CANAVARLAR

"Külli-məxluqatın ən zəifi insandır..."

İlyas Əfəndiyev

... sonra Boz canavar yenə yoluna davam etdi, başını aşağı salıb - qurumuş kol-kosun çör-çöpü az qala burnuna, susuzluqdan cadar-cadar olmuş dodaqlarına sürtülürdü - irəlidə, qancıq isə arxada gedirdi və ara-sıra özü ilə Bozun arasında addımlayan küçüklərə baxsa da, küçüklərin qulaqlarının, quyruqlarının azacıq tərpənişi, titrəyişi belə, görünür, onun gözlərindən yayınmasa da, nəzərlərini Boza dikmişdi. Boz dayananda, qancıq da yerində donub dayanırdı, Bozun qulaqlarının, boynundakı, belindəki tüklərin, quyruğunun azacıq titrəyişi-tərpənişi ona nə deyirdi, hansı işarəni verirdisə, bunu başa düşdüyünü, anladığını elə o andaca qancığın gözlərinin ifadəsi büruzə verirdi.

   Boz canavar haçansa buralardan keçmiş erkək canavarın sidiyinin qoxusunu hiss etdi, bir an burnunu qupquru qurumuş kolun dibinə dirəyib, torpağı iylədi, sonra onun özündə də bir sövq-təbii yarandı ki, bu yerlərdə iz qoysun, arxasını kola yaxınlaşdırıb, sağ ayağını qaldırdı, amma nə qədər gücəndisə də, torpağa bir damla da sidik sala bilmədi və onun susuzluqdan qurumuş sidik kisəsi, görünür, beləcə gücənmədən sancdı, ya bədənində hansısa başqa bir narahatlıq baş verdi, çünki Boz acıqla mırıldayıb, başını yuxarı qaldırdı, havanı iylədi, sonra yenə başını aşağı salıb, Şərqə doğru yoluna davam etdi.

   Qancıq ayaq saxlayıb, elə bil, bütün bu günlər ərzində daha da dərinə düşmüş, dibə çökmüş gözləri ilə beş addımlıqdan Bozun hərəkətlərini müşahidə etdi, sonra o da tərpəndi və qurumuş kolun yanından ötəndə, haçansa bir cavan erkək canavarın bu kolun dibində qoyduğu işarəti hiss etdi, amma bu, onun diqqətini yayındırmadı - onun bütün diqqəti ancaq Bozda idi.

   O vaxt ki, Boz cavan və güclü bir canavar kimi ərsəyə gəldi, o vaxt ki, bu cavan və güclü erkək canavar öz yuvasını və ailəsini qurmaqdan ötrü doğulduğu və böyüdüyü yuvadan, o yuvadakı canavarlardan həmişəlik ayrıldı, o vaxt ki, təbiət onu qancığı ilə rastlaşdırdı - həmin çağlarda Bozun əldə etdiyi və həmişə də nəzarətdə saxladığı böyük ərazisi onun yeni yaranmış ailəsi üçün, bu ailədə doğulan, böyüyüb ailəni tərk edən yeni-yeni nəsillər üçün, bəlkə də, dünyanın ən gözəl canavar məskənlərindən biri idi. Münbit torpaq, vaxtlı-vaxtında yağan yağışlar, dağların qış-yay qarlı zirvələrindən axıb gələn çaylar bu ərazini dırnaqlı heyvanların - ceyrandan tutmuş dovşanacan sevimli məkanına çevirmişdi və Boz canavar bütün bu ərazinin qorxunc və zəhmli sahibi, mahir ovçusu kimi qancığı ilə bərabər neçə illər idi ki, özü kimi sağlam və güclü canavar nəsillərini böyüdüb təbiətə ötürürdü.

   Bozun ərazisində heç nə bu dəhşətli quraqlıqdan xəbər vermirdi, yəqin ki, Boz da, qancıq da (və oradakı dırnaqlı heyvanlar da!), ümumiyyətlə, heç quraqlığın nə olduğunu bilmirdilər də. İnişilki balalar böyümüşdülər, ayrılmaq vaxtları idi, amma yuvada qalıb, qancığın yeni doğduğu builki küçüklərə qulluq etdilər və elə ki, küçüklər bir az özlərini tutdular,? payızın əvvəlləri idi - inişilki balalar - cavan canavarlar ayrılıb, Bozun yuvasından həmişəlik getdilər. Bu dəhşətli quraqlıq da elə o vaxtlardan başladı, günlər keçdi, bu fəlakət ərazidəki ağacları, kolları qurutdu, çayların suyu çəkildi, torpaq cadar-cadar oldu və aclıq dırnaqlı heyvan sürülərini Şərqə tərəf - sulara doğru qovmağa başladı, amma sürülərin ardınca öz ərazisindən çıxan Bozla qancıq küçüklərə görə geri qalmışdı, sürüləri izləməkdə gecikmişdi, o sürülər çox irəliyə getmişdilər, onların heç qoxusu da gəlmirdi.

   Boz canavar artıq neçə müddət idi ki, ac və susuz ailəsi - qancığı və iki küçüyü ilə qurumuş ağacların, kol-kosun arasıyla Şərqə tərəf gedirdi. Onlar rastlarına çıxan qurumuş çay çuxurlarının dibində qalmış və iylənmiş lili yalaya-yalaya susuzluqlarını az da olsa, yatırırdılar, amma ət yox idi və aclıq onları məhv edirdi.

   Boz hərdən ayaq saxlayıb, dişi ilə qurumuş kolların gövdəsini dartır, köklərini torpaqdan çıxarırdı və o köklər tamam qurumamışdısa, Boz onları qancıqla küçüklərə tərəf atırdı, küçüklər əvvəlcə hərisliklə o yarıqurumuş köklərin üstünə atılırdılar, sonra onları iyləyə-iyləyə, elə bil, iyrənib kənara çəkilirdilər, qancıq isə o kökləri gəmirib, şirəsini udub, çeynədiyi məhlulu ağzından yerə tökürdü. Küçüklər təzədən o məhlulun üstünə atılırdı, amma yenə onu iyləyib, kənara çəkilirdilər. Bəzən Boz özü də dartıb torpaqdan çıxartdığı o yarıquru kökləri gəmirirdi, amma bu vaxt başını aşağı salıb, arxasını qancığa və küçüklərə çevirib, quyruğunu da dal ayaqlarının arasına alırdı, elə bil, istəmirdi ki, qancıq da, küçüklər də onun bu yarıquru kökləri gəmirdiyini görsün...

