Özbəkistan - qardaş ölkə, etibarlı müttəfiq

Azərbaycanla Özbəkistan arasında münasibətlər hazırda yüksək səviyyəyə çatıb. İki ölkənin əlaqələri müxtəlif sahələrdə dinamik inkişaf edərək yeni istiqamətləri əhatə etməklə genişlənir. Dövlət başçıları arasındakı xüsusi münasibətlər, mütəmadi yüksək səviyyəli qarşılıqlı səfərlərin həyata keçirilməsi Azərbaycan-Özbəkistan dostluğunu daha da gücləndirir.

Prezident İlham Əliyev Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyinə (UzA) verdiyi müsahibədə iki ölkə arasında münasibətləri xarakterizə edərkən Özbəkistanı Azərbaycan üçün qardaş ölkə və etibarlı müttəfiq adlandırıb. Dövlət başçısı deyib ki, ölkələrimizi ortaq köklər, mənəvi dəyərlər, dil, etnik yaxınlıq, zəngin tarixi və mədəni irs birləşdirir: "Əsrlər boyu qardaş xalqlarımız bir-birinə dərin rəğbət və hörmət bəsləyiblər. Sevindirici haldır ki, dövlətlərarası münasibətlərimiz bu möhkəm təməl üzərində uğurla inkişaf edir. Bu gün Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında münasibətlər ən yüksək - müttəfiqlik səviyyəsindədir.

Münasibətlərimizin inkişafına təsir edən digər, əhəmiyyəti heç də az olmayan amil Özbəkistan Prezidenti Şavkat Miromonoviç Mirziyoyev ilə aramızda yaranan şəxsi etimad və dostluq münasibətləridir. Prezidentin dövlətlərarası münasibətlərimizin inkişafına şəxsi töhfəsini, onun çoxşaxəli əməkdaşlığımızın ardıcıl olaraq gücləndirilməsinə daim diqqət yetirməsini xüsusi vurğulamaq istərdim".

Prezident Şavkat Mirziyoyev son bir il yarım ərzində Azərbaycana beş dəfə səfər edib. Bu faktın özü münasibətlərin yüksək səviyyəsini göstərir. Eyni zamanda, ötən il Prezident İlham Əliyev Özbəkistanda dövlət səfərində olub. Qarşılıqlı səfərlər zamanı əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi üçün müxtəlif sahələri əhatə edən sənədlər, o cümlədən Strateji tərəfdaşlığın daha da möhkəmləndirilməsi haqqında Bəyannamə, Müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilə, "Azərbaycan Respublikası ilə Özbəkistan Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilənin həyata keçirilməsi üzrə 2025-2029-cu illər üçün "Yol Xəritəsi" imzalanıb.

Prezidentin vurğuladığı kimi, Azərbaycan-Özbəkistan münasibətləri həm ikitərəfli əsasda, həm də Mərkəzi Asiya və Xəzər regionu da daxil olmaqla, vahid coğrafi məkanda yeni tərəfdaşlıq imkanlarının reallaşdırılması baxımından bütün sahələrdə möhkəmləndirilməsinə əhəmiyyətli təkan verib. Həmçinin 2023-cü ilin avqustunda təsis edilmiş Ali Dövlətlərarası Şura da münasibətlərin inkişaf strategiyasının müəyyənləşdirilməsində xüsusi rol oynayır.

Özbəkistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü hər zaman qətiyyətlə dəstəkləyib. Qarabağın bərpasına öz töhfəsini verərək, Füzulidə böyük özbək alimi Mirzə Uluqbəyin adını daşıyan və hazırda təxminən 600 şagirdin təhsil aldığı məktəb tikərək hədiyyə edib.

Azərbaycan lideri bildirib ki, Özbəkistan Qarabağ bölgəsinin yenidən qurulmasına yardım göstərmək təşəbbüsünü irəli sürən ilk ölkə, Prezident Mirziyoyev isə dünyada ilk lider olub: "Biz bunu həmişə xatırlayacaq, ölkələrimiz və xalqlarımız arasında həmrəylik, dostluq və qardaşlıq jesti kimi qəbul edəcəyik".

Dövlət başçısı eyni zamanda, iqtisadi, tranzit və ticarət münasibətlərinə də toxunaraq, iqtisadi-ticari əməkdaşlığının dinamikasının tam məmnunluq doğurduğunu vurğulayıb.

Qeyd edək ki, ötən il 2024-cü ildə əmtəə dövriyyəsi 252 milyon ABŞ dolları təşkil edib və 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında bu göstərici keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 87,5 faiz artaraq 319 milyon ABŞ dollarına çatıb.

Dövlət başçısı ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın əsas istiqamətlərindən birinin şaxələndirilmiş nəqliyyat və logistika infrastrukturunun inkişafı, tranzit imkanlarının genişləndirilməsidir. Bu sahədə ölkələrimizin Orta Dəhliz Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunda iştirakı xüsusi əhəmiyyətə malikdir və onun çərçivəsində Azərbaycan Özbəkistan və Mərkəzi Asiya dövlətləri üçün mühüm tranzit ölkə qismində çıxış edir. Son illərdə Orta Dəhliz vasitəsilə ixrac imkanlarının və daşımaların artması xüsusi strateji əhəmiyyətə malikdir.

