İNCƏ YURDUNUN CƏFAKEŞİ

Şair Ələddin İncəli Atlıtürkün 80 yaşına söz ərməğanı

Mən söz adamlarıyla tez-tez təmasda oluram. Və bu adamların hər birindən müəyyən qədər bəhrələnməyə, onların dilindən, düşüncələrindən, hətta davranışlarından nəsə əxz etməyə çalışıram. Bu da mənim hobbimdi. Qınayan qınasın, qınamayan da təbii ki, özü bilərg amma elə qələm adamları, elə söz sahibləri var ki, onlarla saatlarla danışmaq, həmsöhbət olmaq, onları dinləmək mənim üçün daha xoşdu. Özü də bu qrupa daxil olan insanları mən yaşlarına görə yox, zənginliklərinə, mənəvi böyüklüklərinə görə seçirəm. Həmin qəbildən olan söz xridarlarından biri də şair Ələddin İncəli Atlıtürkdü.

Tez-tez görə bilmirəm onu. Çəkilib öz dünyasına. Qazax elinin İncə ulusundakı Kəmərli kəndində yaşayır. Elə bu kənddə də düz 80 il bundan öncə dünyaya gəlibdi. Qazaxın saz-söz adamlarından, poeziya dünyasından bəhrələnə-bəhrələnə, cilalana-cilalana boya-başa çatıb. Sözün içində böyüdüyündən sözə könül verib, sözdən ilham alıb, sözdən qanadlanıb. Ali təhsilini başa vurandan sonra indi həsrətini çəkdiyimiz Dağlıq Qarabağın Ağdərə rayonundakı Manikli kəndində övladlarımızın elmə, biliyə həvəslənməsindən, yiyələnməsində zəhmət çəkib. Bacarığını ortaya qoyub. Sonra mətbuat aləminə qayıdıb. Öz tərcümeyi-halında yazdığı kimi 45 il rayon qəzetində ədəbi işçi, şöbə müdiri, məhsul katib, redaktor müavini, sonra da hökumət işlərində müxtəlif vəziflərdə çalışıb. Hətta, bir dəfə zarafatla mənə dedi ki, mənim görkəmimə, yaşıma bir az diqqətlə bax, onda görərsən ki, bu şair qardaşın direktor da olubdu. Təbii ki, mən bu zarafatı həm ərk kimi, həm də şair səmimiyyəti kimi qəbul etmişəm. Çünki Ələddin müəllim başdan-ayağa söz adamıdı, aşiqidi. Onun yerişi də, duruşu da mənə qocaman bir palıdı, məclislər yola vermiş el sənətkarını xatırladır. Hələ üstəlik də bu gözəl insan çoxlu sayda kitabların müəllifi olmasına baxmayaraq, heç vaxtı öz dəsti-xəttindən, öz dünyasından qopub ayrılmır. Onun yeganə üz tutduğu bir ünvan, sığındığı bir qiblə var. O da Türk dünyasıdı.

Ələddin İncəli Atlıtürkün son kitabı başdan-ayağa türkə, türkçülüyə, turana inamla, sevgiylə doludur. Hər vərəqdən bir türk boylanır, hər misrada bir türk at çapır. Özü də kitabın adı da son dərəcə ürəyə, dilə, könülə yatandı. Ustad kitabını belə adlandırıb: "Babam bu yurdu: Qoru bu yurdu". Bir neçə fəsildən ibarət olan bu kitaba ön sözü millət vəkili, AMEA-nın müxbir üzvü, əməkdar elm xadimi Nizami Cəfərov yazıbdı. Mən bu ön sözlə tanış olandan sonra ustadın doğum təvəllüdünə istəklərini dilə gətirməkdə bir az çətinlik çəkdim. Çünki bu ön sözdə Ələddin müəllimin yaradıcılığı bir alim qələmi ilə təqdim edilmişdi. Amma sonra düşündüm ki, mənim də özümə görə, düşüncələrim, sözlərim var. Qoy mən də Ələddin müəllimə könlümdən keçənləri pıçıldayım. Və o istəklə də müəllifin mənə hədiyyə etdiyi bu kitabı böyük həvəslə və sevgiylə oxuyub başa çıxdım. Şair yazır:

Zirvələri gah çənlidi,

Gah nərgizli, süsənlidi.

