“Azərbaycan Ədəbiyyatının Zirvəsi – Anar” Əskişəhər Anadolu Universitetində tələbələrlə görüşdü

16 oktyabr 2025-ci ildə Türk Ədəbiyyatı Vəqfi, Türk Ədəbiyyatı Jurnalı və Anadolu Universitetinin Türk Dili və Ədəbiyyatı fakültəsinin birlikdə həyata keçirdiyi “Azərbaycan Ədəbiyyatının Zirvəsi – Anar” adlı möhtəşəm bir tədbir təşkil edildi.

Tədbir Anadolu Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsi Prof. Dr. Taciser Tüfekçi Sivas Konfrans Salonunda keçirildi. Anadolu Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsinin Dekan Vəkili Prof. Dr. Fuat Güllüpınarın açılış çıxışıyla başlayan proqram “Ədəbiyyat qəzeti”nin baş redaktoru Azər Turan və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi, “Qobustan” jurnalının baş redaktoru, elmlər namizədi, yazıçı Pərvin Nurəliyevanın çıxışlarıyla davam etdi.

Azər Turan “Anardan görünən Azərbaycan”, Pərvin Nurəliyeva isə “Anarın Türkiyə Sevdası” mövzusunda maraqlı çıxışlar etdilər. Azər Turan Anarın romanlarından görünən Azərbaycanı anlatdığı çıxışında özəlliklə ustadın “Ağ Qoç, Qara Qoç” romanına nəzər salaraq romanda Baku City, Behişt-i Badel Kuba və Bakı Komünü olaraq üç hissəyə bölünən Bakı ilə bağlı narahatlıqlarını və Anarın xəyalındakı Bakını dilə gətirərək Anarın düşüncələrindəki Bakıya xüsusi vurğu etdi. Azər Turan ayrıca Anarın milli təfəkkürə sahib bir ziyalı olduğunu və 60-cı illərə yaxın ədəbi yaradıcılığıyla, Azərbaycanda vətənsevər bir nəslin yetişməsinə başçılıq etdiyini vurğuladı.

Pərvin Nurəliyeva isə Anarın Sovetlər Birliyi dağılana qədər Türkiyəyə qarşı adətən bir “yasaq eşq” yaşadığını, aşiq olduğu ölkəyə qovuşmaq üçün uzun illər həsrətlə gözlədiyini anlatdı. Anarın bu sevgisinin uşaqlıq illərindən etibarən başladığını bildirən Pərvin Nurəliyeva, vüsalın bu sevgini daha da alovlandırdığını bildirdi.

Proqramın sual-cavab hissəsində isə Türk Ədəbiyyatı Jurnalının baş redaktoru, yazıçı İmdat Avşar və Türk Ədəbiyyatı Jurnalının Yazı İşləri Müdir köməkçisi Səadət Örməci ustada fərqli və maraqlı suallarla müraciət etdilər. Ədəbiyyat Fakültəsi müəllimlərinin və tələbələrinin də suallarıyla daha da rənglənən proqram boyunca ustad Anar iştirakçılara ailəsi, həyatı, əsərləri, əsərlərindəki qəhrəmanlar haqqında son dərəcə önəmli məlumatlar verdi, Türkiyə və türk yazarlarıyla, şairləriylə olan xatirələrini danışdı.

Sovet İttifaqı zamanında Azərbaycandakı qadağan olunmuş “Türk” və “Türkiyə” qavramlarına toxunaraq bunun uğrunda əsərləriylə necə mübarizə apardığından söhbət açdı. Ustad Anar 1990-cı illərin Azərbaycanını və Birinci Qarabağ savaşının yaşandığı illəri dilə gətirdiyi zaman göz yaşlarına hakim ola bilmədi və bu dönəmdə siyasi və toplum hadisələrin öz əsərlərinə necə sirayət etdiyini də dinləyicilərlə paylaşdı. Həmçinin 1990-cı illərdə Memar Sinan Universitetindəki akademik dövründə qələmə aldığı “Otel otağı” adlı əsəriylə bağlı geniş məlumatlar verən Anar Türk ziyalı çevrələrinin I Qarabağ müharibəsinə baxışını və bu hadisələrin Türkiyədə necə əks-səda verdiyindən bəhs etdi.

Anar “Türkiyədən hansı yazıçı və şairlərlə görüşmüsünüz, onlardan kimləri izləyirsiniz?” sualına, öz dövrünün söz adamlarından Nazım Hikmət Ran, Melih Cevdet Anday, Yaşar Kemal, Yahya Akengin, Namık Kemal Zeybek, Yavuz Bülent Bakiler, Ali Akbaş, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ataol Behramoğlu, Aziz Nesin, Orhan Pamuk, İlber Ortaylı, İmdat Avşar kimi bir çox yazıçı, şair və elm insanıyla dost olduğunu və bu isimlərdən həyatda olanları hələ də izləməkdə olduğunu söylədi.

Anara “Beş mərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” adlı əsərinin niyə bu qədər sevildiyi sualı verildiyində ustad, “bu əsərin digər əsərlərini kölgədə buraxdığını və bu vəziyyətdən xoşhal olmadığını” bildirərək bu əsərin bu qədər məşhur olmasının səbəbini də izah edib: “Bu roman, azad olmayan bir cəmiyyətdə azad yaşamaq arzusunda olan bir qadının faciəsidir. Bu səbəbdən çox məşhur olduğunu düşünürəm” - dedi. Anar “Beş mərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”, “Bir fürsət tapsam” və “Dantenin yubileyi” adlı povestlerinə niyə yeni “sonlar” yazdığı” sualına isə: “Mən o romanları yazdığımda sadəcə romanları bitirmişdim, ancaq romanların qəhrəmanları yaşamağa davam edirdi. Mən bu qəhrəmanların daha sonrakı dövrlərdə necə və nələr yaşadığını da göstərmək istədim”, - deyə cavab verdi. Sual-cavab hissəsinin sonunda çıxış üçün söz alan Anar özünə həsr etdiyi bu şeiri səsləndirdi:

Roman yazdı, uzandı

Pyes yazdı, usandı.

Çıxış etdi, utandı

Hərdən şeir yazardı.

Bir gün başa düşdü ki

Şairlik bir azardı

Hərdən birdən tutandı.

Səadət Örməci

525-ci qəzet 2025.- 28 oktyabr (№196).- S.12.