Azərbaycan - dünyada və Avropada nüfuzu artan Amazon yurdu

Bu mövzuda olan əvvəlki yazılarımda vurğuladığım kimi, amazonlar 10 min il boyunca bütün Qafqazda, Xəzər, Qara dəniz sahillərində və Kiçik Asiyada yaşayaraq, öz cəngavər savaşları ilə tarix yaradıblar. Tarixi məxəzlər sübut etməyə imkan verir ki, Azərbaycanın ulu torpaqlarından, tarixi Qobustan, Xəzər dənizinin sahillərindən baş alıb gələn bu cəngavər xalq Qara dəniz sahillərinə yayılıb, bütün Kiçik Asiyanı öz tabeliyi altına alıb, onların yanına gələrək, bu cəngavər qadınlardan nəsillərini artırmaq istəyən sak-skit tayfalarına “yox” deməyibillər, əsrlər boyu onların nəslini artırıb, sak-skitlərə analıq, ANA XAQANlıq ediblər. Amansız və acımasız amazonlar tarixin heç bir səhifəsində xəyanəti, haqsızlığı və ədalətsizliyi bağışlamayıblar, onlara qarşı yanlışlıq yapanları hər zaman layiqincə cəzalandırıblar.

Yəqin, artıq çoxlarına məlumdur ki, 13 illik ciddi və qərəzsiz tədqiqatlarımdan sonra Azərbaycanın Amazonlar ölkəsi olduğunu, Qobustanın “Ana Zağa” və “7 gözəl” mağaralarının amazonların dünyada ilk mağaraları olduğunu, həmçinin öküzü dünyada ilk öncə Qobustan amazonlarının əhliləşdirdiyini, ilk at minən qadınların amazonlar olduğunu Roma-yunan antik mənbələrinin, Çin kitabələrinin və müasir dövr arxeoloji qazıntılarının nəticələri əsasında dünyaya sübut etməkdəyəm. Və hətta bütün türk dünyasının ən böyük bayramı sayılan Novruz bayramının da amazonların bizə ən böyük mirası olaraq qaldığını da isbatlamaqdayam. Antik tarixçilərdən bir neçə qısa misal gətirməklə tariximizə, kökümüzə bir ayna tutmaq istərdim:Plutarx: “Qafqaz - Amazonların vətənidir”.Strabon: “Amazonlar Qafqaz dağlarının Keravn adlanan şimal ətəklərində qarqarlarla qonşuluqda yaşayırlar”.Pausanias: “Amazonlar Qafqazda yaşayırdılar.

Onlar Hurkani gölü (bugünkü Xəzər) sahillərindən baş alıb gəlirdilər”.Lusias: “Amazonlar dəmirlə silahlanan və ilk at minənlər olub” Pausanias: “Pompeyin Alazan sahillərində albanlarla döyüşündə alban qadınları kişilərlə bərabər savaşırdılar. Bunlar amazonlar idi. Onlar Albaniyanı Roma İmperiyasına təslim eləmək istəmirdilər.

Sonralar Temiscira şəhəri, Termodon çayı sahilləri, şimali Anadolu, Qara dəniz sahillərinə yayılıblar”. Gilbat Argaund: “Amazonlar mifologiya deyil, tam ayrıca bir tarixdir”. Sueton: “Amazonlar kiçik Asiyanı öz əsarətləri altına almışlar”. Diodorus Sisulus: “İskəndər Kurkaniyaya gələndə Tallestris adlı cəngavər qadın onu qarşılayır. İskəndər ona valeh olur və onun yanında 13 gün qalır, hədiyyələr verir”. Almaniyada yaşamış və amazonları tədqiq etmiş türk araşdırmaçısı və tarixçisi Osman Kurt amazonların Xəzər sahillərindən gəlib Kiçik Asiyada skitlərlə qarşılaşdıqları zaman skitlər onları Alizan, daha sonra “anazan” deyə çağırdıqlarını yazır. Deməli, amazonlar özlərini təqdim etdikləri zaman Alazan adlandırmışlar.Bu da onların həm qafqazlı olduqlarını, Qafqazdan gəlmə olduqlarını sonrakı tarixlərdən silə bilməyib, həm də adlarının sonralar təhrifinə səbəb olub. Belə ki amazon adı da elə Alazan adından yaranmış, sonralar yunanlar bu adı amazon etmişlər. Amazonlara sonralar dünyanın bir çox yerlərində, xüsusən yunanlar sahib çıxmağa çalışsalar da, onların izi yalnız Azərbaycan ərazisində dünyaya sübut edilə biləcək qədər qorunub saxlanılmışdır. Vətənimizin müxtəlif bölgələrindən tapılmış qadın fiqurlarına diqqət edək:

1. Qəbələnin Çaqqallı kəndində tapılmış gil qadın fiqurları.

2. Qarqarlar təpəsində (Eneolit)

3. Çalağantəpədə (eneolit)

