“Əli İldırımoğlunun
yaradıcılıq yolu:
milli-mənəvi dəyərlərin bədii
salnaməsi”
QURBAN BAYRAMOVUN ARAŞDIRMASINDA
Bu günlərdə “Nurlan” nəşriyyatında ədəbiyyatşünas,
tənqidçi Qurban
Bayramovun “Əli İldırımoğlunun yaradıcılıq
yolu: milli-mənəvi
dəyərlərin bədii
salnaməsi” kitabı
işıq üzü
görüb. Q.Bayramov növbəti
monoqrafik tədqiqatında
müasir Azərbaycan
nəsrinin və jurnalistikasının mühüm
problemlərini görkəmli
yazıçı, jurnalist
Əli İldırımoğlunun
yaradıcılığı əsasında işləyib.
Monoqrafiyada müasir Azərbaycan ədəbiyyatında
avtobioqrafik-xatirə-roman janrının təkamülü, inkişaf
meyllərinin, struktur xüsusiyyətlərinin, kompozisiyanın,
mövzu, məzmun və obrazlar sisteminin mahiyyəti, milli özünəməxsusluğu
ədəbi-bədii və filoloji aspektdən tədqiq olunub. Müəllif tədqiqatında
jurnalistikanın və
publisistikanın tarixi
inkişafına nəzər
salıb, müasir Azərbaycan jurnalistikasının
əldə etdiyi nailiyyətlərdən söz
açıb.
Q.Bayramov çağdaş publisistikanın janr, mövzu, məzmun, ideya-estetik imkanlarını Ə.İldırımoğlunun zəngin jurnalist, yazıçı-publisist fəaliyyəti və təcrübəsi fonunda müəyyənləşdirib.
Kitaba ön
sözü professor Qəzənfər Kazımov
yazıb. “İstedad və zəhmətin bəhrəsi” adlı yazıda Q.Kazımov kitabın müəllifini
“Müasir tənqid və ədəbiyyatşünaslığımızda
geniş yaradıcılıq
imkanına malik alim” kimi dəyərləndiib: “Onun
hələ 70-80-ci illərdə
çap etdirdiyi “Vurğun poeziyası”, “Lirik qəhrəman və zaman” kitabları böyük maraq doğurmuşdu və M.Cəfər, K.Talıbzadə, M.Quluzadə,
B.Vazabzadə, Q.Qasımzadə,
C.Abdullayev, Y.Seyidov, Q.Xəlilov kimi görkəmli elm adamları onu yüksək qiymətləndirmişdilər”. Q.Kazımov
Q.Bayramovun sözügedən
əsərlə “Əli
İldırımoğlunun yaradıcılığının geniş təhlilini verdiyini, görkəmli ədibin jurnalistlik fəaliyyətini, bədii
nəsrinin ideya-estetik
keyfiyyətlərini tədqiqat
obyektinə çevirdiyini,
ətraflı şərh
edib ümumiləşdirərək
oxuculara çatdırmasını
əhəmiyyətli iş kimi qiymətləndirib.
Ön sözün müəllifi Əli İldırımoğlunun əsas
yaradıcılıq yolunun
düzgün müəyyənləşdirildiyi
qənaətindədir: “Müəllif
çox düzgün
müəyyənləşdirmişdir ki, Əli müəllimin
əsas yaradıcılıq
devizi insan sevgisi, düzlük, doğruluq, ən ümdəsi obyektivlik olmuşdur. Jurnalistin fəaliyyətində ən
mühüm cəhət
Mirzə Cəlil cəsarətidir. Yaradıcılıq
faktları sübut edir ki, o,
çobanın da, raykom katibinin də, mexanizatorun da, maarif işçisinin
də “dilini” öyrənmədən yazmamışdır”.
Q.Kazımov monoqrafiyanın
elmi-nəzəri istiqamətinin aktuallığına
və yeniliyinə, ədəbi-estetik fikirlərin zənginliyinə,
ictimai-sosial məzmununa
görə ciddi maraq doğurduğunu, uğurlu nəticələr
əldə olunduğunu
qeyd edib.
Monoqrafiya üç fəsildən ibarətdir. İlk fəsildə “Əli İldırımoğlunun dövrü, mühiti, şəxsiyyəti, yaradıcılığının bəzi xüsusiyyətləri” araşdırılıb .
“Yazıçının publisistikası-jurnalist fəaliyyəti oçerkləri, felyetonları, satirik hekayələri, sənədli novellaları və povestləri haqqında” adlı ikinci fəsildə Q.Bayramov Ə.İldırımoğlunun əsərlərinə müxtəlif aspektdən yanaşıb. Bu fəsildə Ə.İldırımoğlunun siyasi-ictimai publisistikasında erməniçilik mövzusu və erməni xislətinin ifşası, bədii-publisistik yaradıcılığında ədəbi-ictimai portret janrı ətraflı tədqiq olunub.
“Azərbaycan ədəbiyyatında
avtobioqrafik roman janrının
təkamülü” adlı
sonuncu fəsildə Ə.İldırımoğlunun romanlarının mövzusu,
məzmunu, obrazlar sistemindən geniş bəhs olunur. Bu bölümdə
Azərbaycan romançılığında
Əli İldırımoğlu
yaradıcılığının yeri, mövqeyi və əhəmiyyəti
araşdırılıb. Bu
fəsildə həmçinin
Ə.İldırımoğlunun yaratdığı epik həyat salnaməsi, milli-əxlaqi dəyərlərin bədii
təcəssümünün spesifikasından söhbət
açılıb. Digərlərindən daha geniş əhatə olunan üçüncü fəsildə
yazıçının “Həmin
adam”, “Qarlı gecələr”, “Zorən jurnalist”, “Közərən
sətirlər”, “Mənim
rəncbər atam”, “Aqibət” əsərlərinin
bədii-estetik dəyərləri tədqiq
olunub.
Müəllif bu nəticəyə gəlir ki, “Əli İldırımoğlunun əsərləri canlıdır, təsirlidir, inandırıcıdır, insan həyatına məxsus həqiqətlərin bədii ifadəsidir, dünəndən bugünümüzə, bu günümüzdən gələcəyə uzanan ədəbi-bədii körpüdür, xəlqi-milli varisliyin daşıyıcısıdır...”
SARA
525-ci qəzet.- 2009.- 13 noyabr.- S.7.