   Küçüklər Ana canavarla Bozun arasında uzanıb, gözlərini yummuşdu və onlar nəfəs aldıqca, boş qarınlarının nazik dərisi qalxıb-endikcə, görünür, aclıq daha artıq əzab-əziyyət verirdi, küçüklər zəif səslə zingildəyir, tez-tez səksənərək gözlərini açırdılar. Qancıq böyrü üstə uzanıb, həmin an, elə bil ki, bütün bu Şərq yolçuluğunun işgəncəsindən zinhara gəlib, heç nə ifadə etməyən gözlərini Boza zilləmişdi, Boz isə gərgin və narahat gözləri ilə diqqətlə bir xeyli uzaqdakı quru kolluğa tərəf baxırdı. Orada - o quru kolluğun arxasında güclə seziləcək kölgə kimi nəsə vardı və Boz bilirdi ki, o kölgə, o "nəsə" bütün bu müddət onların ardınca gələn, onları izləyən ac və kimsəsiz çaqqaldır. Boz canavar sövq-təbii, yəqin, burasını da bilirdi ki, o ac və yalqız çaqqal onlardan, yəni Bozun ailəsindən hansınınsa ölməyini gözləyirdi; gözləyirdi ki, sağ qalanlar gedəndən sonra o cəsədlə qarnını doyuzdura bilsin.

   Amma canavar dünyasının öz qanunları var idi.

   Bu qanunları hətta o dəhşətli quraqlıq, o ac yolçuluq da poza bilməzdi...

   Boz canavarın özünün həmişəki ovçu cəldliyi ilə sıçrayıb qaçaraq, quru kolluğun arxasında sinmiş o çaqqalı tutub, gətirib, küçükləri və qancığını yedirtməyə taqəti yox idi, yəqin, elə buna görə də gözlərini o quru kolluqdan çəkib, qancığa baxdı. Ana canavarın bayaqdan bəri heç nə ifadə etməyən gözlərinin ifadəsi bircə anın içində dəyişdi və o gözlərin, o baxışın o an nə dediyini, yəqin, ancaq Boz canavar başa düşürdü.

   Və Şərqə tərəf yolçuluq təzədən başlayırdı...

   Gün çıxırdı, batırdı, bu ac və susuz yolçuluq isə beləcə davam edirdi.

   İrəlidə addımlayan Boz ayaq saxlayıb, qulaqlarını şəklədi, qancıq da, küçüklər də Bozun həyəcanını donaraq, dayandılar və bir müddətdən sonra uzaqdan insan səsləri eşidilməyə başladı. Boz yerə sindi, qancıq da eləcə yerə sinərək, quyruğu ilə küçükləri yavaşca qarnına tərəf itələdi və insan səsləri get-gedə daha səlis eşidildi, nəhayət, qurumuş çör-çöpün arasından bir neçə insanın kölgəsi göründü.

   Onların səmti başqa idi - Şimala tərəf gedirdilər.

   Bu adamlar geoloqlar idi və təbii ki, Bozun da, qancığın da bundan xəbəri yox idi, amma onlar üçün, yəni Boz və qancıq üçün bir şey tamam aydın idi ki, o insanlardan barıt iyi gəlmir.

   Boz da, qancıq da barıt iyini dərhal hiss edirdilər, bilirdilər ki, bu qorxulu qoxu qana aparıb çıxarır və Boz da, Bozla birlikdə ova çıxan qancıq da gizlənib, o barıt iyi verən insanları pusurdu, eləcə də gözə görünmədən barıt iyi verən insanların arxasınca düşüb, onları izləyirdilər. Hər dəfə atəş səsi eşidiləndə, Boz da, qancıq da nəfəslərini qısıb dayanırdılar, əsəbdən və gərginlikdən ləhləyə-ləhləyə susurdular və birdən-birə qəfil və yüngül bir meh kimi uzaqdan gələn qan qoxusunu dərhal hiss edir, kiçicik bir səsi, hənirtini belə eşidirdilər.

   Məsələ burasında idi ki, ovçuların arasında həvəskarlar, naşılar da az olmurdu və çox zaman onların (bəzən elə peşəkar ovçuların da!) güllələri boşa çıxır, ya da şikarı yaralayırdılar. Boz da, qancıq da o saat hiss edir, başa düşürdülər ki, şikar yaralanaraq, qanı axa-axa,? qan qoxusu verə-verə - qaçır və bundan sonra Boz da, qancıq da artıq ovçuları yox, o yaralı şikarı izləməyə başlayırdı və axırda da yaranın zəif saldığı o şikarı - ceyranı, yaxud da qabanı, cüyürü tapıb, onlara hücum edərək, boğazlarını üzüb, təzə ət əldə edirdilər; bəzən ovçulardan, güllə səslərindən hürküb qaçaraq, ərazidəki sıldırım qayalardan sürüşüb qopan və yerə dəyərək belini, ya qılçını sındıran dağ keçilərini də eyni aqibət, Bozla qancığın küçüklərini isə hələ qanı laxtalanmamış, istisi çəkilməmiş təzə ət gözləyirdi.

   Ancaq bu dəfə Şimala doğru gedən o insanlardan barıt iyi gəlmirdi, hətta barıt iyi gəlsəydi belə, Bozun əvvəlki ustalıqla barıt qoxusu gələn insanları izləməyə, yaralanmış, canını götürüb qaçan şikara sahib olmağa gücü çatmayacaqdı və görünür, Boz canavar özü də bunu başa düşürdü, çünki onun uzaqdan uzağa Şimala tərəf addımlayan o insanlara dikilmiş gözlərində tamam bir biganəlik var idi və bunu, əlbəttə, qancıq da hiss edirdi.   

Ac yolçuluq qurtarmaq bilmirdi...

   Boz qəflətən ayaq saxladı, burnunu torpağa dirədi və qabaq pəncələri ilə tələsik torpağı eşməyə başladı. Qancıq da, küçüklər də ayaq saxladı və görünür, küçüklər o saat hiss etdilər ki, Bozun beləcə tələsik torpağı eşməyi nə isə yeməklə bağlı bir işdir və onlar daha artıq bir aclıq hissi ilə Boza - bu yekə, ancaq tamam arıqlamış, qabırğaları çıxmış canavara baxdılar. Nəhayət, Boz dişi ilə torpaqdan böyük bir dozanqurdu dartıb çıxartdı (bu da o dəhşətli quraqlığın bir möcüzəsi idi!) və başının sərt hərəkəti ilə onu səbirsizliklə yeməyə nəsə gözləyən küçüklərə tərəf atdı.

