"İmkan vermirik ki, Azərbaycan kinosu geriləsin"

Rejissor Elvin Rüstəmzadə: "Artıq tamaşaçı qəbul edir ki, biz yaxşı film çəkə bilirik"

Müsahibimiz gənc rejissor Elvin Rüstəmzadədir. O, "Vətəndaş A", "Simurq", "İfşa-Çətin hədəf", "Dalan", "Otel Loo" kimi film və seriallara quruluş verib.

Elvin Rüstəmzadə ilə söhbəti təqdim edirik.

- Elvin bəy, ilk işiniz olan "Dalan" filmini çox gənc yaşınızda ərsəyə gətirmisiniz. Kollektivdə özünüzə qarşı inamı necə yaratdınız?

- 24 yaşımda peşəkar fəaliyyətimə başlasam da, bu sahə üzrə təhsilim, təcrübəm var idi. Sonra belə bir təklif gəldi. Mənə inananlar var idi. Mən özüm də bütün heyəti inandırdım. Beləcə, ilk tammetrajlı filmimi çəkdim. "Dalan" filmi tək mənim yox, bir çox aktyorların da rol aldığı ilk tammetrajlı film idi. Film kifayət qədər marağa səbəb oldu. Ondan əvvəl xırda işlərim olmuşdu, onları artıq saymıram.

- Kino sahəsində belə bir anlayış formalaşıb ki, tamaşaçı daha çox komediya janrına maraq göstərir. Komediya janrında olan "Otel Loo" filminizi bu fikrə əsasənmi ərsəyə gətirdiniz?

- Mən bu fikirlə razı deyiləm. "Vətəndaş A", "Əqrəb mövsümü" serialları komediya janrında deyil. Amma kifayət qədər tamaşaçı rəğbəti qazanmış işlərdir. Kinoteatrda yayımlanan "Tağıyev- Neft" filmi də komediya janrında olmamasına baxmayaraq, izləyici sevgisi qazandı. Yəni əsas janr deyil, keyfiyyətdir. Düzdür, 2011-ci ildən başlayaraq kinoteatrlarda komediya janrı ilə canlanma oldu, davamlı şəkildə bu janra üstünlük verildi deyə tamaşaçı bunu gördü və buna öyrəşdi. Amma artıq gedişat dəyişir. İndi dram janrına, eləcə də başqa janrlara da üstünlük verilir. Hələ təzədir, öyrəşdirmək lazımdır. Gözləməyin ki, bu dəqiqə hansısa dram və ya başqa janrda olan filmlər kinoteatrda yayımlansın və komediya janrında olan film qədər izləyici sayı toplasın. "Otel Loo"ya gəldikdə isə yaxşı film alındı. Bunu tək mən yox, çoxları deyir. Amma elə böyük kassa yığmadı. Açığı, biz "Otel Loo"nun piar işlərini lazımınca qura bilmədik. Bir sözlə, dayanmaq lazım deyil, cəhd etmək lazımdır. El dilində desəm, dirəşmək lazımdır. Tamaşaçı istənilən mövzuya açıqdır, sadəcə həmin mövzu keyfiyyətli və inandırıcı təqdim olunmalıdır. Dram janrında olan türk filmlərini bizim tamaşaçı gedir izləyir, deməli, bizdə də yaxşı film çəkilsə, izlənər.

- Hansı stereotipləri qırmaq istəyərsiniz?

- Elə biri ancaq komediya janrına müraciət məsələsi. Bu stereotipi qıra bilsək, çox yaxşı şeylər olacaq. Prodüserə fərqli janrda olan filmlə müraciət edirsən, razılaşmır, deyir, yox, camaat ancaq komediya janrına maraq göstərir. Təbii ki, cəsarətli prodüserlər də var. Nəticə etibarilə kino biznesdir. O adam da pul qoyur, istəyir ki, yaxşı gəlir götürsün, riskə getmək istəmir. Amma düşünürəm ki, riskə getmək lazımdır. Stereotiplərdən birini sındırmışıq artıq. Bir müddət dedilər ki, bizimkilər serial, film çəkə bilmirlər. Həm yutubu, həm kinoteatrları, həm də televiziyanı nəzərə alsaq, görərik ki, yerli məhsullarımız artıq izlənir. Deməli, o məsələ artıq keçmişdə qaldı. Artıq tamaşaçı qəbul edib ki, biz yaxşı film çəkə bilirik. Sadəcə tətikdə dayanıb ki, görüm kim nə çəkir. Vəssalam.

- Çoxları Azərbaycan kinosunun mənfi tərəflərindən danışır, gəlin sizlə müsbət tərəflərinə baxaq.

