Abbas Abdulla: şəxsiyyət və şair kimi

DƏYƏRLİ BİR KİTABIN TƏSİRİ İLƏ QƏLƏMƏ ALINAN DOST QEYDLƏRİ

Bakıya gəldiyim günün səhəri orta məktəbdə eyni sinifdə oxuduğumuz mehriban bir dostumu görmək arzusu ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üz tutdum. İkinci mərtəbədə bir nəfərdən Abbas Abdullanın hansı otaqda olduğunu soruşdum və o mənə həmin otağı göstərdi. Birinci gedişim uğursuz oldu və əziz dostumu görə bilmədim. Aradan bir neçə gün keçdi və nəhayət, onu öz otağında tapdım. Hər şeydən əvvəl divarındakı lövhələrə fikir verdim. Bu otaq şair Fikrət Sadıq, şair Balaş Azəroğlu və Beynəlxalq Ədəbi Əlaqələr şöbəsinin müdiri şair Abbas Abdullanındır. İçəri girərkən şair Fikrət Sadığı və əziz dostum Abbas Abdullanı gördüm, Abbasla görüşdük, öpüşdük, bir az da köhnə xatirələri yada saldıq. Həmin anlarda sevincimin həddi-hüdudu yox idi. Azı 15 il olardı ki, onu görmürdüm.

   Ayrılıb evə dönəndə Abbas müəllim mənə özünün 2007-ci ildə çapdan çıxmış, türklük və Türk dünyasına şeirlərindən seçmələr toplanmış "Urum Kırım Arası" kitabını bağışladı.

   Bu kitabda Abbas Abdulla haqqında görkəmli şəxsiyyətlərin fikirləri verilib. Nə artıq bir söz, nə də təmtəraqlı təriflər var burada. Onlardan bir neçəsini ara-sıra verməyi özümə borc bildim.

Elçibəy: "Nə yaxşı ki, bizim türk dünyamızın Abbas Abdullası var"

   Anar: "Abbas Abdulla gerçəkdən türkçüdür, indi də türkçüdür, qırx il bundan qabaq da türkçü idi. Doğulub göz açdığı torpağın ab-havasında, körpəlikdən eşitdiyi dilin dadında-duzundadır bu türkçülük".

   İndi isə istəyirəm, bir oxucu kimi şeirlərdən aldığım ləzzəti öz biliyim əhatəsində təhlil edim.

1984-cü ildə yazılan "Ankara" şeirinin dolğunluğuna fikir verin. Görün şair Ankarada olduğuna və türkcə danışdığına və bunun Azərbaycan dili ilə eyni olduğunu görərək nə cür sevinc hissləri keçirir:

Ankarada,

   1984 Aralıkda

   Heç bir şey yoxdu ortalıqda

   Sevgi vardı

   Sayğı vardı,

   Bir-birimizə qayğı vardı.

   Bir də eyni dildə qonuşmanın

   Bəxtiyarlığı vardı.

   Türkiyədə olan bütün şəhərlər Abbas Abdulla üçün doğmadır, əzizdir.

 "İstanbul" şeirinin sonluğu çox maraqlıdır.

  Çox gözəl tanıyıram bu şəhəri –

   Çocuq ana-babasını tanıyan kimi.    Başqa bir şeirində - Ali Yavuz Akpınara həsr etdiyi "İzmir-mart 1990"da rus qoşunlarının Bakıda törətdiyi vəhşiliklərdən, günahsız cavanların ömürlərini şəhid kimi qurban vermələrindən təsirlənən şair dostuna müraciətlə deyir:

   Bəxtimiz qaralandı,

   Bakımız yaralandı,

   Məzarlar sıralandı,

   Köksündə dağlar kimi.

Abbas Abdulla sevilib-seçilən şairdir. O, yığcamlığı sevir, uzunçuluqdan qaçır, böyük məna kəsb edən kəsərli, tutarlı söz deməyi bacarır.