   Vızıltıyla küçüklərin qabağına düşən dozanqurdunun hələ hərəkət etmək, canını qurtarmaq taqəti var idi və belə də eləmək, pis qoxu verə-verə qaçıb canını qurtarmaq istədi, amma aclıq bu gözlənilməz balaca şikardan şaşırmış küçükləri tez özlərinə gətirdi, onlardan biri cəld irəli atılıb, dişi ilə pis qoxu ifraz edərək vahimə-vəlvələ içində canını qurtarmağa çalışan dovzanqurdunu qamarladı, elə həmin anda da qurdu ağzında xırçıldadıb, uddu. İkinci küçük var gücü ilə qardaşının üstünə cumdu və gecikmiş həmlə ilə dozanqurdunu onun ağzından çıxarmaq istədi, amma bunun artıq mənasız bir cidd-cəhd olduğunu başa düşəndən sonra nazik və taqətsiz səsi ilə zingildəyə-zingildəyə qaçıb, anasının ayaqlarına qısıldı.

Sonra yenə yolçuluq davam etdi...

   Şərqə tərəf bu ac və uzun yolçuluğun ən dözülməz vaxtı günortaçağı idi və elə ki, günorta başlayırdı, Boz bir qurumuş ağacın kölgəsində yerə çökürdü, qancıq da, küçüklər də o kölgəlikdə dincəlmək, yatmaq istəyirdi, amma aclıq hissi dincəlmək istəyindən qat-qat artıq idi və aclıq onları yatmağa qoymurdu, bu - onların Şərqə - ətə doğru yolçuluqlarının ac mürgü ilə ac gerçəklik arasında olan çox çətin və ağır bir məqamı idi.

   Bu dəfə də qurumuş cır fındıq ağacının qupquru da kölgəsində qabaq pəncələri üstə yerə çökmüş Boz canavar gözlərini qıyıb, həmişəki diqqətlə gəldikləri səmtə baxırdı - yox, onları izləyən o çaqqalın kölgəsi daha görünmürdü, ən əsası isə Boz çaqqalın qoxusunu daha hiss etmirdi və bu, elə bil, ona bir az rahatlıq gətirdi, gözlərinin ifadəsindən bir parıltı keçdi - ani bir parıltı, amma küçüklərin yanında böyrü üstə uzanmış Ana canavar Bozun gözlərindəki o ani parıltını o andaca tutdu və görünür, qancığın içində nəsə təhtəlşüur bir ümid yarandı, başını dikəltdi, ancaq o ümid də Bozun gözlərindəki o parıltı kimi ani də keçib getdi. Qancıq yavaşdan mırıldadı, onun hirslənməyə, həmişəki acıqla mırıldamağa, dişlərini qıcırtmağa taqəti yox idi və küçüklər, elə bil, analarının mırıltısındakı bu köməksizliyi, əlacsızlığı daha artıq hiss etdilər, hürküb, ikisi də birdən başını qancığın qurumuş əmcəyinə sıxaraq, gözlərini yumdular.

   Boz canavar küçüklərə baxdı və onun zəndlə baxan gözləri, elə bil, tamam zəifləmiş, aclığın tamam əldən saldığı bu küçükləri diqqətlə yoxlayırdı, bəlkə də, Boz öz canavar beyni ilə nələrisə götür-qoy edirdi, Qancıq da öz növbəsində eyni zənd və diqqətlə Bozun gözlərinin içinə baxırdı və açıq-aşkar görünürdü ki, qancıq narahatdır - öz-özünə mırıldayır, uzandığı yerdə vurnuxurdu.

   Sonra Boz gözlərini küçüklərdən çəkdi.

  Gün yavaş-yavaş batırdı, bir azdan qaranlıq düşəcəkdi, gecə gələcəkdi və Boz böyrü üstə uzanıb, yarıaçıq gözlərini batmaqda olan günəşə zilləmişdi. Ana canavar da böyrü üstə uzanıb, gözlərini yumaraq, başını qarnına tərəf əymişdi, elə bil, qarnına sığınmış küçükləri bu quru və mülayim havada da qızdırmaq istəyirdi.

   Adətən - xüsusən də növbəti nəslin küçükləri doğulandan sonra - günəş beləcə yavaş-yavaş batmağa başlayanda Boz canavarın - gecələr ovçusunun - da ov instinktləri oyanmağa başlayırdı, yuvada o tərəf-bu tərəfə vurnuxur, eşiyə çıxıb, qulaqlarını şəkləyir, quyruğunu qaldırıb bulayır, belədən-belə yaxınları-uzaqları gözdən keçirirdi, sonra qulaqlarını qısıb, quyruğunu sallayıb, bir müddət səssiz-səmirsiz və hərəkətsiz dayanırdı, sonra da ehmallıca addımlaya-addımlaya meşənin qaranlığı içində gözdən itirdi; gözdən itirdi ki, bəzən gecənin yarısı, bəzən də sübh tezdən yuvada onu gözləyən və yaxınlaşan nəfəsini, ovladığı şikarın qoxusunu, az qala, neçə kilometrdən hiss edən qancığa, küçüklərə təzə ət - ərazilərində tez-tez rastına düşən, hələ bədəni isti qalmış ceyran, yaxud cavan qaban, bəzən də dovşan əti gətirsin - bu, asılı idi həmin gecənin ruzisindən.

   Uzun, çox zaman da tox və rahat günorta yuxusundan sonra qancıq da, küçüklər də acmağa başlayırdı, küçüklər bir-birinə macal vermədən, bir-birinin üstünə mırıldaya-mırıldaya analarını əmsələr də, artıq böyüdükləri üçün süd onlara bəs eləmirdi, gecə yaxınlaşdıqca onların da içində ət ehtirası baş qaldırırdı və elə ki, Boz canavar qaranlıq içində gözdən itirdi, küçüklər də, qancıq da qulaqlarını şəkləyib tez-tez havanı iyləyə-iyləyə onun qayıtmasını gözləyirdilər.

   O vaxtlar da bəzən elə olurdu ki, şikar qəhətə çıxırdı (hətta o ərazidə belə!), yaxud Bozun pusqusundan qaçıb canını qurtarırdı və Boz yuvaya ətsiz (və acıqlı!) qayıdırdı, amma yuvadakı o aclıq uzun çəkmirdi, Boz canavar çox zaman növbəti gecədə ovladığı cəmdəyi sürüyüb yuvaya gətirirdi.

