Ana dili sərhədləri aşanda...

“XALQ ƏMANƏTİ” LAYİHƏSİNİN 25-Cİ NƏŞRİ “GÜNEY AZƏRBAYCAN POEZİYASI” ANTOLOGİYASI OLDU

“Türkün dilitək sevgili, istəkli dil olmaz,

Ayrı dilə qatsan, bu əsil dil əsil olmaz.

Öz ləfzini farsa, ərəbə qatmasa şair,

Şeirin oxuyanlar, eşidənlər kəsil olmaz”.

M.Şəhriyar

Mayın 16-da Azərbaycanın mədəni həyatında daha bir əlamətdar hadisə baş verdi. Son 15 ildə “Xalq Əmanəti” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan şairlərinin poetik toplularını, təsviri sənət ustalarımızın bədii albomlarını ərsəyə gətirməklə milli mənəvi irsimizin qorunmasına və təbliğinə möhtəşəm töhfələr verən Xalq Bankın baş ofisində bu dəfə layihənin daha bir yubiley nəşri - 25-ci buraxılışı ictimaiyyətə təqdim olundu.

“Güney Azərbaycan poeziyası. Seçmələr” adlı bu nəşr Cənubda ana dilimizdə yazıb-yaradan şair soydaşlarımızın əsərlərinin toplu halda təqdimatı olmaqla yanaşı, Araz çayı üzərindən hər iki taya uzanaraq dərin, canlı köklərə malik, geniş şaxəli, bol bəhrəli ağac kimi ucalmış Azərbaycan poeziyasının iki qüdrətli budağını özünəməxsus şəkildə birləşdirən körpüyə çevrildi. XX-XXI yüzilliklər Azərbaycan ədəbi mühitini layiqincə tanıtmaq məramı daşıyan bu kitab həm də tariximizi dolğun əks etdirmək baxımından önəmlidir.

Toplunun tərtibində AYB-nin beynəlxalq əlaqələr üzrə katibi şair Səlim Babullaoğlu, filologiya elmləri doktoru, professor Esmira Fuad və filologiya elmləri doktoru Pərvanə Məmmədli iştirak ediblər.

Müxtəlif ədəbi məktəb təmayül və cərəyanlara mənsub 50 şairin əsərləri toplanmış kitabda ərəb-fars sözlərinin və dialektizmlərin lüğəti, müəlliflərin bioqrafiyası və coğrafi adların tanıtımı da yer alıb. “Xalq Əmanəti”nin əvvəlki bütün nəşrləri yüksək poliqrafik keyfiyyət, milliliyə köklənmiş peşəkar dizayn ilə seçildiyi kimi, layihənin yeni buraxılışı da bu baxımdan istisna olmayıb.

Təqdimat mərasimini açaraq tədbirə toplaşmış mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət və media nümayəndələrini salamlayan Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru akademik Nizami Cəfərov bildirdi ki, mədəni-maarifləndirici məzmun, sosial və milli xarakter daşıyan “Xalq Əmanəti” zəngin milli irsə söykənərək mənəviyyatımızın gerçək incilərini üzə çıxararaq onları xalqa yenidən çatdırır. Bu kitabın son dərəcə əlverişli bir məqamda, Azərbaycan-İran münasibətlərinin aşkar yüksəliş dönəmində işıq üzü gördüyünü deyən akademikin fikrincə, ədəbiyyatşünaslarımız, filoloq alimlərimiz indiki dövrdə belə bir sualla qarşılaşıblar: “Güney Azərbaycandakı anadilli ədəbiyyata ədəbi əlaqələr, yoxsa vahid milli ədəbiyyat bucağından baxmalıyıq? Buna birmənalı cavab vermək çətindir, çünki hər nə qədər biz bunları qarşı-qarşıya qoymasaq da, onlar arasında müxtəlif siyasi müstəvilərdə ortaya çıxan ideoloji, mənəvi və linqvistik fərqlər mövcuddur. Ancaq milli ədəbi nümunələrin elmi təhlili göstərir ki, müxtəlif xarakterli bəzi fərqlərə baxmayaraq, bu iki dövlətə mənsub azərbaycanlı şairlər bütövlükdə vahid bir ədəbi dildə yazıb-yaradırlar. Bu fakt özlüyündə hər bir azərbaycanlı üçün həm ədəbi-mədəni, ictimai-siyasi, həm də şəxsi baxımdan ciddi məna daşıyır”.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin Güney Azərbaycan mövzusuna daim xüsusi diqqətlə yanaşdığını deyən akademik N.Cəfərov vurğuladı ki, Yazıçılar Birliyində bu istiqamətlə əlaqədar şöbənin təşkili də məhz Ulu Öndərin təşəbbüsünün nəticəsidir.

