"Mənim Şuşa dastanım"

Elçin İsgəndərzadə Azərbaycan müstəqilliyinə qovuşduqdan sonra Türkiyədə ilk tanınan elm adamlarındandır. Biz onu 1990-cı illərdən etibarən Türkiyədə keçirilən beynəlxalq elmi konfranslarda Azərbaycanın milli məsələlərini dilə gətirən, özəlliklə də işğal olunmuş Türk yurdlarını "sözü" ilə müdafiə edən bir ziyalı kimi tanımışıq. O illərdə qan və göz yaşıyla yoğrulmuş, parçalanmış, xalqı sürgünə uğramış yaralı bir ölkənin milli məsələlərini öz natiqlik məharəti ilə dilə gətirən bu elm insanının "söz" ilə münasibətinin bir şeir axınına döndüyündən xəbərimiz yox idi. Sonrakı illərdə onu daha yaxından tanıyınca və Türkiyədə nəşr edilmiş əsərlərini oxuyunca, yüksək kürsülərdə elmin dili ilə danışan Elçin İsgəndərzadənin, sənətin, şeirin diliylə də danışdığına şahid olduq. Beləcə onun vətən eşqiylə çırpınan, itirilmiş yurdların hüznüylə dumanlanan, düşmən çəkmələri altında əzilmiş müqəddəs torpaqların acısıyla qovrulan, yurdundan sürgün düşən anaların ağılarıyla odlanan bir şair olduğunu dərk etdik:

Ürəyimdə hələ dərddi gül açan,

Novruzgülün mənim kimi bağrı qan.

Xarıbülbül, qovuşarıq bəs haçan?

Qarabağa bizsiz gəlir bu yaz da...

Elçin İsgəndərzadə şair ömrünə sığmayacaq acı bir taleyi və bu taleyin alnına yazdığı hər ürəyin daşıya bilməyəcəyi hüznləri yaşamış, ağır dərdləri çəkmiş bir şairdir. O, xanəndələri bülbüllərlə yarışan, igid ərlər, ərənlər, xanlar, sərkərdələr, elm və sənət adamları yetişdirən Şuşada 1964-cü ildə dünyaya gəlib. Bu səbəblə də onun ədəbi yaradıcılığının əsas ideyası Qarabağ, doğulub böyüdüyü Şuşa olub. O, haraya baxsa Şuşanı görür, gecələr röyalarında Şuşaya gedir, getdiyi hər yerə Şuşanı da özüylə, ürəyində aparır:

İstanbulda Şuşa yuxuma girdi -

Köhnə məhəlləmiz... dəmir darvaza...

Bu necə yuxudu, ah bu nə sirdi -

Boz dağlar təzəcə çıxmışdı yaza.

...Dəniz sahilində poyraz əsirdi,

İstanbul yuxusuz, İstanbul oyaq.

Boğazda qərib bir xəyal gəzirdi,

Qız qülləsi yaxın... Şuşa çox uzaq...

Elçin İsgəndərzadənin şair taleyinin bu acı, kədərli hissəsində sözünü, şeirini tamamilə Qarabağa həsr etdiyini söyləmək olar. O, şeirlərində Qarabağın tarixini, taleyini, vətəni, vətən uğrunda axıdılan qanları və göz yaşlarını, vətən həsrətini, qaçqınlığı, sürgünlüyü, işğalı, şəhid ağrılarını tərənnüm edərkən eynilə Türk dünyasının böyük yazarı, sürgün taleyi yaşamış Krımlı Çingiz Dağcının "O torpaqlar bizimdi" adını verdiyi romanında olduğu kimi, gənc nəsillərə ürək yanğınıyla "o torpaqlar bizim" deyə fəryad edir və o torpaqlarda bir gün yenidən üç rəngli bayraqların dalğalanacağına dair ümidlərini daima diri saxlayır:

Ölsəm, məzarımı Şuşada qazın,

Başdaşıma bir Füzuli misrası yazın,

Topxanada armud ağacına

Üç rəngli bayraq asın.

...Laçın dağlarından bir müjdə gəlsin,

Qarqarın suları durulsun o gün.

Bir göyərçin qanadlansın

Əsgəran qalasından,

Ağdamda toy-düyün qurulsun o gün.

Taleyinin ağrılı, acılı hissəsini yaşarkən ümidini əsla itirməyən, millətə olan inamı heç qırılmayan, illərcə igid oğulları vətən uğrunda mücadiləyə, vuruşmağa çağıran Elçin İsgəndərzadə eyni zamanda bəxt ulduzunun yenidən doğulduğunu da görən bəxtiyar bir şairdir. O, təklənib məğlub edilən bir xalqın şairi ikən qırx dörd gün ərzində düşməni yer ilə yeksan edən bir millətin, qəhrəman bir xalqın şairinə çevrilib. Bəlkə də bu əzmini, ümidini, inamını heç itirməyən, vətən uğrunda yorulmadan, yıxılmadan söz ilə mücadiləyə başlayan şairin alın yazısını dəyişdirən və ona "Evimizə gedirəm" şeirini bir uşaq sevinciylə yazdıran Tanrının bir ərmağanıydı:

Ürəyim elə atır,

evimizə gedirəm.

İlahi, nə mutluluq,

bu gün bizə gedirəm.

...Bu ayrılıq, bu həsrət

Şükür ki, başa çatır.

Evimizə gedirəm,

evimiz Şuşadadır.

"Mənim Şuşa dastanım" kitabı Elçin İsgəndərzadənin Türkiyədə yayımlanan altıncı kitabıdır. Daha öncə dörd şeir kitabı çap olunan və Türk oxucusuyla görüşən şairin, Şuşa yağmurlarında islanmış xarıbülbül qoxulu həzin nəğmələr daşıyan bu kitabının da maraqla qarşılanacağından əminəm. Sözlərimi Tanrı heç bir bəndəni yurdundan yuvasından, Elçin İsgəndərzadəni də çox sevdiyi Şuşasından ayrı qoymasın duasıyla bitirərkən, bu kitabı hazırlamağıma vəsilə olan Türk Ədəbiyyatı Vəqfi İdarə Heyəti Başqanı Sərhat Kabaklıya və kitabın redaktorluğunu edən Türk Ədəbiyyatı jurnalının yazı işləri müdiri Səadət Örməciyə təşəkkür edirəm.

İmdat AVŞAR

525-ci qəzet.- 2025.- 9 may(№80).- S.20.