   Küçüklər hələ doğulmamışdan qancıq da ova Bozla birlikdə gedirdi və uzun illərin birgə həyatı bu iki canavarın arasında elə bir uyğunlaşma, elə bir tam müvazilik yaratmışdı ki, kiçicik bir hənirtidən, ani bir baxışdan elə həmin andaca bir-birlərini duyur, başa düşürdülər. Ovda da belə idi - onlar nə edəcəklərini yaxşı bilirdilər, amma elə ki, küçüklər doğulurdu - Boz ova tək gedirdi, qancıq isə küçüklərlə birlikdə yuvada qalırdı.

   Bu - əvvəllər belə olurdu.

   Ac Şərq yolçuluğu isə qurtarmaq bilmirdi...

   Və həmin axşam gecənin yaxınlaşması böyrü üstə uzanıb, yarıaçıq gözlərini batan günəşə zilləmiş Boz canavarın içində, görünür, ümidsiz bir biganəlikdən başqa, heç bir hissiyyat yaratmırdı və aclıq duyğusu bədəninin bütün hüceyrələrinə hopmuş Boz gözlərini batan günəşdən çəkib yenə küçüklərə baxdı.

  Boz canavar axır vaxtlar küçüklərə beləcə tez-tez baxırdı...

   Bəxtlərinə bu dəhşətli quraqlıq düşmüş, Bozla, qancıqla birlikdə yaşamaq üçün Şərqə üz tutmuş küçüklər, görünür, qancığın doğub Bozla birlikdə böyüdərək, gələcək ailələrə ötürdükləri sonuncu nəsil idi, çünki Boz da, qancıq da təbiətin onlara verdiyi canavar ömrünün çoxunu artıq yaşamışdılar.

   Sonra Boz gözlərini küçüklərdən çəkib qancığa baxdı.

   Qancıq bu baxışları o andaca hiss etdi, gözlərini açıb, başını Boza tərəf uzatdı və canavarlar eləcə bir müddət bir-birlərinə baxdılar.

  Boz qalxıb arxa ayaqları üstə çöməldi və gözlərini yenə qancığın gözlərinin içinə zillədi.

   Qancıq nəsə hiss edib, əsəbi halda ayağa sıçradı və analarının bu qəfil əsəbiliyi küçükləri hürkütdü, ikisi də arxa ayaqları üstə çöməlib, uçuna-uçuna bir-birinə qısıldı. Qancığın qulaqları dik qalxmışdı, quyruğunu tez-tez arıqlayıb sümükləri çıxmış ombalarının sağına-soluna çırpırdı, dodaqlarını gərib, get-gedə artan bir həyəcan və narahatlıqla mırıldayırdı və bu dəm batan günəşin işığında qancığın dişləri, xüsusən iri köpək dişləri, elə bil, daha da ağappaq ağarırdı.

   Boz canavar, elə bil, qancığın əsəbiliyini hiss etmirdi, mırıltısını eşitmirdi, eləcə yarıaçıq, yorğun gözlərini Ana canavarın gözlərinin içinə zilləmişdi və birdən o, bəlkə də, son gücünü toplayıb qıvraq vaxtlarındakı cəldliklə ayağa sıçradı, başını batan günəşə tərəf tutub, var səsi ilə ulamağa başladı, sonra gözlərini batan günəşdən çəkib, eləcə ulaya-ulaya başını aramla sağa, sola çevirdi. Boz canavarın başının hərəkəti batan günəşin ala-qaranlığı içində o ulama səsini bütün ətrafa yayırdı.

   Qancıq isə darısqal qəfəsdəymiş kimi, Bozun arxasında o tərəf-bu tərəfə vurnuxurdu, elə bil, bu bomboş və geniş sahədə özünə yer tapa bilmirdi. Boz canavarın birdən-birə bu cür ulamağı, analarının onları tamam yaddan çıxarıb, bu cür vurnuxmağı, özünə yer tapa bilməməyi küçükləri elə hürkütmüşdü ki, onlar nə edəcəklərini bilmədən bir-birlərinə qısılıb, ala-qaranlıq içində gah analarına, gah da Boza baxırdılar. Aclıq onları zəiflədib əldən salmışdı və bu anlarda gördüklərinin və hiss etdiklərinin dəhşəti kiçik bədənlərini didib-dağıdan o aclıqla birlikdə küçükləri uçum-uçum uçundururdu.

   Boz canavar, bəlkə də uzun ömründə heç zaman beləcə bütün içi ilə ulamamışdı və onun budəfəki ulamağı bu tərəflərə çökmüş sükunət içində, elə bil, sadəcə yalquzaq ulamağı yox, yavaş-yavaş düşən gecənin özünün ölümdən-itimdən, əlacsızlıqdan xəbər verən səsli vahiməsi idi.

   Bozun belinin, boynunun tükləri qabarmışdı, sifətinin əzələləri titrəyib-oynayırdı, quyruğunu dik qaldırıb, eləcə dümdüz tutmuşdu, sonra canavar necə gözlənilmədən ulamağa başlamışdısa, elə də qəfildən səsini kəsdi və cəld, qətiyyətli addımlarla qancığa tərəf gəlib, bir göz qırpımında özünü onun ayaqları altına atdı.

   Qancıq daha artıq bir əsəbiliklə, kin-küdurətlə Bozun ətrafında fırlana-fırlana birdən-birə böyüyüb az qala hədəqəsindən çıxan, get-gedə də qaranlıq içində daha artıq işıldamağa başlayan gözləri ilə ona, yəni böyrü üstə yerə uzanmış və gözlərini yummuş Boza baxmadan, eləcə acıqla mırıldayırdı, küçüklər də uçuna-uçuna bir-birinə daha da sıx qısılaraq, gözlərini analarından çəkmirdi. Bu dəm küçüklər Boza baxmırdılar, onların bütün diqqəti analarında idi.

   Bir neçə müddət beləcə davam etdi və birdən Boz gözlərini geniş açıb, başını dikəltdi, hansısa daxili bir qüvvə ilə od saçan gözlərini qancığa tuşlayıb, ağzını geniş açdı və elə bil, bədəninin bütün hüceyrələrindən qopub gələn qorxunc, qəddar bir mırıltı ilə qancığın üstünə mırıldadı. Həmin an Boz yenə sağlam, güclü və zəhmli bir canavar idi və onun bu qəddar mırıltısı da, heç şübhəsiz ki, əmr idi - Boz canavar əmr edirdi: məni parçalayın və yeyin! - və bu qəzəbli əmri pozmaq mümkün deyildi.

   Canavar dünyasının öz qanunları var idi.