- İnsanlarımızın bəzilərində artığını istəmək var. 5-6 il bundan əvvələ kimi heç nə çəkilmirdi. Filmləri ancaq kinostudiya istehsal edirdi. Amma sonra özəl sektor inkişaf etdi, seriallar, filmlər çəkilməyə başladı. Özəl sektorun inkişafı ilə teatrda işləyən aktyorlarımızın çoxunun əlavə qazanc yerləri oldu, gün üzünə çıxdılar, ekran sayəsində parladılar, xalq onları daha yaxından tanıdı. İndinin özündə də serial və filmlərimiz çəkilir və biz orda çalışırıq, özümüzü daha çox inkişaf elətdiririk. Həm də imkan vermirik ki, Azərbaycan kinosu geriləsin.

- Bir çox rejissor və prodüserlər filminin televiziyada yayımlanmasına qarşıdır. Bunun əsas səbəbi nədir?

- Belə deyim, əgər mən bir film çəkmişəmsə və onun kinoteatr həyatı uğursuz olubsa, onu öncə hansısa xarici ölkəyə satmağa çalışaram. Rejissorları və prodüserləri yaxşı anlayıram, onlar xeyli əmək və pul xərcləyirlər. Əvvəlcə gözləmə mövqeyində dayanırlar, filmi sata bilmək üçün müəyyən əlaqələr qurmağa çalışırlar. Əgər filmi televiziyaya və yutuba qoyub daha sonra satmaq istəsələr, bu, yəqin ki, alınmaz. Çoxu buna görə əlindəki filmi saxlayır. Bəzilərinin isə başqa yanaşması var. Tamaşaçıya deyir ki, sənin film haqqında məlumatın var, baxmaq istəyirsən, amma baxmamısan. Biz filmi kinoteatra verək, sən bax, həm biz qazanaq, həm kinoteatrlar aktiv olsun, həm də kino bazarı daha yaxşı inkişaf eləsin. Ona görə mən çəkilən filmlərin yutubda paylaşılmağının tərəfdarı deyiləm. Çünki həmin filmin büdcəsi yutubda paylaşılan filmin büdcəsindən çox olur. İstər-istəməz bu adamların öz əziyyətlərinə heyifləri gəlir. Təbii ki, sonra filmi xarici bazarda sata bilməyəndə, hansısa çıxış yolu tapa bilməyəndə əvvəl-axır ya yutuba, ya da pullu platformaların birinə yükləyirik. Necə ki "Otel Loo" hazırda "Metafilx"dədir. Yəqin ki, bu gün, sabah da yutuba yerləşdiriləcək.

- Rejissoru olduğunuz "Vətəndaş A" serialı həm müsbət, həm mənfi mənada səs-küyə səbəb oldu. Amma bəzi tənqidçilərin fikrincə, filmdə qaldırılan problemlər yersiz şişirdilmişdi, həmin problemləri bar-bar bağırmaq əvəzinə, sətiraltı göstərmək daha məqsədəuyğun olardı.

- Orada toxunulan məsələlərdən biri erkən nikah idi. Bu da sosial problemlərimizdən biridir. Bəzi adamlar tərəfindən qınanıldı, hətta bəziləri yazmışdılar ki, elə şey var Azərbaycanda?

- Belə deyim, onların dediyinə görə, statistika onu göstərir ki, artıq Azərbaycanda erkən nikah problemi həll olunmaqdadır.

- Mən də onu deyəcəkdim. Sizin dediyiniz kimi olsun, tutalım, bu problem bizə yaddır. Bəs keçən ayların birində baş verən, rayonlarımızdan birində 13 yaşlı qızın evləndirilməsinə nə deyirsiniz? Ümid edirəm, irad tutan şəxslər həmin o xəbəri gördülər. "Vətəndaş A" serialında erkən nikah məsələsinə ötəri toxunulmuşdu, amma bir az da təbliğat aparmaq, maarifləndirmək lazımdır. Biz serialı çəkdik, tənqid etdik, üstündən təxmini bir il keçdi, həmin hadisə baş verdi. Hələ bu, bildiklərimizdir, əyalətlərdə bizim bilmədiyimiz o qədər belə hadisələr baş verir ki. Biz də cəmiyyəti müşahidə edib bu ssenariləri yazıb, çəkirik. Özümüzdən uydurmuruq ki. "Vətəndaş A" sosial dramdır, orada toxunulan məsələlərin çoxu da təəssüf ki, baş vermiş, yaşanan hadisələrdir. Ona görə də sosial məsələlərə gələcək işlərimdə də müraciət etməyi düşünürəm. Qeyd edim ki, serialın ssenari müəllifi Asiman Ağa Rövşəndir.

- Çəkilişləri apardığınız kənddə də əhalinin sərt reaksiyası ilə qarşılaşmısınız.

- Azyaşlı qızın evləndirilməsi səhnəsini çəkəndə bir də gördük ki, bir xanım kənardan bizə baxıb kövrəldi. Nə baş verdiyini soruşduq. Dedi, mən burada öz taleyimi gördüm: "Məni də erkən yaşda evləndirmişdilər, siz elə bil mənim həyatımı çəkirsiniz. Bu, məni keçmişə apardı, pis təsir elədi".

