Muğama dəfn olunan
"Dəfn edin siz məni "Zabul-Segah"ın mayəsinə,
Deyirəm, bəlkə məni bir gün
oyandırdı muğam"
Bəxtiyar Vahabzadə
Moskvadaydım.
"Cavid ömrü" filminin Moskvada yaşayan azərbaycanlılara
təqdim edilmə mərasiminə dəvət olunmuşduq.
Soyuq, qarlı
Moskva gecəsində Bakıdan acıdan acı xəbər gəldi:
Bəxtiyar Vahabzadə vəfat edib. Son vaxtlar xəstəydi,
evdən çıxmırdı. Tez-tez zəng edib əhvalını
soruşurdum. İctimai televiziya şair haqqında geniş
veriliş hazırlamışdı, mən də
çıxış etdim. Verilişdən sonra Bəxtiyar
müəllim özünə xas olan alicənablıqla
çıxışıma görə telefonla təşəkkür
etdi. "- Bu mənim borcumdur. - dedim - çox istərdim ki,
Yazıçılar Birliyinə gələsiniz, təmirdən
sonra binamızı görəsiniz və burda da bir tədbirinizi
keçirək". "- Sağlıq olsun, - dedi, - halım
bir az düzələn kimi mütləq gələrəm".
"525-ci qəzet"də
dərc olunmuş bir məqalədən bildim ki, Bəxtiyar
müəllim "Taksi və vaxt" şeirimi bəyənibmiş.
Həmin şeiri minnətdarlıq hissiylə ona ithaf etdim. Nə
biləydim ki, bu mənim böyük şairə
sağlığında son xoş ismarışım, son
salamım, son təşəkkürüm olacaq.
Moskvada o
acı xəbəri aldığım gecə səhərə
qədər uyuya bilmədim. Bəxtiyar müəllimlə
bağlı səhnələr, görüşlər,
söhbətlər, uzun illər boyu davam edən ünsiyyətimiz
bir-bir gözlərim önündən keçib gedirdi.
İlk gənclik
illərimdə atamgilin mənzilində görüşlərimiz,
atama yeni şeirlərini, Səməd Vurğun haqqında
yazdığı dissertasiyadan parçaları oxuması, daha
sonrakı illərdə Yazıçılar İttifaqında
saysız-hesabsız görüşlərimiz, Şəkidə
şairin evində, Marxalda söhbətlərimiz, Türkiyəyə
birgə səfərlərimiz, 1990-cı ilin Qara yanvarında
fövqəladə vəziyyət şəraitində Ali
Sovetin bütün gecə davam edən toplantısında
ağrılı, həyəcanlı anlarımız, Bəxtiyar
müəllimin elə ordanca Oljas Süleymenova telefon etməsi,
Oljasın da bir qardaş fədakarlığıyla xəstə-xəstə
Bakıya uçub gəlməsi... Dilimizin adıyla
bağlı mübahisələrdə Bəxtiyar müəllimlə,
Elçinlə eyni mövqedən çıxış etməyimiz
və fikrimizi sonadək müdafiə etməyimiz... Acılı-şirinli
xatirələr dalğa-dalğa bir-birinin üstünə gəlirdi
o yuxusuz Moskva gecəsində.
Ali Sovetin,
iştirak etmədiyim, amma sonralar televiziya ekranlarında
gördüyüm iclasının həm utandırıcı,
həm qürurverici səhnələri yaddaşımda
canlanırdı: Heydər Əliyevə ədəbsiz
hücumlara görə utanc hissi, Bəxtiyar Vahabzadənin təkbaşına
onu müdafiə etməsindən duyduğum qürur... Ulu
Öndər Azərbaycan yazıçılarının X
Qurultayında çıxışında bu barədə ətraflı
danışdı:
"Xatirinizdədir,
Ali Sovetin sessiyasında o salonda oturanların 90 faizi mənimlə
bir yerdə və mənim rəhbərliyim altında işləmiş
adamlar idi... Orda mənə çox hörmətsizlik etdilər,
pis münasibət göstərdilər. Ancaq o vaxt cəsarət
edib çox kəskin çıxış edən Bəxtiyar
Vahabzadə oldu... O salonda oturanların əksəriyyəti ilə
mən gecə-gündüz bir yerdə işləmişdim. Onlar
böyük vəzifələr almışdılar. Bəxtiyar
Vahabzadə şairdir, şair olaraq da qalıbdır, indi də
şairdir, onun şairlikdən başqa bir vəzifəsi
yoxdur. Ancaq baxın, o həmin insanların münasibəti, bu
da şairin münasibəti. Yəni mən yenə də ədəbiyyata
bağlılığımı və ədəbiyyatla məşğul
olan şəxslərin başqalarına nisbətən daha sədaqətli
olduğunu qeyd etmək istəyirəm".