   Ana canavar yəqin ki, günəş yavaş-yavaş batarkən Bozun yarıaçıq gözlərindən belə bir əmrin veriləcəyini hiss etmişdi, amma o, hətta hörümçək toru kimi bütün bədənini sarımış aclıq içində belə, dişlərini bir-birinə sıxıb acıqla, kinlə mırıldaya-mırıldaya bütün daxili ilə Bozun verəcəyi o əmrə qarşı etiraz edirdi, eyni zamanda o canavar etirazında bir əlacsızlıq və min illərdən bəri genlərə hopmuş, genlərdə gizlənmiş itaət də var idi.

   Və qancıq qəflətən Bozun üstünə atıldı.

   Qancıq bir həmləyə köpək dişləri ilə Boz canavarın xirtdəyindən yapışdı, ac və təcrübəli ovçu kimi, dişlərinin arasındakı xirtdəyi var gücü ilə dartaraq, Bozun boğazının yırtılmış dərisi arasından çıxartdı və qana bulaşmış dodaqlarını gərib küçüklərə tərəf mırıldadı. Analarının bu mırıltısı, Bozun boğazından axan qanın qoxusu bayaqdan bəri qorxudan və anlaşılmazlıqdan uçuna-uçuna bir-birinə qısılmış küçükləri, elə bil, silkələyib ayıltdı, küçüklər bir göz qırpımında Bozun üstünə atılıb, boğazından axan qanı hərisliklə yalamağa başladılar.

   Boz canavar hələ xırıldayırdı, amma qancıq bu xırıltıya məhəl qoymadan (bəlkə də, bu xırıltıya son qoymaq üçün!) xirtdəyi ağzından çıxartdı və elə o anda da Bozun qarnının nazik dərisini dişlərinə keçirib, yenə bir həmlə ilə dartaraq dərini cırıb dağıtdı. Bozun arıqlayıb boşalmış qarnından qanla bərabər, boş bağırsaqları da quru torpağın üstünə töküldü və qancıq ağzını Bozun qarnının içinə soxub, köpək dişləri ilə ürəyini dartıb qoparanacan, Boz canavar hələ sağ idi, dağıdılmış boğazı ilə nəfəs alırdı.

Sonra hər şey bitdi.

   Qancıq Bozun qarnından dartıb çıxartdığı ürəyi torpağa atdı və bəlkə də bütün ömrü boyu heç vaxt bu dərəcədə olmayan bir qəzəb və zəhmlə küçüklərə baxdı. Bir-birinə macal vermədən, acgözlüklə Bozun boğazından axan qanı yalayan küçüklər analarının o baxışları altında yerlərində donub, boyunlarını qısıb dayandılar, sonra qancığın gözlərindəki o zəhmdə hansı bir işarə hiss etdilərsə, Bozun ürəyinin - qanın içində yerə düşüb qalmış isti ət parçasının üstünə atıldılar, hərəsi bir tərəfdən o ət parçasını dartışdıraraq, qopardıqları tikələri diri-diri udub qurtardıqdan sonra, ikisi də birdən qana bulaşmış başlarını Bozun qarnına soxdular.

   Qancıq, elə bil, birdən-birə boşaldı, o əsəbilik, o zəhm yox olub getdi və başlarını Bozun qarnından çıxartmayan, marçıltıları eşidilən kuçüklərə tərəf baxdı, sonra tənbəl bir hərəkətlə gözlərini küçüklərdən çəkib, Bozun torpağın üstündə düşüb qalmış başına baxdı, sonra yenə eləcə tənbəl bir hərəkətlə çönüb arxasını küçüklərə, Boz canavarın cəsədinə çevirdi, dal ayaqları üstə çöməlib, başını qaranlıq göyə qaldırdı və yavaş-yavaş artan bir səslə ulamağa başladı.

   Küçüklərin ikisi də tamam qana bulaşmış başlarını Bozun qarnından çıxardı və bəlkə də, ömürlərində birinci dəfə analarının bu səslə, bu nəfəslə ulamağını eşitdikləri üçün, bu sədalar, elə bil, onların bu Şərq yolçuluğunun aclığından sonrakı acgözlüklərini, nə qədər bacarırlarsa ət qamarlamaq ehtiraslarını üstələdi, bir müddət arxadan analarına baxa-baxa hərəkətsiz dayandılar və yəqin ki, o küçüklər bu yolçuluqdan sağ çıxıb, sağ qalacaqdılarsa, o səs, o səda ömürlərinin sonuna kimi onların yaddaşında olacaqdı.

   Sonra aclıq küçükləri yenə özlərinə gətirdi və onlar başlarını Bozun isti və qan qoxulu qarnının içinə soxdular.

   ...Dan yeri sökülürdü.

   Küçüklər yeyib doymuşdular və Boz canavarın cəsədindən aralıda bütün bu Şərq yolçuluğu ərzində ilk dəfə tox qarnına yatmışdılar. Ana canavar çənəsini qabaq pəncələrinin üstünə dirəyib eləcə arxası cəsədə tərəf qarnı üstə yerə çökmüşdü və onun yarıaçıq gözləri alatoranlıq içində harasa çox uzaqlara zillənmişdi. Səhərin işığı yavaş-yavaş bu tərəflərə yayıldıqca, qancığın baxışı da, boşalmış dərisi sallanan, qabırğaları çıxmış bədəni də, boynunun, belinin, quyruğunun öləzimiş tükləri də yorğunluqdan və taqətsizlikdən xəbər verirdi.

   Qancıq ayağa qalxdı, küçüklərin yanından ötüb Bozun cəsədinə yaxınlaşdı, amma cəsədə baxmadı, elə bil, cəsədi heç görmürdü və dayandı. Küçüklər Bozun içində yeməli yumşaq nə vardısa - ciyərlərini, dalağını yemişdilər, arıq budlarını didişdirib yeyə-yeyə adda-budda sümüyəcən çatmışdılar və artıq tamam açılmış səhərin işığında Bozun adda-budda görünən o bud sümükləri də açıq ağzındakı iri köpək dişləri kimi ağarırdı. Qancıq cəsədə baxmadan bir neçə dəfə onun ətrafında fırlandı, yenə cəsədin qabağında ayaq saxlayıb, elə bil, uzun qaçışdan sonra idi - Bozla birlikdə təqib etdikləri şikarı boğazlayıb, nəfəsini kəsdikləri zamanlarda olduğu kimi - birdən-birə ləhləməyə başladı və ləhlədikcə də ac yolçuluqları ərzində ağzının yapışqan kimi qatılaşmış şirəsi dişlərinin arasından sallanırdı.

