Bir şeir toplusu haqqında təəssüratlar

Tanrısına üz tutan naümid olmaz

Şair Mədət Əyyuboğluya

Açıq məktub

Hörmətli Mədət müəllim! Bəri başdan "Tanrıma üz tutmuşam" kimi sanballı kitabıla oxucuların görüşünə gəlməyin münasibətilə səni ürəkdən təbrik edirəm. İkincisi, məlum edirəm ki, Tanrısına üz tutaraq mühüm bir işdən yapışanı Tanrı heç vaxt naümid eləməz. Sən də məhz o ulu varlığa üz tutaraq gərgin bir işə girişərək belə bir əsər araya-ərsəyə gətirmisən. Bir də axı sözlə əlləşən, sözün qədrini bilən əsl söz sərrafları olan şairlər, şeiriyyət aləminin söz xiridarları Allaha daha çox yaxın olan adamlardır. Əbəs yerə demirlər ki, filankəsin şairlyi əsl Allah vergisidir. Sənin də Tanrıya tapınaraq yaratdığın söz çələngi sənin zəhmətin və Ulu Yaradanın izni ilə hasilə gəlib. Onu da vurğulamağa dəyər ki, sən cənnət Qarabağımızda, daha dəqiqi, Ağdamın Güllücə kəndində doğulmusan, bu axar-baxarlı yerlər Azərbaycan mədəniyyətinə və incəsənətinə saysız sayda sənətkarlar bəxş etmişdir.

Külli Qarabağın abı-havası,

Nərmə-nazik bayatıdır, bayatı...

kimi hikmətli deyimi hər bir qarabağlının, hər bir soydaşımızın dilinin əzbəridir. Sən də yarım əsr bundan əvvəl məhz Güllücə kəndində həyata göz açmısan. Bu təsvirəgəlməz yerlərin havasını udmuş,suyunu içmisən, dağları-dərələri qarış-qarış gəzib dolanmısan, uşaqlıq xatirələrin qəlbinin dərinliklərində məskən salıb, ayaq izlərin oralarda qalıb. Əfsuslar olsun ki, indi oralara gedə bilmirsən, o yerlər üçün Güllücə kəndindən ötrü burnunun ucu göynəyir, qəlbin sızıldayır, o yerlərə getmək həsrəti ürəyində qübar bağlayıb. Təsadüfi deyil ki, "Tanrıma üz tutmuşam" kitabında doğma kəndinə həsr etdiyin "Ana yurdun xatirəsi" şeiri birinci yerdə gedir. Şeirdən misal gətirdiyim aşağıdakı bir bənddə doğma kəndinlə bağlı çox mətləblərə toxunursan:

Mənim doğma kəndim, doğma el-oba,

Səndə ümidlərim, arzularım var.

Dəcəl uşaqlığım, qayğısız ömrüm,

Həm də həsrətim var, intizarım var...

Əzizim Mədət müəllim, iki həftədir sənin "Tanrıya üz tutmuşam" kitabına mən də üz tutmuşam, əlimdən düşmür o "sirlər xəzinəsi", işdə də, evdə də, nə gizlədim, yataqda da oxuyuram, hey oxuyuram, hiss və duyğularımı gizlədə bilmirəm.

Sənin geniş, ümman qəlbin belə söz xəzinəsiymiş, əzizim? Sözdən zərgər dəqiqliyi ilə istifadə edən mənəvi iç dünyan necə də dərin, təlatümlü və coşğun dərya imiş?! Maşallah olsun, nə qədər iti və aydın təfəkkürə, dəyərli, tutumlu söz ehtiyatına malik şairsən, Mədət müəllim!

Doğrudan da 380 səhifəlik - təxminən 25 çap vərəqi həcmində şeirlər toplusu (bir poema) ilə oxucuların görüşünə gəlmək hər şairin hünəri deyil. Özü də hər şey yerli-yerində, səliqə-sahmanda olan, yüksək zövqlə, göz oxşayan bədii tərtibatlı bir kitab!.

