Məltəm

Esse

Gün günortadan günbatana əyilən vaxtı aptekə yanında yeddi-səkkiz yaşlarında qız uşağıyla gənc bir qadın daxil oldu. Qadına baxanda ürəyimdən "üzünə bax, halını sor" deyimi yol elədi. Kasıb və nimdaş geyimi ilə üzünün yanıb qaralmış, üstəlik, ləkə basmış dərisi ahəng təşkil edirdi. Sifətində diri qalan bircə gözləriydi ki, o da narahatlıqla göz çuxurunda durmadan fırlanır, bununla da iç təlaş və qorxularını bayıra çıxarırdı. Yanındakı qız da özünə oxşayırdı, rəngi boğuq qara, saçları dağınıq, əyni nimdaş... Artıq bu ana balanın həyatı, yaşayışı haqqında ilk siqnalları vizual olaraq almışdım və "qara günün adamı qaraltdığına" şübhəm yox idi...

Qadın əlindəki kağızı satıcı ilə alıcını ayıran və həm də birləşdirən şüşə arakəsmənin balaca gözcüyündən ağ xalatlı xanıma uzatdı. Tibb bacısı yazılanları oxuyub hesabladı, sonra bir-bir gətirib selafan torbaya yığıb qadına uzatdı. Bayaqdan narahat görünən qadın dərmanların pulunu ödəyib açıq narahatlıq ifadə edən səslə dilləndi:

- Bacı, bunlar mənə xeyir edəcəkmi, hərə bir söz deyir, mən də alıram, amma indiyəcən heç nəyin xeyri olmayıb. Kasıb adamam, bir qocaya baxıram, aldığım da dərman davada. Heç olmasa səbəbi düşə...

Tibb bacısı dərmanları kimin təyin etdiyini soruşanda qadın "həkim elə qonşumuzdu, amma yanına ilk dəfə getmişəm", dedi. Tibb bacısı da "Allah səbəb salsın" deyərək dərmanların qəbul qaydalarını başa saldı və bununla da işini bitirdi...

Bayaqdan bəri nədənsə tamaşaçısı olduğum səhnə qəhrəmanının adını düşünür, adıyla özü arasında əlaqə qurmağa çalışır, amma bacarmırdım. Nəhayət qadın dərman torbasını əlinə alıb geri çevriləndə özümü saxlaya bilməyib adını soruşdum, kədərlə "Məltəm"di dedi...

Məltəm, Məltəm Haqqarar... Hamınızın yadında olar, yəqin ki, 1988-ci ildə "Türkiyə gözəli" seçilən, 1989-cu ildə isə Moskvada ilk dəfə "Kosmos" mehmanxanasında keçirilən dünya gözəllik müsabiqəsində birincilik qazanan mavi gözlü gənc türk qızını çoxunuz xatırlayırsınız. Ona bu adı qoyan valideynlərini anlamaq çətin deyil, amma ad qoymaqla valideynlik vəzifəsini bitmiş hesab edənləri anlamaqda həmişə çətinlik çəkmişəm. Məşhur filmlərdən təsirlənib o qəhrəmanların adını övladına verən çoxlu sayda insanlar var, amma hər kəs öz tale yükünü daşımalı olub, eynən Məltəm kimi...

Məltəm nə yazmaq bilir, nə də oxumaq, yerli-dibli təhsil görməyib. Kağıza xeyrinə olmayan nəsə yazıb versən də, dediyin ünvana aparar. Erkən ailə qursa da, nigahı uğursuz olub. Bir övladıyla həyatla oyuna girmək məcburiyyətində qalıb, boğulanda qolundan babası yaşında bir nəfər tutub çəkib kənara. Tək, kimsəsi olmayan kişi onu evinə gətirib, himayəsinə alıb, uşağına da, özünə də sahib çıxıb. Bu birlikdəlikdən Məltəm bir cür, baba da başqa cür faydalanıb. İki müxtəlif insanı dərd və ehtiyac birləşdirib, o bunun, bu da onun məlhəminə çevrilib...

Məltəm... sahildən dənizə doğru əsən xəfif külək mənasını verən bu ad deyəsən, heç ilk sahibinə də düşərli olmayıb. İndi də bu qadın.., elə onun da həyatı külək kimi əsib keçir, o da uyğun məqamlarda gah taleyindən şikayətlənir, gah da başını salmağa damı olduğuna görə şükür edir. Bəzən yorulur, bezir, amma bu deyingən, yaşlı kişinin nazını çəkməyi özünə borc sayır. Axı onun sayəsində əli bir isti bucağa, minimum dolanışığa yetişib...

Yaddaşımı Cavid əfəndinin məşhur misraları təzələyir:

"Qadın gülərsə, şu issiz mühitimiz güləcək,

Sürüklənən bəşəriyyət qadınla yüksələcək!"

Bəli, qadın bütün yaradılışın təməli, açarıdır. Qadın zərif və zəif vücuduna böyük ümid, inam, qürur, əzm sığdıran varlıqdır. Etibardır, şəfqətdir, şəfadır, məlhəmdir, əzəmətdir qadın... Anadır, bacıdır, yoldaşdır, Vətəndir qadın!..

Düşüncələrim dolanıb o balaca qızın gələcək taleyində yer alır, onu nə gözləyir əcaba, bu kələfi dolaşıq dünyada?..

Yenə də Cavid əfəndinin

"Hər qaranlıqda çırpınır bir nur,

Hər həqiqətdə bir xəyal uyuyur" - misralarına dayaq verib qalxmağa çalışıram, inanmaq istəyirəm, inanmaq!..

Şahnaz ŞAHİN

525-ci qəzet .- 2025.- 2 may(№75).- S.15.