   Bir müddət də beləcə davam etdi və nəhayət, qancıq asta addımlarla cəsədə daha da yaxınlaşıb, budun adda-budda ağaran sümüklərini yalamağa başladı, sonra yavaş-yavaş küçüklərin dişlərinin batmadığı və sümüklərdə qalmış əti yedi, bud sümüklərini tamam təmizləyib, cəsədin bel sümüklərini sümürtdəyib, gəmirib dayandı. Cəsədin aşağı tərəfi tamam yeyilib qurtarmışdı, yuxarı tərəfi isə hələ ki, qalmışdı və açıq-aşkar hiss olunurdu ki, qancıq doymayıb, acdı, amma yuxarı hissəyə keçmədi, budların yerə sərilmiş dərisinin iç tərəfini gəmirərək, aşağı hissəni ayırdı, yuxarı hissəni dişlərinə alıb, kənara - küçüklərin yatdığı yerdə onların başının yuxarı tərəfinə çəkdi, sonra geri qayıdıb, budun sümüklərini ağzına alaraq var gücü ilə sıxıb sındıra-sındıra iliklərini sümürtdəməyə başladı.

  Qancıq Boz canavarın cəsədinin qalıqlarını dişlərinə alıb irəlidə, küçüklər isə analarının ardınca Şərqə tərəf gedirdilər və küçüklər, görünür, üç gün istədikləri qədər ət - Bozun cəsədini yediklərinə görə az qala, aclıqdan, bu Şərq yolçuluğundan əvvəlki vaxtlarda olduğu kimi gümrah idilər, üç gün içində gözgörəti böyümüşdülər və bu, təkcə ona görə gözə çarpmırdı ki, Bozun əti onlara güc vermişdi, bədənləri ətə-qana dolmuşdu - bu, öz yerində, amma bəlkə, daha artıq dərəcədə ona görə ki, onların hərəkətləri, baxışları, qulaqlarının, tüklərinin, quyruqlarının titrəyişi-tərpənişi dəyişmişdi.

   Küçüklərin beləcə gözgörəti böyüyüb-bərkiməsi, elə bil, qancığın qayğı-nəvazişini azaltmışdı, Bozdan sonrakı bu üç gündə qancıq daha artıq dərəcədə sərt və ötgəm olmuşdu, hərdən acıqla küçüklərin üstünə mırıldayır, dişlərini qıcırdaraq, pəncəsi ilə onları vurur, başı ilə özündən kənara itələyirdi və bu son üç günün ən gözlənilməz cəhəti də o idi ki, güc toplamış küçüklər də eləcə acıqla, eləcə dişlərini qıcırda-qıcırda analarının üstünə mırıldamağa başlamışdılar.

  Şərqə gedən yol isə bitmirdi...

   Onlar gecələr gedirdi, səhər isə qancıq küçüklərə cəsədin qalan ətindən yeməyə icazə verirdi və küçüklər həmişəki acgözlüklə, bir-birləri ilə boğuşa-boğuşa ağırlaşdığı üçün bir az yumşalmış əti get-gedə artan bir səriştə ilə yeməyə başlayırdı. Qancıq kənarda dayanıb zəndlə onlara baxırdı və lazım bildiyi vaxt küçükləri qovub, onları cəsədə yaxın buraxmırdı. Doymamış küçüklər hirslə mırıldaya-mırıldaya cəsədə tərəf nə qədər həmlə etsələr də, Ana canavarın pəncələri arasından Bozun ətinə yaxınlaşa bilmirdilər, nəhayət, yorulub yatırdılar və yalnız bundan sonra qancıq da gəlib, küçüklərin yanında uzanırdı, qoruduğu cəsədi öz yanına çəkirdi, sonra başı və arxa ayaqları ilə küçükləri qarnına sıxıb özü də mürgüləyirdi. Axşam təzədən yola düzülürdülər və bütün bu müddət ərzində qancıq rütubətin qoxusunu hələ ki, hiss etmirdi.

  Rütubət - həyat, yəni ət demək idi.

   Qancıq özü cəsədin ətindən, demək olar ki, yemirdi, küçüklərin təmizləyə bilmədiyi sümükləri gəmirir, ətdən, qığırdaqdan tamam təmizləyir, sonra sümükləri dişinə alıb sındırır, ağzında xırçıldada-xırçıldada, iliyin təmini hiss edə-edə udurdu.

  Küçüklər daha Ana canavarın qurumuş əmcəyini, elə bil, tamam yaddan çıxarmışdılar və boş-boşuna əmilməkdən yara olmuş o əmcəyi daha ağızlarına almırdılar.

   Bozun cəsədinin başı yox idi, Ana canavarın dişləri arasından yuxarı hissənin dərisi sallanırdı, küçüklər qabırğaların və bel sümüklərinin ətini yeyib qurtarmışdılar, qollarında, boynunda hələ ət qalmışdı və neçə gündən bəri cəsəd tamam iylənmişdi, amma Şərqə aparan bu yolun quraqlığı, elə bil, dünyada həyat deyilən nə vardısa, yox etmişdi - cəsədin iyinə nəinki qarğa-quzğun uçub gəlmirdi, bircə milçək, bircə həşərat belə yox idi.

  Qancıq, cəsəd ağzında, ayaq saxladı və küçüklər dərhal başa düşdülər ki, yemək məqamları çatıb, anaları ilə üz-üzə dayanaraq ağızlarının suyu axa-axa aşkar bir səbirsizliklə həmin məqamı gözləməyə başladılar. Ana canavar bu dəfə ləng tərpənirdi, nəhayət Bozun qalıqlarını küçüklərin qabağında yerə atıb kənara çəkildi. Küçüklər o cəsəd qalıqlarının üstünə atılıb tələm-tələsik qopardıqları tikələri az qala bütöv uda-uda yeməyə başladılar.

  Qancıq kənarda qarnı üstə yerə çöküb əvvəlcə bir müddət küçüklərə baxdı. Onun yarıaçıq gözlərinin yorğun baxışlarında aşkar bir kədər var idi: ət qurtarırdı, küçüklərin bu yeməyi - sonuncu yemək idi və qancıq bunu başa düşürdü.

   Ana canavar başını Şərqə tərəf qaldırıb, nəmi qurumuş qara burnunu havaya tutdu,? görünür, havada rütubət qoxusu axtarırdı.

   Küçüklər bunun fərqində deyildilər və bir-birinə macal vermədən, bir-birinin üstünə mırıldaya-mırıldaya acgözlüklə Bozdan qalan əti təpişdirirdilər.