4. İsmayıllıda

5. Füzulidə.

6. Qobustanda

7. Mingəçevirdə

8. Tovuzda

Araşdırmalar göstərir ki, dünyanın heç bir yerində Qafqaz Albaniyasında, xüsusilə Azərbaycanda olduğu qədər Qız qalaları yoxdur. Misal üçün:

1. Xatun Qala – Zaqatala

2. Xaçın çay

3. Qızlar Qalası (Qəbələ)

4. Çayqaraqoyunlu Qız qalası (Şəki)

5.Qızdüzən-şamaxı

6.Xatunlu Seyam – Tovuz

7.Qız Qalası (Gavur ) - Oğuz və Xaçmaz

8. Gəlinqaya (Kəlbəcər)

9. Qız Qalası – Bakı

10. Qız qalası (Girdman) Qazax və s.

Amazonlar yalnız vəhşi, savaşkar, at minib ox atan döyüşçü qadınlar deyil, eyni zamanda şəhər qurucuları kimi də tarix səhifələrində özlərinə yer alıblar. Onların Kume, Murne, Paphos, Themiskzyra, (Temiskira) şəhərlərini saldıqları yazılmışdır. Hətta İzmir (Smurna) şəhərini də Murina adında bir amazon qadının qurduğu bildirilir. Həmçinin Ephesosda (Efes) olan Artemis məbədi Amazonlar tərəfindən qurulub. Lakin amazonların saldığı ilk “şəhər” - Qayalar yurdu - əzəmətli Qobustan olub!

Yunanıstanda olan Tamnos, Lemnos və Lesbos adaları zaman-zaman “Qadın adaları” adlanıb. Amazonlar Qafqazdan Qara dəniz sahillərinə, oradan isə Ege sahillərinə yayılıblar. Qeyd edim ki, Mənim amazonlar haqqında keçirdiyim mətbuat konfransı Gürcüstan, Rusiya və Ermənistan mətbuatında da yer aldı və tezislərimin qarşısına heç kimsə tutarlı fikir çıxara bilmədi. Hətta ermənilər belə Moisey Kalankatuklunun “Alban tarixi“ kitabından mənim ortaya çıxardığım bir ifadəyə önəm verərək, təkrar edirlər:

“Bu ölkənin qədim adları budur: Atropatena, Albaniya, Amazoniya...“ Burada sıxıntılı heç nə yoxdur. Təsadüfi deyil ki, Böyük İsgəndər Cənubi Azərbaycana gəldiyi zaman Atropatla görüşündə ona demişdi: “Bəs deyirlər, sənin ölkən amazonlar ölkəsidir, hanı sənin amazonların?” Atropat ona: “Darıxma, gələrlər” - deyərək, Albaniyadan at belində 100 amazon qadının gəlməsini xahiş etmişdi. İsgəndər amazonları görüb o qədər vəcdə gəlmişdi ki, qoşununda döyüşmək üçün onlardan bir neçəsini özü ilə götürmüşdü. Amazonların şöhrəti qədim yunan və romalılar arasında o qədər güclü idi ki, Roma imperiyasında döyüşçüyə ən yaxşı kompliment olaraq: “O əsl amazon kimi döyüşdü” - demək dəb idi. Roma imperatoru Commodus eramızın 170-ci ildə xalq qarşısında Kolesseumda belə bir şüarla salamlanmışdı: “Sən dünyanın hökmdarısan. Sənin şöhrətin amazonların şöhrətinə bərabərdir!”Bu gün Azərbaycanın güclənməsi, nüfuzunun artması həm də bu ölkənin qədim və şöhrətli tarixə malik olduğunun göstəricisidir. Mən 15 ildən bəri apardığım müşahidələrə əsasən deyə bilərəm ki, indi dünyada, Avropada Azərbaycana maraq, ehtiram, bu ölkəylə yaxınlaşma, işbirliyi qurma arzusu çox güclüdür. Bir neçə il bundan qabaq mən siyasətçilərimizin “dünyada Azərbaycanla hesablaşırlar“ ifadəsini qəbul etmirdim. Hazırda institutumuz tərəfindən Amazonlar, Qobustan və Novruz haqqında beynəlxalq film və tədqiqat proyektlərilə bağlı bir çox yüksək səviyyəli görüşlər, danışıqlar gedir. Bütün beynəlxalq təşkilatlar, nüfuzlu siyasətçilər, tarix, mədəniyyət qurumlarının təmsilçiləri bu fikirdədir ki, bu proyektlərlə Azərbaycanın özünəməxsusluğu, milli, mənəvi kimliyi bir daha dünyaya çıxarıla bilər və bunlar tam zamanında işlənən layihələrdir. Ümidvaram ki, avropalıların bəyənib dəyər verdikləri bu proyektlər Azərbaycandan da lazımi maraq və dəstək görəcək.

Nuridə ATƏŞİ

525-ci qəzet.- 2009.- 17 oktyabr.- S.25.