   Türkmənistanlı şair və alim Nazar Gullayeva müraciətlə yazdığı "Türkmən dastanı"nda onun "Nəsimi türkmən şairidir. Nə üçün ona sahib çıxırsınız?" - sualından incimir, əksinə bizim hamımızın türksoylu olduğumuzu ona başa salır və kökü türk olan dahiləri "sənin, ya mənim" - deyə bölmür:

  Parçalama Türkmənin soyunu,

   Uzun sürür bu dünyanın oyunu,

   Gəl bir içək bir bulağın suyunu,

   Çox sənindir, kəm mənimdir,

    kəm mənim.

  Qulağında Nəsiminin səsimi?

   Məhdumqulu mənim olsun,

    bəsimmi?

   Yabançılar yemimizi yesinmi?

   Yem sənindir, yem mənimdir,

    yem mənim.

   Bu kitabı oxumamışdan əvvəl mənə demişdilər ki, Abbas Abdulla bir neçə dəfə ürəyindən əməliyyat olunub, onda fikrimdən nələr keçdi... Haqsızlıqlar, ədalətsizliklər dağ boyda, ürək isə yumruq boyda. Bir də o adamların ürəyi tez sıradan çıxır ki, onlar qohumları, yaxınları, dostları çətinliyə düşərsə, həyəcanı, onların keçirdiyi stressi özü də keçirə. Sözün düzü, Abbas Abdullanı "təcili yardım"a bənzətmək olar. Türk dünyasından bir dara düşən varsa Abbas onun dərdini çəkir. İzmirdən Hüseyn Tuncər belə yazır:

   "... Şeirlərində və yazılarında Azərbaycan türkcəsiylə Türkiyə türkcəsini birləşdirməyə çalışan şair doğmalaşdırma tərəfdarıdır".

   Ağəddin Mansurzadənin fikirləri də çox maraqlıdır. O, yazır:

   "... Abbas bu gün bir Azərbaycana sığışmır. Və o, bütöv bir Türk dünyasının xəritəsini yaratmaq arzusu ilə yaşayır". İçərisində, ürəyində, qəlbində neçə-neçə hazır əsərlər yatan Abbas Abdulla hansı səbəbdənsə susmağı üstün sayır:

   Dilim var, lal kimi susan olmuşam,

   Dəryalar içində suzan olmuşam,

   Dərd çəkib, qəm yeyib ozan olmuşam

   Bu dərdim, bu qəmim sazla deyilməz.

  Şairin Vaqif Səmədoğluya məktublar silsiləsindən şeirlərində də pessimizm duyulur:

   Gülmək istər, güləməz,

   Haqdan heç nə diləməz,

   Ölmək istər öləməz,

   Bir gün ölməli qardaş.

   Həmişə nikbin duyğularla yaşayan, öz duzlu məzəli söhbətilə adamı valeh edən Abbas Abdullanın neçə illər bundan əvvəlki şuxluğu yadıma düşür.

   Görün Abbas Abdulla kimdir?

   Şair, yazıçı, jurnalist, tərcüməçi, pedaqoq, siyasi xadim... Bu qədər titulu olan şəxs ancaq və ancaq sevinməlidir. O, nəinki Azərbaycanın, eləcə də Türkiyənin, Ukraynanın, Gürcüstanın və bütün Türk Dünyasının şairidir.

   Heç kitabın adından söz açmadım, Borçalı bölgəsində uşaqlıq vaxtından yadımdadır. Bir məşhur adamı, yaxud yaxşı, xeyirxah adamdan söhbət gedəndə belə deyərdilər ki, filankəs çox məşhur adamdır və belə adam heç Urumda-Qırımda da yoxdur.

   Abbas müəllim, mənim əziz dostum! Tanrı səni qorusun, ilhamın sönməsin. Yeni əsərlərini gözləyirik!

Tofiq RƏSULZADƏ Gürcüstan,

Borçalı

525-ci qəzet.- 2009.- 10 aprel.- S.7.