Əzizim Mədət müəllim! Mən səni ("siz" demirəm, çünki səndən 23 yaş böyüyəm) çoxdan tanıyıram. Həyat yoluna da kifayət qədər bələdəm. Düz 30 il mətbuatda necə deyərlər külüng çalmısan (mən də təxminən 48 il). Korrektorluqdan Mətbuat və İnformasiya Nazirliyinin Kütləvi İnformasiya Vasitələri Baş İdarəsinin rəisi vəzifəsinə kimi mürəkkəb və şərəfli, eyni zamanda dolanbac və ziddiyyətli yol keçmisən. Bir neçə il (1996-2001-ci illər) Baş İdarə rəisi kimi KİV-lərə rəhbərlik etmisən. Ətrafında həmişə jurnalistlər dəstəsi olub. Qapını həmişə açıq görmüşəm. Necə gənc jurnalistə əl tutmusan, arxa-dayaq olmusan. Bir sözlə, qapına pənah gətirəni naümid yola salmamısan. Özün gənc olsan da, səndən yaşlılara dəyərli məsləhət və tövsiyələr vermiş, hamını xoş ovqatla yola salmısan. Aydın, nurlu baxışların, qəlbinin aynası olaraq insanlara daim işıqlı yol göstərib.

Bəlkə də səndə insanlara olan xoş münasibəilərin, səmimiyyətin, xeyirxahlığın nəticəsidir ki, sonradan zəngin yaradıcılığına güzgü tutdu, müxtəlif kitabların işıq üzü gördü. "Dağ çiçəyi" (1986), "Gələn anam olaydı" (1990), "Dünya mənim dünyam deyil" (1996), "Nağıllar aldadır səni" (2001) adlı kitabların dediklərimi təsdiqləyə bilər. Elə yaradıcılığın az da olsa qiymətləndirilib. "Qızıl qələm", "Həsən bəy Zərdabi" mükafatları laureatısan.

Əziz Mədət müəllim, sənin işıq üzü görmüş ilk kitabından sonuncu kitabını 23 il məsafə ayırır. Bu illər ərzində yaradıcılığın yaxşılığa doğru xeyli dəyişib, mövzu dairəsi genişlənib, yaradıcılığın püxtələşib, sözdən istifadə "xəsisləşib". Bunu "Tanrıma üz tutmuşam" kitabın da təsdiqləyir. Poeziya, şeiriyyət həmişə və hər yerdə mövcuddur: təbiətdə, düşüncə və duyğularda, qarşılaşdığımız müxtəlif həyat səhnələrində. Amma burası var ki, bu şeiriyyəti, bu poeziya ecazkarlığını duymaq, ona aludə olmaq, onu sənət səviyyəsində poetik surətdə sözə çevirmək hər söz ustasına, hər şairə müyəssər olmur. Düzdür, bu gün əlinə qələm alıb şeir yazanlar kifayət qədərdir. Amma əsl şair olub söz mülkündə həqiqi poeziya nümunəsi yaratmaq hər şairin işi deyil.

Əziz Mədət Əyyuboğlu, sən uzun illərdir ki, şeir, poeziya həvəskarlarına yaxşı tanışsan. Onlar sənin - istedadlı söz sahibinin poetik duyğularını ürəkdən sevir, işıq üzü görən, hər kitabını əldə etməyə can atırlar. "Tanrıma üz tutmuşam" kitabını oxuduqca insan mənən saflaşır, Vətənə, el-obaya, ailəyə, valideynlərinə, əsl dosta məhəbbəti artır, qəlbində daha çox yaşayıb-yaratmaq həvəsi baş qaldırır, insanlara sevgin çoxalır. "Hələ var dünyada yaxşı adamlar" şeirinin son bəndində gündə qolundan tutan yaxşı insanlara üz tutursan:

Sabahın yaşayır addımlarımda,

Neçə yol ayrılır hər gün yolumdan.

Hələ var dünyada yaxşı insanlar

Gündə gör neçəsi tutur qolumdan.

Bəli, əzizim, Mədət müəllim, dünya xali deyil yaxşı adamlardan. Bəlkə də elə bu qoca dünyamız sənin vəsf etdiyin xeyirxah, xoş niyyətli insanların çiyni üzərində bərqərar olub. Yoxsa, məhvərindən çıxardı.

"Vətəndir" şeirində, Vətəni "dilinin ən şirin sözü" hesab edirsən, onu "səadət ünvanı", "xoşbəxtliyin özü" adlandırırsan, Vətən "qəlbinin, ruhunun gözü" deyirsən. Bəs göllərin tacı Göygöl sənin üçün nədir?

Ömür yaşamısan ağlı, qaralı,

Heyrətdə qoymusan zamanı, ağlı.

Namusum, qeyrətim adına bağlı,

Elimin təmizlik qalası Göygöl.

Xoşbəxtdir o kəslər oddur nəfəsi,

Dünyalar qədərdir eşqi, həvəsi.

Ömrünə qarışsın şeirimin səsi,

İllərə əmanət qalası Göygöl.

