsərləri, xüsusilə "Mulen Ruj", həm klassik, həm də müasir bədii ifadə formalarının birləşdiyi bir nöqtə olaraq, Azərbaycan incəsənətində özünəməxsus yer tutur.

- Sizcə, bu rəsm bizə nə deyir?

- Bu əsər Arif Əzizin sənətindəki mürəkkəbliyi, həm texniki ustalığını, həm də dərin sosial və emosional təhlil bacarığını nümayiş etdirir. Rəssamın "Mulen Ruj" tablosu yalnız bir portret əsəri olmaqla qalmır, həm də qadınların özünü ifadə etməsi və sosial mühitdəki yerini tapması mövzusunu dərindən araşdıran bir sənət nümunəsidir. Qadın gözəlliyinin simvolik olaraq təqdim edildiyi tablo bədii və intellektual baxımdan çoxqatlı təhlil tələb edir.

Aytac SAHƏD

525-ci qəzet .- 2025.- 12 mart(№46).- S.10.