Neçə
minillik ədəbiyyat tariximizin ən dəyərli sənətkarlarından
olan Bəxtiyar Vahabzadə haqqında dəfələrlə
yazmışam, yubileylərində, müxtəlif tədbirlərində
çıxışlar etmişəm. O, mənimçün
"Siz" və "Bəxtiyar müəllim" idi, mən
onunçün "Sən" və sadəcə
"Anar". Amma aramızda yaş fərqi və hörmət
pərdəsi qarşılıqlı xoş münasibətlərimizə,
fikir, əqidə birliyimizə, çox qəliz məsələlərdə
eyni mövqedən çıxış etməyimizə,
çətin anlarda bir-birimizə hayan olmağımıza
mane olmurdu. Bir çox məqamlarda mətbuat səhifələrində
bir-birimizi şərdən, böhtandan qoruyurduq. Sənətkar
kimi, vətəndaş kimi, şəxsiyyət kimi Bəxtiyar
Vahabzadənin bir dırnağına dəyməyən ədəbi
mığmığalar ara-sıra onu da sancırdılar. Söhbətlərimizin
birində Bəxtiyar müəllimin dediyi sözləri
heç vaxt unutmaram: "Onları qınama, bu dünyada hərənin
bacardığı və bacarmadığı bir iş olur. Biz
yazmağı bacarırıq, böhtan, şər
atmağı bacarmırıq, onlar da əksinə, şər,
böhtan atmağı çox yaxşı bacarırlar, amma
yazmağı bacarmırlar. Belə də davam edəcək.
Biz əsər yaradacağıq, onlar da bizə şər,
böhtan atacaqlar".
Bu
ovqat B.Vahabzadənin 1996-cı ildə yazdığı bir
şeirində də ifadə olunub:
Yoxdur
əvəzimiz yalançılıqda,
Bu
ona şər atır, o buna böhtan.
Yurdu
dağıtmaqda, talançılıqda
Azadıq
qorxudan, Allah xofundan.
Amma tək-tük
naxələflərin müqabilində Bəxtiyar Vahabzadə
poeziyasının müxtəlif nəsillərdən, o
cümlədən ən gənc, ən yeni nəsillərdən
olan pərəstişkarları yüzminlər,
milyonlarladır. Tək Azərbaycanda yox, Türkiyədə,
İranda, dünyanın bir çox ölkələrində.
Bəxtiyar
Vahabzadə səkkiz yaşlı nəvəm Sezenin də ən
çox sevdiyi şairlərdəndir. Hələ yeddi
yaşındaykən bu balaca qızcığaz "O mənim
qardaşımdır" - deyirdi. "Qardaşım yox, əmimdir
de". Yox, inadla elə "qardaşımdır" deyirdi.
Yəqin ki, Sezen haqlıydı: Böyük sənətkarlar
hər yeni nəslin yaşıdı,
çağdaşıdır.
Bəxtiyar
Vahabzadənin ən gözəl əsərlərindən olan
"Muğam" poemasını ilk dəfə "Qobustan"
toplusunda dərc etmişdik. Bu vida yazıma epiqraf qoyduğum
misralar da həmin poemadandır. Bəxtiyar Vahabzadə
Bakının müqəddəs guşəsində - Fəxri
Xiyabanda dəfn olunub. Amma onun bir məzarı da,
özünün poetik vəsiyyətinə görə,
Muğamın içindədir.
Böyük
şair Bakıda möhtəşəm muğam bayramları
keçiriləcək günlərin ərəfəsində
dünyasını dəyişdi, amma tək
"Zabul-Segah"ın deyil, bütün başqa
muğamlarımızın ifasında da o, yenidən oyanacaq,
dünyamıza qayıdacaq. O, yeni yazılan hər yeni
istedadlı şeirlə yenidən diriləcək, aramızda
olacaq.
Dilimiz, millətimiz
durduqca Bəxtiyar Vahabzadə də əbədi yaşayacaq.
22 fevral, 2009
Anar
525-ci qəzet.-2009.- 24 fevral.- S.7.