Akademik Zemfira Səfərova haqqında kitab nəşr edilib

Bu günlərdə sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi Ülkər Talıbzadənin akademik Zemfira Səfərovanın musiqişünaslıq fəaliyyəti və müasir Azərbaycan musiqi elminin inkişaf mərhələlərinə həsr olunan kitabı çapdan çıxıb. Kitabda Zemfira Səfərovanın həyat və elmi-təşkilatı fəaliyyətinin əsas mərhələləri, istiqamətləri barədə ətraflı məlumat verilib.

Ü.Talıbzadə bildirir ki, Azərbaycanda müasir musiqişünaslığın inkişafında elmin mühüm və aktual problemlərinin tədqiqatçısı görkəmli musiqişünas-alim, Əməkdar elm xadimi, sənətşünaslıq doktoru, akademik Zemfira Səfərovanın müstəsna xidmətləri var. Milli musiqişünaslığın ən qabaqcıl, zəngin zəminində yetişən Zemfira Səfərovanın musiqi elmi yaradıcılığı son dərəcə əhatəli və çoxşaxəlidir. Azərbaycan musiqişünaslığının bir sıra əsas istiqamətləri və problemləri onun tədqiqatlarında öz ifadəsini tapıb: "Z.Səfərovanın musiqişünaslıq fəaliyyətindən söz açarkən onun bir neçə əsas istiqamətini müəyyənləşdirmək olar - Üzeyirşünaslıq, mənbəşünaslıq, musiqi tarixi və nəzəriyyəsi. Lakin alimin geniş yaradıcılıq fəaliyyətinin mövzu və problematika çevrəsini yalnız bu məsələlərlə məhdudlaşdırmaq düzgün olmaz. Müasir milli musiqişünaslığın müxtəlif aktual problemləri, Azərbaycanın görkəmli bəstəkar və musiqiçilərinin yaradıcı portretləri, ölkənin musiqi həyatının önəmli məqamlarına həsr edilən, tədqiqat, məqalə və oçerklərində Zemfira Səfərova çağdaş musiqi sənəti, milli musiqi-nəzəri fikrin əsas istiqamətləri haqda konkret, aydın təsəvvür yaratmağa müvəffəq olub. Alim elmi tədqiqatlarını musiqişünaslıq elminin müxtəlif yönlərinin, vasitələrinin əlaqələndirilməsi zəminində aparır. 55-dən çox kitab, 300-dən artıq elmi məqalənin müəllifi olan Z.Səfərovanın yaradıcılığının tədqiqat dairəsi həm mövzu, həm də zaman etibarilə olduqca genişdir. Azərbaycan musiqi elminin tarixi ilə bağlı apardığı tədqiqatlarla Z.Səfərova milli musiqişünaslığımızda mənbəşünaslığın əsasını qoyub, musiqi xadimlərimizin, musiqişünaslarımızın əsərlərini mətnşünaslıq prinsipləri əsasında ilk dəfə olaraq nəşr etdirib, Azərbaycan musiqişünaslığında orta əsr risalələrinin tədqiqi və təhlili metodologiyasına öz töhfələrini verib. Z.Səfərovanın yaradıcılığının mühüm hissəsi ölməz sənətkar Üzeyir Hacıbəyliyə həsr edilib. Azərbaycanda və dünyanın bir çox ölkələrində türk, ərəb, fars, rus, ingilis, fransız, macar, rumın, polyak və digər dillərdə nəşr edilən janr və üslub baxımından müxtəlif kitab və məqalələrində Z.Səfərova Ü.Hacıbəylinin musiqi və elmi irsini tədqiq edib, Üzeyirşünaslığı əsaslı şəkildə zənginləşdirib. O, Azərbaycanda və xarici ölkələrdə keçirilən nüfuzlu beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda bəstəkarı fəal təbliğ edib".

Müəllifin sözlərinə görə, Z.Səfərova Azərbaycan musiqişünaslığında ilk dəfə olaraq F.Şirvaninin musiqiylə bağlı olan yeganə əsəri "Musiqi məcəlləsi" əsəri haqqında məlumatı, əsərin yaranması ilə bağlı önəmli tarixi faktları oxucuların diqqətinə təqdim edib. Z.Səfərovanın mənbəşünaslıq sahəsində apardığı qızğın və məqsədyönlü elmi axtarışları, gərgin tədqiqatları "Azərbaycanın musiqi elmi (XIII-XX əsrlər)" kimi fundamental bir əsərin yaranması ilə zirvəyə çatıb. Bu monoqrafiyası ilə Z.Səfərova Azərbaycanda ilk dəfə olaraq 7-8 əsrlik musiqi elminin inkişaf yolunu tədqiq edib, unikal mənbələrin təhlili nəticəsində əldə etdiyi musiqi-nəzəri ümumiləşdirmələrə, elmi faktlara əsaslanaraq çox önəmli nəticələr ortaya qoyub: "Musiqi irsinin akademik nəşri. Z.Səfərovanın mənbəşünaslıq sahəsində həyata keçirdiyi ən mühüm, gərəkli layihələrindən biri də Ü.Hacıbəylinin musiqi irsinin nəşridir. O, Ü.Hacıbəylinin musiqi irsinin ilk akademik nəşrini həyata keçirib - "Leyli və Məcnun" operasının Partiturası - I cild, Klaviri - II cild, "Koroğlu" operasının Partiturası - 3 kitabdan ibarət III cild. Yüksək professionallığı, tələbkarlığı, hər bir işə xüsusi məsuliyyətlə yanaşması ilə seçilən Z.Səfərova Ü.Hacıbəylinin musiqi irsinin akademik nəşrinin bütün əziyyətini boynuna götürüb, əsərlərin ilk dəfə tənqidi mətnlərinin hazırlanması işinə rəhbərlik edib, külliyyatın cildlərinə "Ön söz" və elmi şərhlər yazıb. Əsərlərin yaranma və ifa tarixinə, musiqi dilinin, ədəbi-bədii mətn əsasının dərin təhlilinə həsr edilən bu şərhlərdə müəllif nadir arxiv sənədlərindən, məktublardan, tarixi əhəmiyyət kəsbedən xatirələrdən geniş istifadə edib. Nəticədə, hər iki əsərin səhnə həyatının da maraqlı tarıxçəsi işıqlandırılıb. Təsadüfi deyil ki, "Leyli və Məcnun" operasının partiturasına yazılan elmi şərhləri əsərin ensiklopediyası da adlandırırlar".

Sevinc QARAYEVA

525-ci qəzet .- 2025.- 18 mart(№50).- S.11.