Ötən il iki ölkə arasında tranzit daşımaların həcmi 2023-cü illə müqayisədə 18 faizdən çox artaraq 1,3 milyon tonu keçib. 2025-ci ilin ilk doqquz ayında bu rəqəm təxminən bir milyon tona çatıb ki, bu da nəqliyyat mübadilələrində dinamik artımı nümayiş etdirir.

Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu mövzu ilə bağlı "525"ə deyib ki, Özbəkistan-Azərbaycan münasibətləri son dövrlərdə çox sürətlə və dinamik şəkildə inkişaf edir. Bu, təkcə iqtisadi-siyasi münasibətlər deyil, həm də mənəvi-humanitar sahələri əhatə edən münasibətlərdir: "Özbəkistan Azərbaycanla daima sıx ünsiyyətdə olub, hər iki ölkənin maraqları xüsusən indiki tarixi mərhələdə üst-üstə düşür. Biz Özbəkistan - Azərbaycan münasibətlərinə tarixi perspektivdən baxsaq, görəcəyik ki, həm də ortaq siyasi keçmişi paylaşacaq qədər yaxın olmuşuq. Bu ənənə, bu doğmalıq elə sovet dövründə də davam edib. Hazırda isə Azərbaycan Prezidentinin həyata keçirdiyi Türküstan strateji siyasəti kontekstində bu münasibətlər yeni bir keyfiyyət mərhələsi əldə edib. Bu həm Türk Dövlətləri Təşkilatının ümumi çətiri altında, həm də ikitərəfli münasibətər kontekstində mühüm strateji əhəmiyyət kəsb edir".

Deputat əlavə edib ki, münasibətlərimizin çox böyük perspektivi var. Özbəkistan Orta Asiyanın inkişaf edən, parlayan ölkəsidir: "Hələ öz yeraltı və yerüstü resurslarını tam realizə eləməmiş bir ölkədir. Böyük potensiala malikdir. Biz bilirik ki, Azərbaycanın neft mütəxəssisləri Özbəkistanda işlər aparırlar. Eyni zamanda, bilirik ki, Xəzər dənizi vasitəsilə Özbəkistanla birbaşa əlaqələr qurmaq üçün Özbəkistan-Türkmənistan-Azərbaycan üçbucağı yaranıb. Bütün bunlar bu münasibətlərin strateji xəttini təyin edir. Bu xətt isə Azərbaycan üzərindən Özbəkistanın Avropaya çıxması, Azərbaycanın isə Türküstanın daha dərinliklərinə enməsi üçün Özbəkistan ərazisindən istifadə etməsini nəzərdə tutur. Bu, mühüm gələcək vəd edir. Hər iki xalqın rifahı üçün çox böyük iqtisadi, mədəni, humanitar resursların olduğunu göstərir".

Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov isə deyib ki, Prezident İlham Əliyev Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyinə verdiyi müsahibəsində Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələrinin artan strateji əhəmiyyətə malik vahid tarixi, mədəni, coğrafi və geosiyasi məkanı formalaşdırdığını bildirib. Son illər Türk dövlətləri arasında strateji münasibətlərin dərinləşməsi regionun geosiyası mövqeyini daha da artırıb.

"Son 5 ildə Azərbaycan ilə Özbəkistan arasındakı ticarət dövriyyəsi 3 dəfə artaraq 2024-ci ildə 252 milyon dollara çatıb. 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında bu göstərici keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 87,5 faiz artaraq 319 milyon ABŞ dollarına çatıb. Bu o deməkdir ki, bu ilin ilk 9 ayında ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi bütövlükdə əvvəlki ilə müqayisədə 27 faiz çoxdur. Deməli, bu ildə də qarşılıqlı ticarət dövriyyəsində illik artım qorunub saxlanılacaq. Bu da tərəflər arasındakı strateji münasibətlərin inkişaf səviyyəsini göstərən əsas meyarlardan hesab olunur. Türk Dövlətləri Təşkilatının üzvləri olaraq tərəflər həm qeyri-enerji, həm də enerji sahəsində yeni starteji əməkdaşlıq potensialına malikdirlər, - deputat bildirib.

Əlavə edib ki, Azərbaycan Özbəkistan ilə eyni zamanda iqtisadiyyatın fərqli sahələrində əməkdaşlıq edir: "Nəqliyyat, logistika, kənd təsərrüfatı ilə yanaşı, birgə sərmayə qoyuluşları da prioritetləşməkdədir. Hər iki ölkə müxtəlif beynəlxalq qurumlarda, o cümlədən Türk Dövlətləri Təşkilatında sıx və məhsuldar əməkdaşlıq formalaşdırıb. Özbəkistan Füzuli şəhərində müasir standartlara uyğun orta məktəb inşa edib. Bu isə tərəflərin, həmçinin humanitar və digər istiqamətlərdə də əməkdaşlığından xəbər verir. Dövlət başçılarının qarşılıqlı rəsmi səfərləri ölkələr arasında münasibətlərin inkişafına xüsusi təkan verir.

Türk dövlətləri arasındakı strateji münasibətlər inkişaf edir və daha da dərinləşir. Bu Azərbaycan-Özbəkistan münasibətlərində özünü bir daha təsdiq etməkdədir".

Pərvanə

525-ci qəzet .-2025.- 15 noyabr (№208).- S.5.