  Sonra qancıq başını aşağı salıb, gözlərini rütubət qoxusu gəlməyən səmtə - uzaqlara zillədi və yenə də onun baxışlarında aşkar bir kədər var idi.

Ana canavar o dəm nə fikirləşirdi? Nə hiss edirdi?

   Bozun cəsədindən yalnız sümüklər və boş dəri qaldı. Küçüklər doymadıqları üçün çılpaq sümüklərdən, dəridən əl çəkmirdilər və axır ki, daha bir şey yeyə bilməyəcəklərini başa düşüb, bu dəfə acıqla bir-birinin üsünə mırıldadılar. Onların bu acıqlı mırıltılarında, elə bil, yavaş-yavaş oyanan, genlərindən qopub gələn canavar qəddarlığın başlanğıcı var idi və doymamış, ac küçüklər bir-birinin üstünə atılır, bir-birini dişləmək, pəncələri ilə bir-birinin üzünü çırmaq istəyirdilər.

   Qancıq ayağa qalxıb hirslə onların üstünə gəldi, pəncəsi ilə hərəsini bir tərəfə atdı və qəzəblə mırıldadı. O, küçüklərin heç birinə baxmırdı, başını aşağı salıb, yerə baxırdı və onun bu qəzəbli mırıltısı da küçüklərə yox, elə bil, yerə, bütün bu ətrafa ünvanlanmışdı.

   Qancıq cəsədin qalıqlarının yanına gəldi, burada da dayanıb, bir müddət eləcə acıqla mırıldadı, sonra susdu, başını qaldırıb o tərəf-bu tərəfə baxdı, sonra da təzədən başını aşağı salıb, dərinin içini yaladı, arxa ayaqları üstə çömələrək sındıra bildiyi sümükləri dişinə alıb sındırmağa başladı. Küçüklər tələsik analarının yanına qaçaraq, arxa ayaqları üstə qalxıb, bir-birinə macal vermədən başlarını az qala qancığın ağzına soxmaq istəyirdilər.

   Qancıq ağzını onlardan qaçıraraq sındırıb çeynədiyi sümükləri yerə - küçüklərin qabağına tökürdü, küçüklər də analarının ağzının şirəsinə və iliyə bulaşmış sümük qırıntılarından uda bildiklərini udur, uda bilmədiklərini acgözlüklə yalayırdılar.

  Ana canavar qabaqda, küçüklər isə onun ardınca gedirdilər.

   Onlar üçün artıq gecənin-gündüzün fərqi yox idi - gedə biləndə, gedirdilər, elə ki, daha addımlamaq mümkün deyildi, yerə sərilib yolçuluqlarının yuxu ilə gerçəklik arasındakı məqamına girirdilər.

   Bozun dərisi, qancığın sındıra bilmədiyi sümükləri uzaqlarda qalmışdı.

   Rütubətin qoxusu isə hələ də hiss olunmurdu.

  Bozdan sonra küçüklərin iştahı, elə bil, daha da artmışdı, yeməyə isə heç nə yox idi və aclıq küçükləri yenə də arıqladıb, əldən salmışdı. Onlar üçün analarının ardınca addımlamaq da, görünür, bir məşəqqətə çevrilmişdi. Qancıq özü də tamam üzüldüyü, taqətdən düşdüyü üçün asta addımlarla gedirdi, amma küçüklər yenə də ona çata bilmirdi, bəzən dayanırdılar, qancıq geri qayıdıb pəncəsi ilə, başı ilə onları irəli itələyirdi və belə anlarda küçüklər yenə də əvvəlki vaxtlarda olduğu kimi zəifləmiş səslə zingildəyirdilər. Küçüklərin bu zingiltisində şikayətdən daha artıq bir yalvarış var idi və bu yalvarış əlacsız, köməksiz qancığı acıqlandırırdı, o, qurumuş dodaqlarını geri çəkərək dişlərini qıcırda-qıcırda küçüklərə mırıldayırdı, ancaq bunun daha bir təsiri, qorxusu yox idi - küçüklər eləcə yalvarışla zingildəyə-zingildəyə dillərini analarının qupquru qurumuş, yaraları qupquru qaysaq bağlamış əmcəyinə sürtürdülər.

Küçüklər daha gedə bilmirdilər.

  Bu dəfə də qancıq başını geri çevirdi: küçüklər on addımlıqda dayanmışdılar və analarının mırıldayıb, onları çağırmağının heç bir nəticəsi olmadı, küçüklər yerlərindən tərpənmədi. Qancıq geri qayıtdı, yenə də başı ilə, pəncəsi ilə onları irəli itələdi, ancaq küçüklər irəli addımlamaq əvəzinə, yerə yıxılır, güclə titrəyən ayaqları üstə qalxıb yenə zəif səsləriylə zingildəyirdilər.

   Ana canavar yəqin başa düşdü ki, bu - sondur; küçükləri daha irəli itələmədi, onların yanında ora-bura addımlamağa başladı və elə bu dəm birdən-birə ani və yüngül bir meh kimi rütubət qoxusu ötüb keçdi, qancıq, elə bil, səksəndi, cəld başını qaldırıb Şərqə tərəf baxdı, bir-neçə andan sonra, görünür, rütubət qoxusunu daha aydın hiss etdi. Onun qulaqları şəkləndi, boynunun, belinin tükləri qabardı və quyruğunu dik qaldırıb, bir müddət eləcə dayandı, sonra yenə küçüklərə yaxınlaşıb, bir-bir onların sifətini - gözünü, ağızlarını yalamağa başladı.

   Küçüklər dillərini çıxarıb analarının yaladığı yerləri yalayırdı, elə bil, qancığın ağzının şirəsi ilə qidalanmaq istəyirdilər, ancaq qancığın ağzının şirəsi daha yox idi, qurumuşdu. Küçüklərin zəif zingiltisi kəsilmişdi və qancıq başının, pəncələrinin hərəkəti ilə ehtiyatla yenə onları irəli itələmək istədi, küçüklər get-gedə daha artıq zəifləyən səslə təzədən zingildəməyə başladılar, qancıq bir az sərt hərəkət etdikdə isə, yerə yıxılırdılar.

   Qancığın bütün cidd-cəhdindən heç bir şey çıxmadı.

   Aclıq küçükləri açıq-aşkar məhv edirdi.