Sərt reaksiya məsələsinə gəldikdə biz ora şəhərdən getmişdik, onlar da kənd insanları. Haradasa yaşam tərzlərimiz bir qədər fərqli idi. Müəyyən uyuşmazlıqlar var idi, bunu çox yerdə demişik. Bəziləri davaya meyilli idilər. Aydın məsələdir ki, mentalitetin hökm sürdüyü bir kənd idi, amma zamanla bir-birimizə uyğunlaşa bildik, "hamımız azərbaycanlıyıq" prinsipi ilə işimizi yekunlaşdırdıq.

- Gənc rejissorlarımızın bir çoxu festival filmlərinə daha çox can atırlar. Siz necə?

- Açığı, hər hansı festivalda iştirak etməmişəm, bu haqda da ətraflı düşünməmişəm, amma yəqin ki, nə zamansa festival üçün də film çəkərəm. Festival məsələsinə yanaşmam bir az fərqlidir. Bizim ölkədə kino sektoru o qədər də güclü deyil və tamaşaçılarımızın yaxşı məhsullara ehtiyacı var. Onlar kinomuzu izləməlidir, artım baş verməlidir. Öz kino sənayemiz daha da qloballaşıb böyüməlidir. Bu mövzu mənim daha çox qayğılı yerimdir. Əsas odur ki, burada, bu ölkənin sərhədləri daxilində insanlar mənim məhsullarımı izləsinlər, həm də təkcə mənim yox, digər həmkarlarımın da. Rejissoruluq həm çətin, həm də maraqlı peşədir. Variantlar çoxdur. Biri platforma üçün çəkir, biri kanallar üçün çəkir, biri yutub üçün çəkir. "Yol ancaq festival yoludur" məsələsinə mən isti baxmıram. Həm də ki, festivala film çəkmək asan deyil, yaxşı əlaqələr qurmalısan, vaxt aparan məsələdir. Amma bizi festivallarda yüksək səviyyədə təmsil edən həmkarlarımıza da alqış düşür. Onlara da böyük ehtiyac var, nəticədə bizim ölkənin adıdır. Bizim üçün qürurlu məsələdir. Söhbət festivallarda keyfiyyətli filmləri ilə Azərbaycanı təmsil edən rejissorlardan gedir. Yoxsa elə yerindən duran, adını bilmədiyimiz festivallara film göndərir, gəlir orda-burda da danışır ki, filan festivalda iştirak etmişəm.

- Gördüyünüz işlərdə qarşılaşdığınız hansı ortaq problemlər var?

- Həmişə dəyişilməz çətinlik olur, onlardan biri də maddi çətinlikdir. Rejissor bilir ki, əlindəki materialı keyfiyyətli şəkildə hansı məbləğə çəkmək olar. Gedirsən, ağlındakı məbləği deyirsən. İndiyə qədər görməmişəm ki, biri deyə, 50 min də üstünə qoyuram, təxəyyülündəkindən də daha yaxşısını çək. Həmişə qiymətlər aşağı düşülüb, amma çox yaxşı iş istənilib. Onda da azərbaycanlı variantına gedilir. Əşi, dostuq, qardaşıq, gəl, bu qiymətə razılaş. Belə-belə, qoymuruq ki, ağac qurusun. Biz böyük şirkətlərə Azərbaycan kinosunu sevdirməliyik, çünki işin əsas hissəsini onlar təşkil edir. Onlar istəməlidirlər ki, gözəl filmdə onun məhsulu görünsün.

- Əlixan Rəcəbovun sponsorların əsl üzünü göstərən "Sifariş" filmi yadıma düşdü.

- Əlixan o filmi bütün çılpaqlığı ilə çəkib, demək olar ki, vəziyyət eynidir. Adam beş manat pul verir, bəziləri utanmasa, deyər ki, elə filmə də özüm çəkilim. İstəyir, qapıya da, maşına da, aktyorun köynəyinə də onun məhsulunun adı yazılsın. Məkan onun iş yeri olsun, hətta utanmasa deyər ki, obrazın adına mənim məhsulumun adını ver. Amma bunu hamısına aid etmək də doğru olmaz. Bəziləri deyir ki, elə reklamın mənə xeyri yoxdur, sənin də filmini zay edəcək. Ya filmin əvvəlində, ya da axırında mənim məhsulumun adını yaz, kifayətdir.

- Elvin Rüstəmzadə yaradıcılığı Azərbaycan kinosuna hansı töhfələri verməyi düşünür?

- Ümid edirəm ki, gələcəkdə çəkdiyim filmlər uzun illər tamaşaçının yaddaşında qalar. İllər keçsə də, təkrar-təkrar açıb eyni həvəslə yenidən izləyərlər.

Ləman İLKİN

525-ci qəzet .- 2025.- 22 may(№88).- S.8.