HAMIYA XATIRLADILAN CAVAB

ATƏT-in bu gün başlayacaq və iki gün davam edəcək Astana sammiti Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı aparılan danışıqlar haqda irəli sürülən versiyaların, proqnozların hamısına nöqtə qoyacaq. Şərhçilərdən fərqli olaraq vasitəçilər bu danışıqlara bir qədər nikbin baxırlar. Onların ümumi rəyinə görə, Astana sammiti proseslərin sürətlənməsi üçün təkan ola bilər. Əlbəttə, çox ehtiyatla söylənmiş proqnoz olsa da bunu ən doğru qiymət kimi dəyərləndirmək lazımdır. Amma bütün bunlarla bərabər ermənilər hiss edirlər ki, onların prosesi uzatmaq üçün siyasi oyunbazlıqları üçün meydan çox daralıb. Bunu hətta praqmatik düşünə bilən erməni politoloqları da etiraf etmək məcburiyyətinədir.

Amma düşünmək olardı ki, erməni hiyləgərliyi susub oturmayacaq. Və dediklərimiz özünü doğrultdu. Sammit ərəfəsində Ermənistan siyasətçiləri yeni bir ideya ilə çıxış etməyə başlayıblar. Bununla bağlı mətbuata açıqlama verən Ermənistan Marksist Partiyasının lideri David Akopyan bildirib ki, Ermənistan indi bütün gücü ilə çalışmalıdı ki, Dağlıq Qarabağ və əhatəsində olan rayonlarla birlikdə Rusiyaya birləşdirilsin. Bunu referendum yolu ilə həyata keçirmək lazımdır. Akopyan bildirib ki, bu cür variant artıq Cənubi Qafqazda Cənubi Osetiya və Abxaziya simasında mövcuddur.

Bu, ideya real görünməsə də Gürcüstandan zorla qoparılmış ərazilərinin Rusiya tərəfində tanınması və orada hərbi bazaların genişləndirilməsi artıq bir faktdır. Hadisələrin inkişafı onu göstərir ki, artıq hər bəhanədən əli üzülən ermənilər bu qəbil versiyaları ortaya atacaq. Amma unudurlar ki, Moskva nə qədər onların havadarı rolunda çıxış edirsə-etsin Azərbaycanla iqtisadi əlaqələrdən əldə etdiyi böyük mənfəətin əlindən çıxmasına getməz. Həm də Dağlıq Qarabağın Rusiya ilə quru əlaqələri olmadığı üçün bu inanılmaz görünür. Bütün bunlardan başqa Azərbaycanın Gürcüstanla eyni cür dəyərləndirilməsi absurd düşüncədən başqa bir şey deyil.

Əslində Astana sammiti ərəfəsində ermənilərin cürbəcür iddialarla çıxış etməsi, havadarlarına "ip ucu vermə" təşəbbüslərinə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev öz qətiyyətli mövqeyini bir daha xatırlatdı. Azərbaycan Prezidenti, Ali Baş Komandan srağagün Milli Məclisin yeni tərkibinin ilk iclasında iştirak edərkən öz ətraflı nitqində bu məsələyə də toxundu. Başqa iddialara düşənlərin hamısına öz qətiyyətli mövqeyini yenidən bildirdi:

"...Ölkə qarşısında duran əsas problem Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Biz bu istiqamətdə böyük səylər göstəririk ki, bu məsələ öz həllini tezliklə ədalətli, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun şəkildə tapsın. Bildiyiniz kimi, uzun illərdir ki, danışıqlar aparılır. On səkkiz ildir ki, Minsk qrupu fəaliyyət göstərir, ancaq heç bir nəticə yoxdur. Nəticə o zaman olacaq ki, Azərbaycan torpaqları işğalçılardan azad ediləcəkdir. Nəticə odur. Danışıqların fəallığı, yaxud da ki, müsbət istiqamətdə inkişafı nəticə sayıla bilməz. Biz nəticə görmək istəyirik. Biz istəyirik ki, məsələ beynəlxalq hüquq normaları əsasında həll olunsun, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsi icra edilsin. Digər beynəlxalq təşkilatların - ATƏT, Avropa Parlamenti, Avropa Şurasının qərar və qətnamələri icra olunsun. Bu qərarlar və qətnamələr ona görə qəbul edilib ki, onlar icra olunmalıdır. Əgər onların icra mexanizmi yoxdursa, Ermənistan bu beynəlxalq hüquq normalarına məhəl qoymursa və beynəlxalq birlik öz növbəsində buna qarşı heç bir tədbir görmürsə, onda məsələ çətinləşə bilər.