“Son onilliklərə qədər Azərbaycan dilinin yasaq olduğu və hər vasitəylə sıxışdırıldığı bir ölkədə ana dilində yazan 700 şair tapılırsa və onlardan da ən mahir 50-si seçilərək əsərlərindən bütöv toplu hazırlanırsa, buradan yalnız bu nəticəni çıxarmaq olar: zəngin mənəvi və intellektual imkanlara malik belə bir xalqı məhv etmək mümkün deyil və onun parlaq gələcəyi var” - bu fikri çox təsirli şəkildə dilə gətirən Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı əlavə etdi ki, azadlıq ruhu, ana dilimizə və doğma mədəniyyətə alovlu məhəbbət Güney Azərbaycandan olan bütün şairlərin yaradıcılığında öz əksini tapıb.

Nəşrin həm də redaktoru və ön söz müəllifi olan Səlim Babullaoğlu dedi ki, toplunun tərtibində vaxtilə Xalq yazıçısı, akademik Mirzə İbrahimovun təşəbbüsü, başçılığı və iştirakı ilə aparılan, bu istiqamətdə mühüm nəticələr verən tədqiqatlara geniş istinad olunub. O, antologiyada Şəhram Şeydayi, məşhur ədib və alim Rza Bərahəni kimi, əsasən farsdilli yaradıcılığı ilə tanınan, lakin eyni zamanda ana dilində dəyərli bədii nümunələr yaratmış müəlliflərin də əsərlərinə yer verildiyini vurğuladı. Çıxışının sonunda S.Babullaoğlu güneyli şair Məhəmmədtağı Zehtabinin ana dilinə məhəbbət aşılamaq baxımından misilsiz təsirə malik şeirini oxudu:

“Su deyibdir mənə əvvəldə anam, “ab” ki yox,

Yuxu oyrətdi uşaqlıqda mənə, “xab” ki yox...

Anam “əxtər” deməyibdir mənə, ulduz deyib o,

Su donanda deməyib “yəxdi, bala”, buz deyib o...”

Əslən Güney Azərbaycandan olan, bu antologiyanın nəşrini xüsusi məmnunluqla qarşılayan tanınmış qələm adamları Həmid Herisçi ilə Sayman Aruz da mərasimdə çıxış etdilər. H.Herisçi diqqətə çatdırdı ki, həm siyasi, həm də ədəbi mövqe və düşüncələrin bir topluda əks olunması nadir hadisədir: “Fikrimcə, təqdimatı keçirilən antologiya bu cəhətinə görə də bütün dünya azərbaycanlıları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir”.

S.Aruz təqdim olunan toplunun tarixi önəm daşıdığını deyərək bu antologiyanı yüksək səviyyədə ərsəyə gətirdiyi üçün Xalq Bankın yaradıcı heyətinə dərin minnətdarlığını bildirdi.

Güney Azərbaycan ədəbiyyatı üzrə mütəxəssis professor Esmira Fuad toplu hazırlanarkən hər bir müəllifin yaradıcılığı, seçilən hər əsər üzərində çox dəqiqlik və incəliklə iş aparıldığını önə çəkdi, nəşrin məzmunca da, formaca da mükəmməl alındığını qeyd etdi.

Filologiya elmləri doktoru Pərvanə Məmmədli bildirdi ki, təqdim edilən bu antologiya həm də Güney Azərbaycan şairlərinin yaradıcılığının mövzu rəngarəngliyindən, olduqca geniş bəşəri məsələləri əhatə etməsindən xəbər verir.

Qonaqlar sırasında olan dəyərli alim, 50-yə yaxın elmi kitab və lüğətin müəllifi, fars dili üzrə tərcüməçi-mütəxəssis, AMEA Əlyazmalar İnstitutunun direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əkrəm Bağırov “Xalq Əmanəti”nin yeni nəşri barədə fikirlərini bölüşərkən dedi ki, “Güney Azərbaycan poeziyası” antologiyası hər cəhətinə görə təqdirəlayiq işdir: “Burada, böyük Şəhriyardan günümüzə qədər, ana dilində yazan şairlərimizin yaradıcılığını layiqincə əks etdirən nəhəng ədəbi material toplanıb. Mən Xalq Bankın yüksək peşəkarlığa malik yaradıcı heyətini bu növbəti misilsiz nəşr münasibətilə təbrik edirəm!”

Qeyd edək ki, Xalq Bank ASC-nin 2010-cu ildən etibarən həyata keçirdiyi “Xalq Əmanəti” layihəsi Azərbaycan xalqının mədəni irsinin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi, həmçinin Azərbaycanın milli mənəvi dəyərlərinin dünyaya tanıdılması məqsədi daşıyır. Layihə üzrə hazırlanan kitab və albomlar Azərbaycan, ingilis və rus dillərində çap olunur. Bu nəşrlər ölkənin ali və orta təhsil müəssisələrinə, uşaq evlərinə və kitabxanalara, müxtəlif fondlara, dövlət qurumlarına, Azərbaycandakı, həmçinin xaricdəki səfirlik və konsulluqlara, dünyanın böyük muzeylərinə, kitabxanalarına, eləcə də sənətsevər insanlara hədiyyə edilir.

A.İSLAM

525-ci qəzet .- 2025.- 31 may(№94).- S.17.