   Qancıq daha küçükləri irəli itələmədi, aralanıb arxa ayaqları üstə yerə çöməldi. Şərqdən gələn o rütubət qoxusu indi açıq-aydın hiss edilirdi, qoxu, görünür, Ana canavara bu yolçuluğun sona çatacağından xəbər verirdi və qancıq bir müddət o qoxu gələn səmtə baxdı, sonra mırıldayıb başını küçüklərə tərəf çevirdi. Küçüklər qancığın o mırıltısında, elə bil, nəsə hiss edib zingiltilərini kəsdilər və titrəyən ayaqları üstə güclə dayanaraq, getdikcə artan bir təlaşla analarına baxdılar. Qancıq quyruğunu o tərəf-bu tərəfə bulaya-bulaya diqqətlə küçüklərə baxırdı və o dəm onun o diqqətli baxışları ilə nə dediyini, yəqin, yalnız özü, bir də küçüklərin gen yaddaşı başa düşürdü.

   Və birdən qancıq yerindən sıçrayıb, eyni ilə Boz canavar kimi, özünü küçüklərin ayaqlarının altına atdı və şaşırmış küçüklər ani olaraq geri çəkildilər, amma birdən-birə - qəribədir - elə bil, onlara haradansa güc gəldi, irəli atılıb, hərəsi bir tərəfdən analarının boğazından yapışdı.

   Küçüklər dişləri ilə Ana canavarın boğazından yapışıb, nə qədər sıxsalar, nə qədər cəhd etsələr də, dərini yırta bilmirdilər və taqəti olmasa da, incisə də onların bu əfəlliyi qancığı qəzəbləndirirdi. Onun özünün içində aclıq hissi o qədər güclü idi ki, ağrını hiss etmirdi, daha doğrusu, həmin anda aclıq ilə ağrı bir-birinə qarışmışdı və Ana canavar sövq-təbii istəyirdi ki, hər şey tez qurtarsın, bitsin, amma bir tərəfdən zəiflik, gücsüzlük, bir tərəfdən təcrübəsizlik, bir tərəfdən də, görünür, həmin anlarda belə, onların daxilindən çəkilib getməmiş instinktiv məhəbbət imkan vermirdi ki, küçüklər analarının boğazını yırtsınlar, onu boğsunlar.

   Ana canavarın boğazı qanamışdı və dillərinə dəyən təzə qan təmi, elə bil, küçüklərə daha artıq bir hərislik gətirdi, onlar artmış bir ehtirasla Ana canavarın boğazını gəmirməyə başladılar, amma analarının xirtdəyini heç cürə dişlərinə keçirə bilmirdilər.

   Ana canavar başını yanpörtü göyə tərəf tutub, gözlərini yummuşdu və birdən-birə o da boğazından axan qanın qoxusunu hiss etdi, bu hissiyyatda onun aclıq əzablarının sona çata biləcəyi ilə bağlı bir informasiya var idi və bu informasiya qancığı qıcıqlandırıb-şirnikləndirdi, onda ani və vəhşi bir hərislik sövq-təbiisi oyandı. Həmin anlarda daxilindəki hansısa qeyri-adi bir qüvvənin köməyi ilə Ana canavar özünü məcbur edə bildi, məcbur edə bildi ki, nə qədər əldən düşmüş olsa da, o isti qan qoxusunun dəli ehtirası ilə bir göz qırpımında yerindən sıçrayıb, küçükləri parçalamasın, o dözülməz aclıq əzabından qurtarmasın...

   Ana canavarın gözü açıldı, ani olaraq tərtəmiz göy üzünə baxdı, sonra gözlərinin qapağı taqətsiz halda üst-üstə düşdü, elə bil, göy üzünün bu təmizliyi içində Şərqdən gələn rütubət qoxusu daha aydın hiss olundu, bu qoxu boğazından axan təzə qanın qoxusuna qarışdı və həmin qarışıq qoxular içində qancıq yenə də içindəki hansı bir qüvvədənsə güc alıb, həyatında sonuncu dəfə acıqla mırıldadı, sonra sərt hərəkətlə boğazını küçüklərin dişindən çəkib çıxartdı, başını arxaya uzadıb, bir az geri sürüşdü, eləcə böyrü üstə qarnını küçüklərin ağzına tərəf qabartdı.

   Ana canavar təhtəlşüur olaraq küçüklərə kömək etmək istəyirdi.

   Qancıq sərt hərəkətlə boğazını onların dişindən çəkib çıxaranda, küçüklər əvvəlcə, elə bil, çaşdılar, nə edəcəklərini, analarının nə istədiyini, onlara nə dediyini başa düşmədilər, sonra onların içindən bir qorxu hissi ötüb keçdi, elə bil, hətta o anlarda belə, Ana canavardan gələn doğma bir istilik birdən-birə dondu, küçüklərin özünüsaxlama instinktləri bütün qalan hissləri qovub, onların içindən çıxardı və elə ki, Ana canavar sonuncu dəfə eləcə mırıldadı, qarnını onların ağzına tərəf dikəltdi, küçüklər onun, yəni Ana canavarın nə dediyini, nə istədiyini - onun sonuncu əmrini o andaca başa düşdülər, analarının qarnının aşağı tərəfinə atılıb, qurumuş əmcəyi ilə qarnı arasındakı seyrək tüklü yumşaq dərini gəmirə-gəmirə dartışdırıb yırtdılar, isti qara ciyərdən gələn hərarəti, yumşaqlığı və qoxunu duyub, başlarını o yırtıqdan içəri soxdular, Ana canavarın qara ciyərini didib dağıdaraq, ağızları qana, şirəyə bulaşa-bulaşa qopardığı tikələri acgözlüklə təpişdirməyə başladılar.

   Ana canavar heç bir ağrı hiss etmirdi, görünür, onun bütün duyğuları da, elə bil, damar kimi kirəc bağlamışdı və beyni hansısa bir informasiyanı qəbul etmək imkanında deyildi.

   Yumşaq qara ciyər tikələrini qoparıb yeyə-yeyə hənirtiləri artmağa başlayan küçüklərin səsi bu dünyada Ana canavarın çox uzaqlardan eşitdiyi son səs oldu, sonra tamam bircə an Ana canavara elə gəldi ki, küçüklər onu əmir, əmcəyi isti südə və küçüklərin ağzının şirəsinə bulaşıb,? sonra isə həyat sona yetdi.

   ...yemiş, doymuş, güc toplamış iki canavar küçüyü bir-birinin dalına düşüb gedirdi...

   ... sövq-təbiiləri onları Şərqdən gələn rütubət qoxusuna doğru aparırdı.

 26 yanvar 2009

ELÇİN

525-ci qəzet.- 2009.- 4 aprel.- S.26-29.