Biz başa düşürük, bu gün Ermənistan çalışır ki, məsələni süni şəkildə uzatsın, özünü danışıqlarda konstruktiv tərəf kimi göstərsin. Ancaq həqiqət ondan ibarətdir ki, həlledici anlarda, həlledici məqamlarda Ermənistan daha əvvəl razılaşdırılmış məsələlərdən geri çəkilir, yenidən qeyri-real, qəbulu mümkün olmayan təkliflər irəli sürür. Beləliklə, danışıqlar prosesini müddətsiz və sonsuz etmək istəyir. Biz buna heç vaxt razı ola bilmərik. Biz danışıqları torpaqlarımızı azad etmək üçün aparırıq. Biz danışıqları Azərbaycanın beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi üçün aparırıq. Ümid edirik ki, bu məsələ ilə məşğul olan qurumlar, tərəflər, vasitəçilər nəhayət, öz kəskin sözünü deyəcəklər. Bunun vaxtı çoxdan çatıbdır. Əgər belə olmasa, onda bu danışıqların mənası tamamilə itəcəkdir. Danışıqlar nəticə üçün aparılır, sadəcə görüntü üçün deyildir. Ona görə, bir daha demək istəyirəm ki, mövqeyimizdə prioritet beynəlxalq hüquq normalarıdır, beynəlxalq təşkilatların qətnamələridir, Azərbaycanın haqq işidir və ədalətli yanaşmadır. Biz onu da bilirik ki, beynəlxalq aləm bəzi hallarda qanunlarla deyil, siyasi maraqlarla tənzimlənir. Ancaq siyasi maraqlar da bu məsələ ilə məşğul olan tərəfləri sövq etməlidir ki, məsələ tezliklə həllini tapsın. Çünki Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bölgədə böyük təhlükədir. Bu, real təhlükədir. Bu münaqişə dondurulmuş münaqişə deyildir.

Biz başa düşürük, böyük dövlətlər istəyirlər ki, bu bölgədə sabitlik, sülh olsun, müharibə olmasın. Biz də bunu istəyirik. Kim istəyər ki, sabitlik pozulsun, yaxud da müharibə olsun. Ancaq bu o demək deyil ki, bu məsələ dırnaqarası dondurulmuş vəziyyətdə qalsın. Bu, mümkün deyildir. Bu gün bölgədə gedən proseslər, güclər nisbəti və əlbəttə, Azərbaycanın son illər ərzindəki uğurlu inkişafı imkan verməyəcək ki, bu status-kvo uzun müddət qalsın. Biz bununla heç vaxt razı ola bilmərik. Status-kvo dəyişdirilməlidir. Azərbaycan torpaqları azad olunmalıdır. Bizim vətəndaşlar doğma torpaqlarına qayıtmalıdırlar. O ki qaldı xalqların öz müqəddəratını təyin etməsinə, bu məsələ ölkələrin ərazi bütövlüyü çərçivəsində uğurla həll oluna bilər. Helsinki Yekun Aktı da məhz bu yanaşmanı əks etdirir. Dünyada mövcud muxtariyyətlərlə bağlı olan müsbət təcrübə Azərbaycanda da tətbiq olunmalıdır.

Mən bir daha demək istəyirəm ki, Azərbaycan bu prinsipial mövqedən bir addım geri çəkilməyəcəkdir. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü heç vaxt müzakirə mövzusu olmayıbdır və olmayacaqdır. Heç vaxt Azərbaycan dövləti onun əzəli torpağı olan Dağlıq Qarabağa müstəqillik verməyəcəkdir. Bu, mümkün deyildir. Qarşı tərəf bunu bilir. Ümid edirəm ki, biz danışıqların inkişafında müsbət meyilləri görəcəyik.

Ancaq bununla bərabər, başa düşürük ki, məsələni həll etmək üçün biz daha da güclü olmalıyıq. Bizim indiki gücümüz kifayət qədər böyükdür. Amma bütün mənalarda daha da güclü olmalıyıq. Azərbaycanın iqtisadi və siyasi addımları, ordu quruculuğu sahəsində atılmış addımlar bunu göstərir ki, biz hər gün həm iqtisadi, həm hərbi, həm siyasi cəhətdən daha da güclənirik. Bölgədə artan rolumuz əlbəttə ki, bizə bu məsələnin həlli üçün də imkan verəcəkdir".

Həqiqətən də belə konkret, qətiyyətli mövqe bütün ünvanlara digər iddialara düşməmək üçün əsaslı, böyük bir xəbərdarlıqdır. Çox yəqin ki, sammit ərəfəsində Azərbaycanın sözünü eşidən tərəflər, hətta Ermənistan hadisələrin nə ilə nəticələnə biləcəyini anlaya bildi. Bunun başqa bir yorumu yoxdur. Azərbaycan haqlı olduğu üçün yalnız beynəlxalq hüquq normalarından danışır. Ermənistan isə düzgün yolda olmadığı üçün cürbəcür hoqqalara, cürbəcür fırıldaqlara əl atmağa məcburdur. Və bunun da onlara nə vaxtsa bir fayda verəcəyi mümkün deyil...

BABƏK YUSİFOĞLU

Ədalət.- 2010.- 1 dekabr.- S. 4.