Doğrudan da elimin təmizlik, paklıq rəmzi olan Göygöl illərə əmanətdir bizim üçün. Deyirlər poeziyanın bir adı da səmimiyyətdir. O, səmimiyyət ki elə sənin poeziya yaradıcılığından qırmızı bir xətlə keçir. Kitabına daxil etdiyin bütün şeir nümunələrin səmimiyyətdən yoğrulub, ürəkdən gəlib. Çünki sənin özün də səmimilik timsalısan, səmimilik, paklıq rəmzisən, əsl ziyalısan, mən deyərdim ki, əsl kübarsan, yüksək intellektə malik sənətkarsan. Səninlə ünsiyyətdə olmaq necə xoşdursa, xoşbəxtlikdirsə, (mən bunun dəfələrlə şahidi olmuşam), şeirlərini oxumağın, mütaliə etməyin özü də bir xoşbəxtlikdir, ürək rahatlığıdır, könül xoşluğudur. Bu cəhətdən ürəyə məlhəm olan, ülvi hisslər oyadan lirik şeirlərin daha çox xarakterikdir. Üç bəndlik "Elədin sən" şeirinin misralarını nəzərdən keçirək.

Ucalan məhəbbət, enən məhəbbət,

Odlanan məhəbbət, sönən məhəbbət.

Ay gedən məhəbbət, dönən məhəbbət,

Başıma dünyanı dar elədin sən.

Yanaram, bəs niyə odum sezilməz,

O soyuq baxışlar qədrimi bilməz,

Ümidim nazirlər, ancaq üzülməz,

Baharda üstümə qar ələdin sən.

Məhəbbət-ömrümün əvvəli, sonu,

Sən nəsən - bir özün bilirsən bunu.

Sınayıb, sınayıb Əyyuboğlunu,

Axır ki yoxluqdan var elədin sən.

"Bilmədik", "Gəlmişəm", "Dəyər dəyməz", "Xatırlayırsanmı?", "Sənsizlik", "Məhəbbət kimi", "Mən sən deyiləm ki" və s. şeirləri oxuduqca elə bil həzin nəğmədir səslənir qulağında, könül evinə yayılır həzin nəğmələr, qəlbini oxşayır, ovudur səni, təsəlli verir iç dünyana, nikbin olmağa çağırır səni, dözümlülük tövsiyə edir sənə.

Əzizim Mədət müəllim, kitabdakı şeirlərində yerində və dəqiq işlətdiyin idiomatik ifadələr, bədii təsvir vasitələri, hikməti sözlər və poetik deyimlər şeirlərinin xislətini artırır, onları daha da tutumlu və cazibədar edir.

Qaçan yuxuların sökülür danı,

Gözlər üfüqlərin ocaq yeridir.

Dünyanın daşlaşmış kədərini də

Bir vüsal ocağı tamam əridir.

"O nağıl gecəsi..." adlı şeirin bir bəndindəki bədii deyimlərə, ifadə vasitələrinə necə də valeh olmayasan? Sən şeirdə gözdən qaçan yuxunun artıq danının söküldüyünü, yuxusuz qalan gözlərin ocaq kimi parladığını, vüsalın isə dünyanın daşlaşmış kədərini əritmək gücünə malik olduğunu şeir dili ilə təsvir etməklə, istedadlı fırça ustası kimi canlı bir tablo yarada bilmisən. Sən şeirin son bəndini də lirik notlar üzərində başa çatdırmısan.

Gedək, qoy bilsinlər, sevgilər ölmür,

Dünəni bu günlər, sabahlar edək.

O nağıl sevginin ziyarətində,

Ulduzlar göylərdən axanda gedək!

Necə də sərrast, tutarlı və tutumlu, səlis ifadələr?

Əzizimiz Mədət müəllim, sənin "Tanrıma üz tutmuşam" kitabın o qədər geniş, əhatəli, rəngarəng əsərdir ki, məziyyətləri barədə bir qəzet məqaləsində bütün fikirləri sığışdırmaq imkan xaricindədir. Onu deyim ki, yeni əsərin son vaxtlar poeziyamızda rast gəldiyim və nəzərimi cəlb edən dəyərli kitab hesab edirəm və arzulayıram ki, hörmətli tənqidçilər "Tanrıma üz tutmuşam" kitabı haqqında fikir və mülahizələrimi bildirsinlər. Sənə isə yeni yaradıcılıq uğurları arzulayır, üz tutduğum Ulu Tanrı sən yar olsun! - söyləyirəm.

Səmimi hörmətlə

İdris Hacızadə

Ədalət.- 2010.- 9 iyul.- S. 4.