Yuvadan dünyaya

NAZİM HÜSEYNLİNİN "HAMIDAN DA VƏTƏN ÜSTÜN" ŞEİRLƏR KİTABI HAQQINDA

Tanınmış şair Nazim Hüseynli Oğuz rayonunda yaşayır. Mənə yeni şeirlər kitabını göndərib. Bir az meşə sərinliyi, qar və dağ havası ilə dolu olan bu kitabı bir neçə dəfə vərəqlədim. Adətimdi, sonuncu səhifədən oxumağa başladım, yavaş-yavaş gəldim ön səhifəyə. Niyə? Adətən şairlər ən yaxşı şeirlərini ön səhifələrə verir, bir az zəifləri isə arxaya sürüşdürürlər. Bu dəfə, deyəsən, yanılmışdım: kitabın əvvəli də, sonu da maraqlıdı, səmimiyyətlə doludu.

Kitabın ön sözü Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İlqar Fəhminindi. Nazim Hüseynlinin vətənə, yurda bağlılığından, səmimi duyğularından yazıb. Kitabda yaxşı nə varsa, heç biri gözündən yayınmayıb.

Nazim Hüseynli "Hamıdan da vətən üstün" kitabının ümumi mənasını bir cümlə ifadə etmək lazım gələrsə, onu belə ifadə etmək olardı: "Yuvaları uçurmayın!" Məncə, bu iki sözdə şairin mənəvi, psixoloji həqiqəti gizlənib. Şair övladlarına müraciətlə deyir:

Gəlişini tez duyun,

Müjdə sayın, bəxt sayın,

Lap qocalın, qarıyın,

Bu yuvanı qoruyun!

Hər şey bur quş yuvasını qorumaqdan başlayır. Əgər sən kiçik bir quş yuvasını qoruya bilmirsənsə, demək, heç nəyi qoruya bilməyəcəksən. Şairin ən böyük arzularından biri təbiəti qorumaqdır, "təbiət sevsən, qorusan, demək, sən bütün sevgilərin cəmini sevirsən". Bir ağac budağı kəsilirsə, bir kəpənəyin qanadları vaxtsız sınırsa, onda uşaqların, bütünlükdə bəşəriyyətin həyatına bir zərbə dəyir, bir ağac kölgəsi azalır, bir kəpənəyin yolunu gözləməkdən çiçəklərin gözlərinin kökü saralır.

Meşəni sevən var, gəlib görən var,

Moruğun yığan var, çiçək dərən var,

Ağac kölgəsinə ürək sərən var,

Meşədə ağac yox, kölgələnməyə.

Və yaxud

Nə bir gözəlliyi, dadı qalıbdır,

Görəni kül edən odu qalıbdır,

Meşənin bir meşə adı qalıbdır,

Meşədə ağac yox kölgələnməyə.

Şairin obrazlı şəkildə ifadə etdiyi meşə haqqında bu həyəcan təbili elə vətənə olan böyük sevginin bariz nümunəsidir. Unudulmaz şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə yazırdı ki, "qorxuram insanlıq ölə, insan qala". İndi böyük şairimizin həyəcanının arxasınca Nazim Hüseynli də "Meşənin bir meşə adı qalıbdı" fikrini qoşur. Bu, həm mətnlərarası əlaqə kimi də maraqlıdı, həm də təbiətdaş, vətəndaş şair xarakterini səciyyəsi kimi gözəldi. Mən istəyirəm bu cümləyə bir "dünyadaş" sözünü də əlavə eləyim. Şair yuvanı, kəpənəyi qorumaqdan başlayan (bunu övladlarına tapşırır) öz fikirlərini meşə üzərində cəmləşdirir "meşədə ağac yox kölgələnməyə", burda da fikir donmur, hərəkət edir, inkişafa yönəliklidir, sonra vətən başlayır: "Vətən, gözün aydın, Şuşa alındı" - deyir. Vətənin qıraqda qalan yerlərindən söhbət aşan şair, Cənubu Azərbaycandan, onun dil problemindən bəhs edən misraları ilə yurdumuzun böyük xəritəsini çəkir. Sonra şair vətəndən - dünyaya, onun dərdlərinə keçir.

Pisləməsin onu yetən,

Deyilik heç yana gedən,

Üstü vətən, altı vətən,

Sev dünyanı, insan oğlu.

Demək, sən dünyanı sevə bilməsən, vətəni də sevə bilməzsən. Çünki dünyanın "altı da, üstü də vətəndir". Dünya olmasa, vətən olmaz və yaxud əksinə. Yuvadan, kəpənəkdən başlayan şair düşüncəsi daim irəli gedir, təfəkkür hərəkətdədir, daim yenilənir və gəlib belə bir ali məqama çatır:

Bütün ölkələrin yolları birdi,

Calanır, birləşir yollara yollar.

Hər dilin öz yeri var yer üzündə,

Qohumdu, qardaşdı dillərə dillər.

Bəli, bütün ölkələr, bütün dillər, bütün yollar birdi, qardaşdı, bəs bu müharibələr nə üçün? Şairin sualı haqlı sualdır. Bəlkə elə bu müharibələr uçurdığumuz yuvalardan və qanadlarını sındırdığımız kəpənəklərdən, qırdığımız meşələrdən başlamışdı? Bəlkə də...

Qəşəm NƏCƏFZADƏ

Şair, AYB Uşaq Ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri

525-ci qəzet .- 2025.- 30 may(№93).- S.14.