Sarı Aşığın ruh qovşağında

Sarı Aşıq bizim söz dünyamızın bayatı səltənətində əbədiyyət qazanmış bir sənətkar kimi həmişə də təzə-tər görünür. Onun düzüb-qoşduğu söz incilərinin işığı hər zaman poeziyamızda şölələnməkdədir... Bu incilərdən baş qaldıran sonsuz sevgi hissləri sevən ürəklərə təpər gətirir...

...Yaddaşımda anidən doğan bu hisslər məndə şair Nazim Əhmədlinin poeziyasına son zamanlarda, dərindən bələd olduqdan sonra yaranmağa başlamışdır. Maraqlısı odur ki, Nazim Əhmədli bayatı yazmır. Ancaq yazdıqları yeddi-səkkiz hecalı poetik nümunələrdən həmişə də bayatı qoxusu hiss olunur... Bəlkə də bu, bir zamanlar Sarı Aşığın qol-qanad açdığı Laçın dağlarının havasından və durub dinşədiyi Həkəri çayının şaqraq nəğməsindən irəli gəlir...

Şeirə-sənətə Sarı Aşığın ruh qovşağında bənd alan bu şairin şeirləri intonasiya cəhətcə çox maraqlıdır. Onun şeirlərinin quruluşuna diqqət yetirməsən, ilk baxışda bayatı olduğunu zənn edərsən:

oyum-oyum oyulasan,

qıyma-qıyma soyulasan;

səni görüm, ayılasdan,

dönüb soyuna gedəsən.

Yaxud:

bir dəli dua yazdırın,

dərin quyuya basdırın;

aparın məni azdırın,

dərd məni güldürən yerdə.

Nazim Əhmədlinin yaradıcılığına nəzər yetirərkən belə bir qənaətə də gəlmək olur ki, müəllif üzünü oxucularından çox, göylərə tutur... Bu məqamlarda o, böyük türk dünyasının ürfan şairi, "bir mən vardır məndə, məndən içəri" deyə hayqıran Yunis Əmrəni xatırladır...

Ürəyini göylərə açan N.Əhmədlinin mifik baxışları oxucularda xoş ovqat yaradır. Onun yaradıcılıq manerası lirik "Mən" üzərində dolanmaqla söz meydanında bir sıra fəlsəfi baxışlarına aydınlıq gətirir.

Şair həyatda qarşılaşdığı bütün görüntülərə öz içərisindən boylanıb baxmaqla kifayətlənmir, əksinə, öz haqq səsini ucaltdıqca - ucaldır. Əksər hallarda şeirinin misraları sanki vəhy ilə gəlir. Hər bir poetik parçada fikirin dayaq nöqtəsi sanki göy üzündə qərar tutur:

gəl bir az da dua edək,

əllərini qoy üzümə;

sən soruş, Tanrı hardadı,

mən də baxım göy üzünə.

Yaxud:

dərdi deyib, şəri deyib,

göyü deyib, yeri deyib;

mənə dərd şairi deyib,

göy üzü verib butamı.

Nazim Əhmədli çox az şairlərimizdəndir ki, təqvimi mövzulara girişməyə meyil göstərmir. Ancaq yaşadığımız mürəkkəb və ziddiyyətli Əsrin görüntülərinə də heç zaman laqeyd münasibət bəsləmir. Hamıya adi görünən fikirlərə elə don geydirir ki, bu zaman oxucuda yüksək aura yaranır. Misraların ardıcıllığında gələn gözlənilməz qafiyələr də cəlbedici olur.

Nazim Əhmədlinin yaradıcılığında yurd-yuvaya bağlılıq hissləri də məxsusi bir tərzdə özünü göstərir. Üzünü göylərə tutaraq ürəyini boşaldan şair hər an üzərində gəzdiyi torpağı başının tacı bilir. Bu torpağa arxalanır, bu torpaqdan səsini ucaldır, bu torpaqdan güc-qüdrət alır:

bir şirincə bayatı,

qulağıma pıçılda;

Gedim axtarım, tapım,

Ruhum qalıb Laçında.

Nazim Əhmədli qələmə sarılanda yazmaq məsuliyyətini gözəl dərk edir. Hər bir fikrə, hər bir deyim tərzinə diqqətlə yanaşır ki, bu da onun şeir-sənət yollarında daha sərrast addımlamağına münbit şərait yaradır. O, şeir qarşısında məsuliyyətini gözəl dərk edərək fikrini belə ifadə edir:

ürəyinə qəm düşəndə,

bircə misra kəm düşəndə;

əlindən qələm düşəndə,

şair şeirdən yıxılır.

Allahın himayəsi altda dünyamızın yaradıcı qüvvəsi sayılan analar şairlərin əzəli və əbədi mövzusu olmuşdur. Bu baxımdan Nazim Əhmədlinin ana itkisi ilə bağlı yazmış olduğu "Gözümü açdın dünyaya" şeiri hisslərimizə ürfani bir ruhda təsir göstərir. Həmin poetik nümunədə ana itkisinin insan üçün nə demək olduğunu dəyərləndirmək elə də çətin deyil:

neynirdin, ay anam, məni,

bulud saçlı sonam məni;

sən bizdən ayrılan günü,

fələyin üzünü gördüm.

Bu fikrin şərhinə heç bir ehtiyac yoxdur. Deyilənləri araşdırıb anşlaq üçün nəsə əlavə etmək istəsən də, şeirin yanında çox sönük görünəcək. Doğrudan da ana itkisini sonsuz kədərli hisslərlə qarşılayan şair sanki fələyin üzünü indi görür...

Nazim Əhmədlinin məhəbbət mövzusunda olan şeirləri də şairlərimizin bu tematikada olan düzüb-qoşduqları nümunələrdən seçilir.

gəl, mən bir tək səni sevim,

səndən ayrısı olmasın;

hər gün sənə çiçək dərim,

təkcə sarısı olmasın.

Oxucu istər-istəməz düşünməli olur. Dərilən çiçəklərin içərisində niyə sarısı olmasın?.. Cavab özünü elə də çox gözlətmir... sarı rəng həsrətin rəmzidir...

Nazim Əhmədli yaradıcılığından söz açan tədqiqatçı-ədəbiyyatşünas Qurban Bayramov "Göy üzünün yaddaşı..." məqaləsində şairin yaradıcılığını yüksək dyərləndirməklə yazır: "...Nazim Əhmədlinin şeirlərinin yanından elə-belə ötüb keçmək mümkün deyildir. Onun hər bəndi oxucunu tutub saxlayır, diqqəti çəkir, həndəvərində dolandırır, misrayanı qeydsiz, "ptiçkasız" ötüşmək olmur".

Yuxarıda sitat gətirdiyimiz fikirlər bir daha bizim nəzər-diqqətimizi təsdiqləyir və şeirimizdə yeni bir üslubun - Nazim Əhmədli üslubunun yer tutmasına sevinməli oluruq. Yəqin ki, Nazim Əhmədlinin yaradıcılığına dərindən bələd olan hər bir kəs onun söz dünyasından laqeydcəsinə ötüb keçməz. Ən azından dürlü-dürlü fikirlərin cazibəsində dilindən belə bir xoş söz çıxar: "Poeziya budur!.."

Ələsgər ƏLİOĞLU

525-ci qəzet .- 2025.-20 may(№86).- S.13.