Adriatik dənizi sahillərində

Partizan "Mixaylo"nun son gülləsi

Mehdi Hənifə oğlu Hüseynzadə 1918-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. Orta məktəbdə əlaçı şagird, ali məktəbdə müəllimlərin sevimli tələbəsi idi. Peşəkar rəssam kimi də tanınıb. Rus, alman, italyan, fransız dillərinin mükəmməl bilicisi olub. Əsgəri xidmətində isə Mehdi əsl ölməzlik mücəssəməsi idi.

1941-ci ildə Hitler Almaniyası SSRİ-yə müharibə elan edəndə M.Hüsüynzadə könüllü olaraq orduya yollanır. Hərbi rütbəsi leytenant olub. Çox keçmir ki, 1942-ci ildə əsir düşür. Və gizli şəkildə almanların əsir düşərgəsindən qaçaraq Yuqoslaviya-İtaliya partizanlarına qoşulur. Qısa zaman kəsiyində cəsarəti, zirəkliyi, sönməz enerjisi sayəsində kəşfiyyatçılar arasında fərqlənir. Partizanlar sevimli qardaşlarına "Mixaylo" adını verirlər. Bu isim Mehdiyə uğur qazandırır. Radio: ""Mixaylo" şəhərdədir"-deyəndə alman zabitləri əl-ayağa düşürdülər.

Mehdi Hüseynzadə İtaliyanın Adriatik dənizi sahil rayonlarındakı Adolf Hitlerin ordusunun sıralarının pozulması işində xüsusi canfəşanlıq göstərib. Özünəməxsus kəşfiyyatçılıq təcrübəsi uğurlarının başında duran əsas keyfiyyətlərdən olub. Partizan kimi Mehdi Hüseynzadənin ilk işləri almanların kino-teatr binasının və Triyestdəki faşist yeməkxanasının partladılması idi. Hər iki əməliyyatında "Mixaylo" çoxlu sayda düşmənin canlı qüvvəsini məhv edib. Daha sonra 1944-cü ildə Qoritsada hitlerçilərin ehtiyyat neft və yanacaq dolu anbarı partlayır. Alman kəşfiyyatı bu işin də altından Mehdi Hüseynzadəni çıxarır. Həmçinin Şimali İtaliyada faşistlərin əsir tutduqları sovet əsgərlərinin azad edilməsi Mehdinin cəsarəti, yenilməzliyi, həmişəyaşar qələbə ruhu və xüsusi taktikası sayəsində baş tutur. "Mixaylo" əsirləri risk edərək faşist libasında əsir düşərgəsinə daxil olaraq xilas edib.

Tez-tez almanların hərbi libasında hitlerçilər arasında görünən Mehdi gələndə özü ilə fəlakət gətirirdi. Alman zabitlərinin gecə röyalarının qorxunc kabusu "Mixaylo" idi. Gözlənilmədən ortaya çıxır, yox edib qeyb olurdu. Gözləri atəş saçan əjdaha kimiydi, nəzərləri dikilən yer od tutub yanardı. Partizan almanların kazino, restoran, teatr salonlarına daxil olur və oranı tərk edib gedəndə arxasında qalaq-qalaq düşmən meyidləri və xarabalıq buraxırdı. Əfsanəvi kəşfiyyatçının tez-tez yaratdığı mənzərələrin ümumi görüntüsü məhz bu cürdü.

Ən maraqlı kəşfiyyat işini ömrünün sonlarında-1944-cü ildə həyata keçirir. Heç kəsin gözləmədiyi bir anda içi alman dolu kazino yerlə-yeksan olur. Əlində çanta faşistlərin kazinosuna daxil olan Mehdi əliboş oranı tərk edəndə kazino fürerçilərlə birgə havaya sovruldu. "Mixaylo" öz işinin peşəkarı olduğundan düşmənin ondan şübhələnməməsi üçün heç bir səhvə yol vermirdi. Yalançı faşist obrazı yaradaraq düşməni içərisindən yox etmək Mehdi Heseynzadənin uğurla tətbiq etdiyi ənənəvi üsulu idi. Onun partizan kimi son döyüşü İtaliyanın Vitovle kəndində olur. Əsgəri andına sadiq qalaraq axıradək vuruşur. Əsir düşməməkçün sonuncu gülləsini özünə sıxır. Və Mehdi Hüseynzadə şəhid olur. Xalq qəhrəmanımız doğma Xəzərindən uzaqda Adriatik dənizi sahilində-Çepova kəndində dəfn olunur. "Mixaylo"nun igidlik öyküləri isə sonsuz saydadır. Bu sadəcə Mehdi Hüseynzadənin yaratmış olduğu qəhrəmanlıq salnaməsinə ötəri baxışdı.

Sovet Rusiyasının azər türklərinə olan qərəzli mövqeyi M.Hüseynzadəyə münasibətdə də əks olunur. Ona Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı ölümündən on üç il sonra-1957-ci ilə verildi. O cümlədən, əfsanəvi partizanın adının əbədiləşdirilməsi üçün Azərbaycan kinomatoqrafçıları "Mixaylo" haqqında kino çəkirlər. "Uzaq sahillərdə" Azərbaycan filmi bir qəhrəmanın həyat hekayətidir.

Əntiqə Rəşid

Ədalət.- 2010.- 21 may.- S. 5.