SƏBRİN SƏRHƏDİ...

İndi dünya siyasətçilərinin və mətbuatının gözü Astanaya yönəlib. Hər kəs burada hansı sənədlərin qəbul ediləcəyi, nələrin arxa plana keçiriləcəyini düşünür. Bəlli olan budur ki, Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinin müzakirəsi ölkəmizdə daha maraqla izlənməkdədir. Bütün bu gözləntilərə, ümidlərə rəğmən sammitdə heç bir ciddi qərarların qəbul edilməyəcəyini söyləyənlər də kifayət qədər çoxdur. Başqa dövlətlər belə nəticəyə loyal münasibət bəsləsələr də Azərbaycan bu beynəlxalq tədbirin nəticəsiz qurtaracağını istəmir. Buna haqqı da var. Çünki yaşı iyirmini haqlamaqda olan ATƏT-in Minsk Qrupu bu günədək münaqişənin həlli istiqamətində heç bir irəliləyişə nail ola bilməyib. Və Bakının da sülh deyib dad döyən ölkələrdən, təşkilatlardan tələbi budur ki, illərlə sürən bu danışıqların nəhayət bir sonu olsun.

Lakin hələlik sammitin ilk iş günü haqqında yayılan informasiyalardan belə aydın olur ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı ciddi nəticələrin olmayacağını söyləyən şərhçilər haqlı imişlər. Çünki belə güman edilir ki, Kreml rəhbəri tərəfindən Bakı və Yerevan üçün birgə bəyanat hazırlanır və həmişəki kimi iştirakçılar bunu ciddi irəliləyiş və ya növbəti addım kimi dəyərləndirib dağılışacaqlar. Və bundan sonra növbəti görüşün baş tutması üçün iş başlanacaq. (Bu da ola bilər ki, yazını yazdığım günün sabahı artıq bunlar baş vermiş olsun).

Lakin bütün bunlardan heç də elə nəticə çıxarmaq olmaz ki, ATƏT və ya qeyri-atət vaxt uzansa da regiondakı prosesləri nəzarət altında saxlaya bilir. Xeyr. Bu belə deyil. Bütün nüfuzlu politoloqlar, analitik təhqiqat mərkəzləri birmənalı şəkildə bildirirlər ki, münaqişənin həlli istiqamətində irəliləyiş olmadığı bir vaxtda tərəflər hər gün müharibə variantına bir addım yaxınlaşırlar. Bu günlərdə Rusiyada yaşayan erməni iş adamlarından birinin dünyada yaşayan "erməni rezervistləri"nin səfərbərliyinə başlanması üçün əməli fəaliyyətə keçdiyi mətbuatda geniş yer almışdı. Həmin məlumatlarda hətta hansı ölkələrdə, bu işin təşkili üçün məntəqələrin yaradıldığı da göstərilirdi. Bəzi şərhçilərin qənaətinə görə, bu, Yerevandan gələn göstəriş əsasında təşkil edilir. Çünki Ermənistandakı açınacaqlı həyatdan kütləvi şəkildə baş götürüb gedənlər ölkənin canlı resurslarını da tükəndirib.

Artıq kifayət qədər ciddi məlumatlar var ki, Ermənistanda hərbi çağırışçıların sayı son iki il ərzində 11-12 faiz azalıb. Orduda fərarilik, aclıq, xəstəliklər, "dedovşina", korrupsiya elə səviyyəyə çatıb ki, həmin qüvvələrlə nəinki qarşı tərəfin həmlələrinə cavab vermək, hətta özünü belə lazımi şəkildə evokuasiya etmək mümkün deyil. Bu üzdən də ilk Qarabağ müharibəsindəki təcrübələrinə arxalanaraq muzdlu döyüşçü axtarışına başlayıblar. Görünür ermənilər müharibənin labüd olduğunu artıq göz altına alıblar.

Hətta indi o qənaətdə olanlar da var ki, Ermənistan hakimiyyəti kreslosunu itirməkdən qorxduğundan heç bir sülh sazişinə imza ata bilmir və təslimçilik ittihamlarından özlərini xilas etmək üçün müharibə variantına gedəcək. Və torpaqların geri qaytarılmasında bütöv ölkəni, xalqı cavabdehlik altına salacaq, beləliklə də özünü sığortalayacaq. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin deputatı, Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının üzvü Şenol Bal Astana sammiti haqqında Trendə açıqlamalarda bulunub. Onun açıqlamalarında da situasiyanın ciddiliyi qabardılır.

Şenol Bal: "Əgər Astana sammitində Dağlıq Qarabağ danışıqları ilə bağlı heç bir nəticə əldə edilməsə, ola bilər ki, danışıqlar prosesində dəyişikliklər baş versin. Amma biz ümid edirik ki, Astana sammiti Dağlıq Qarabağ probleminin həlli istiqamətində uğurlu addım ola biləcək". Türkiyəli deputat onu da vurğulayıb ki, Ermənistanın problemi çözmək üçün müharibə etməyə cürəti çatmaz. "Belə hesab edirəm ki, Ermənistan hərbi yolu seçərsə, Azərbaycan və Türkiyə Yerevana qarşılıqlı cavab verəcək".

Əslində bir çoxları da belə hesab edir ki, məhz bu danışıqlardan sonra ciddi bir irəliləyiş baş verməzsə Azərbaycan artıq birmənalı şəkildə bundan sonra hansı addımlar atacağı haqqında qərar qəbul etməlidir. Və danışıqlar prosesinin sona çatdığını rəsmi şəkildə bildirməlidir. Onsuz da ölkə prezidenti dəfələrlə konkret şəkildə bildirib ki, heç bir nəticəsi olmayan danışıqlar prosesi əbədi davam edə bilməz.

Həqiqətən də əgər beynəlxalq təşkilatlar bu münaqişənin öhdəsindən gələ, özlərinin imzaladıqları qərarlara Ermənistanı məcbur elətdirə bilmirlərsə müharibədən başqa Bakı üçün seçim qalmır. Əks halda Lissabon sammiti, Sankt-Peterburq sammiti, Madrid, Astana... sammitləri siyasi məzhəkə statusuna çevrilməyəcəklərmi? Və mənə elə gəlıir ki, başqa dövlətlər üçün hazırkı status-kvonun saxlanmasının heç bir əhəmiyyəti olmasa da Azərbaycan bu variantla barışmayacaq. Çünki işğal altında qalan bizim torpaqlarımızdı, bir milyon qaçqın bizim soydaşlarımızdı, müharibənin acılarını çəkən bizim xalqımızdı. Belə çıxır ki, qərarları heç cırtdan, ac-yalavac Ermənistan tərəfindən saya salınmayan bu bivec beynəlxalq təşkilatların tapşırığı ilə Azərbaycan bütün məhrumiyyətlərə dözməli, işğala göz yummalıdır?! Bu daha absurd görünür.

Artıq prezident ən yüksək tribunalardan da dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycanın səbri hüdudsuz deyil. Mənə elə gəlir ki, ermənilər öz günahları üzündən artıq həmin səbrin sərhədlərinədək gəlib çatıblar. Geriyə yol qalmayıb...

BABƏK YUSİFOĞLU

Ədalət.- 2010.- 2 dekabr.- S. 4.