Demə dağlı-düzənlidi

Qarabağım bölünməzdi.

Bəli, onsuz da neçə yüz ildir ki, Araz bizi bölübdür. Göyçəni, Borçalını, Dərbəndi könül sızıltısıyla misralara çeviririk. Bu yandan da Qarabağ acısı. Şairnin niskili mənim könlümün dərdi olduğundan bu şeirdə vurğulanan BÖLÜNMƏZlik istəyi yenə ruhumu titrətdi, yenə məni o yerlərə çəkib apardı. Və elə o yerlərdə də Ələddin müəllimin "Allaha şükürlər olsun" şeiri köməyimə çatdı:

Allaha şükürlər olsun

Oyanır türküm-turanım

Günbəgün artıb çoxalır

Millətə arxa duranım!..

Çox sevindirici haldır. Özü də bu təkcə şair sevinci deyil, duyğusal insanların sevinci, bu həm də hər birimizin sevincidi. Həmin sevinci də Ələddin müəllim özünəməxsus şəkildə ifadə edibdi:

Qonşusu müxənnət olmayan xalqa

Həsəd aparıram, həsəd dünyada

Nə böhtan olaydı, nə şər olaydı

Nə də ki, bu fitnə-fəsad dünyada!

Hər kəsin arzusudu, mən ürəklə deyirəm, cəsarətlə deyirəm bu sözləri. Çünki insan övladı həmişə xoş günlərin, mehribançılığın, səmimiyyətin axtaranı, arayanı olub, onun üçün "sino" gedibdi. Bu mənada şairin arzusu elə mənim də, sənin də, elə hamımızın arzusudu. Təəssüf ki, bizim bəxtimizə müxənnət qonşular düşübdü. Özü də bu müxənnətləri şair Dağlıq Qarabağda da müəllimlik edəndə yaxından tanıyıb görüb. Ona görə də türkə qayıdışı, kökə qayıdışı o böyük bir istəklə, böyük bir ümidlə təbliğ edir və yazır ki:

Çox gördülər Şərqi bizə

(yəqin varmış fərqi bizə!)

Ay İncəli, şərqimizə,

Türkümüzə qayıdaq biz.

Həmişə təkrar etdiyim və leksikonumda xüsusi yeri olan bir deyim indiki anda yenə yadıma düşdü: "Türk özünə qayıdanda böyük olur!". İndi Ələddin müəllimin şeirlərini oxuduqca, bu qayıdışı necə təbliğ etdiyini, onun tərənnümçüsünə çevrildiyini açıq-aşkar görmək mümkündür. İstər Atatürkə, istər Turqut Özala, istər Tansu Çillərə, istər Süleyman Dəmirələ, istər Cövhər Dudayevə, istər Çanaqqala qəhrəmanlarına, istər Türk dünyasının böyük söz xiridarlarına həsr olunan şeirlərinin hər birində mən bu qayıdışa çağırışı gördüm:

İstərəm bayrağı türkün

Ulduza-Hilala çata

Gül aça torpağı türkün

Hər cahi-cəlala çata!..

Və yaxud:

Haqq işi düşüb düyünə

Bağışla böyüklüyünə

Qayıtsın türk, türklüyünə

Türkü var eylə, ey Tanrı!..

80 yaşını doğulduğu eldə öz əli ilə özü üçün qurduğu evdə özünəməxsus şəkildə qeyd edən Ələddin İncəli Atlıtürk bu gün bircə arzuyla, bircə istəklə yaşayır. O da torpaqlarımızın bütövlüyü, türkün özünə dönüşüdü. O türk dünyasının, turan ellərinin minilliklərdən gələn böyüklüyünün, bütövlüyünün azarkeşi, təbliğatçısıdır. İlhamı da bundan alır, sabaha da bu ümidlərlə baxır. Və mən də ustad şairə 80 yaşında özünün dediyi kimi hansısa ictimai təşkilatdan, hansısa məmurdan inciyib küsmədən, ömrünün növbəti illərini ilhamlı, arzulu və gümrah yaşamasını arzu edirəm. Onun ilham atı yüyürək, ilham pəriləri bir-birindən növcavan olsun. Ustad da elə o adda, o pərilərin qanadları altında gəzsin böyük Turan ellərini.

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.- 2010.- 7 may.- S. 7.