Bakı simpoziumu

Ekspertlər onu yüksək qiymətləndirir

Ötən ay Bakıda daha bir beynəlxalq tədbirə imza atıldı. Paytaxtımızda beynəlxalq münasibətlər üzrə ixtisaslaşan ekspertlərin Bakı simpoziumu keçirildi. Onu da qeyd edək ki, sözügedən tədbirlə bağlı yerli siyasi ekspertlər məlumatsız olsalar da bu toplantıda iştirak edən Qərb politoloqlarının fikirləri birmənalıdır. Onlar bu konfransın və tədbirdə qəbul edilən Bakı bəyannaməsinin tək region üçün deyil, dünya üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıblar.

Türkiyə Strateji Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Cəlal Cem Oğuz da konfransın həddən artıq mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, bu, çox böyük bir hadisə idi. Bu, Azərbaycanın potensialı və onun dünyadakı rolu baxımından mühüm tədbir kimi yadda qalacaq: "Xüsusilə də belə bir tədbirin hər il keçirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Tədbirdə əsas mövzu Cənubi Qafqaz və Azərbaycanın rolu ilə bağlı oldu. Azərbaycan bu gün regionda çox böyük rol oynayır və bu, qanunauyğun haldır. Enerji məsələsi Cənubi Qafqazın başlıca faktorlarından biridir və bu səbəbdən də tək region üçün deyil, bütün dünya üçün fövqəladə əhəmiyyət kəsb edir".

Enerji təhlükəsizliyi məsələsi problemini hazırda əksər dünya ölkələrinin yaşadığını vurğulayan ekspert qeyd edib ki, məhz bu regiona maraq artacaq: "Bu səbəbdən də mən tam əminəm ki, bu regiona artan maraq nəinki azalacaq, əksinə, deyərdim ki, yüksələcək. Bütün dünyanın diqqəti regionun ən əhəmiyyətli dövləti olan Azərbaycana yönələcək. Bu təsadüfi deyil və burada söhbət tək enerji məsələlərindən getmir. Azərbaycan regionun ən dinamik inkişaf etmiş ölkələrindəndir".

Ekspert onu da vurğulayıb ki, hazırda Türkiyə Azərbaycanın əsas tərəfdaşlarından və regional təşəbbüslərin reallaşmasını həyata keçirən dövlətlərdən biridir. Bakı və Ankara açıq şəkildə bəyan edirlər ki, bizim ölkəmizin iştirakı olmadan regionda hər hansı bir layihəni həyata keçirmək mümkün deyil".

İkitərəfli münasibətlərin hazırkı səviyyəsinə toxunan politoloqun sözlərinə görə, bu münasibətlərin səviyyəsi həddən artıq yüksəkdir: "Bizim ölkələrimizin razılığı və iştirakı olmadan regionda hər hansı bir layihənin reallaşdırmaq çox çətindir. Hətta deyərdim ki, bu reallaşsa belə, onun effektivliyi olmayacaq. Çünki Azərbaycan və Türkiyə qarşılıqlı maraq doğuran məsələlərdə bir-birinin arxasında durublar. Bu səbəbdən də ikitərəfli münasibətlərin genişləndirilməsi gələcək inkişaf üçün əsas əhəmiyyət kəsb edəcək".

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması perspektivlərinə də yer ayıran türkiyəli ekspert ölkəsinin problemi diqqətdən kənrda saxlamadığını da bildirib: "Hamıya məlumdur ki, Türkiyə bununla bağlı öz müttəfiqlərinə böyük təzyiqlər göstərir. Biz deyirik ki, Ermənistana qarşı heç bir iradımız yoxdur. Yalnız bir şərtlə. Ermənistan, Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı əsassız iddialarından əl çəkməlidir. Ermənistan regional əməkdaşlıq üçün ondan asılı olan bütün məsələləri həyata keçirməlidir. Belə məsələlərin həlli geriyə çəkilmək, kompromislər deməkdir. Lakin Ermənistan hər hansı bir kompromisə getmək istəmir. Yəni onun tərəfindən beynəlxalq hüquq normalarına əməl edilməməsi göz qabağındadır və bütün bunlar dünya ictimaiyyətinin mövqeyi nəzərə alınmadan həyata keçirilir. Biz rəsmi Yerevan tərəfindən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində xoş məram görmək istərdik".

Politoloq ölkəsinin Ermənistanla münasibətlərinin normallaşması ilə bağlı hazırkı durum da aydınlıq gətirib: "Türkiyənin prezidenti və baş naziri dəfələrlə açıq şəkildə bildiriblər ki, bizim Ermənistanla problemimiz yoxdur. Bu ölkə Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı hər hansı addım atarsa, Türkiyə də münasibətlərin normallaşması ilə bağlı addım ata bilər. Yəni Ermənistanla münasibətlərin normallaşmasına hazırıq və bu addımın onlar tərəfindən atılmasını gözləyirik".

Beynəlxalq ekspertlərin Bakı görüşü barədə Böyük Britaniyalı lord Con Leyrd də müsbət fikirdədir. "Düzünü desəm, mən konfransı pozitiv notda keçən konfrans adlandırardım. Mən hesab edirəm ki, Azərbaycan regionda pozitiv rol oynayır. Hesab edirəm ki, mənim ölkəmdə sizin respublika haqqında daha maraqlı məlumatlar eşitmək istərdilər.Buradakı insanların mövqeyi, mədəniyyətlərin qovuşması yaxşı olardı. Əminəm ki, britaniyalılar Azərbaycandan nəsə öyrənərdilər". Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məsələyə toxunan ekspert münaqişəni bütün region üçün problem hesab edir: "Lakin mən əminəm ki, Dağlıq Qarabağ müəyyən mərhələdə həll ediləcək problemdir. Eyni zamanda problemin insanların inkişafını, mədəniyyətini tormozlanmasına yol vermək olmaz. Mən hesab edirəm ki, əgər Azərbaycan dünya arenasında öz nüfuzunu artırarsa, münaqişənin həllinin asılı olduğu fövqəldövlətlər onun xeyrinə müvafiq qərar çıxara bilər. Bunu istisna etmək olmaz. Azərbaycanın üzləşdiyi əsas problemlərdən biri erməni lobbisinin fəaliyyətidir. Mən hesab edirəm ki, azərbaycanlıların da aktiv fəaliyyətə keçmək vaxtı yetişib. Sizin ölkənizdə nə qədər çox insanla ünsiyyət qururamsa, bir o qədər də onların baxışları ilə yaxından tanış oluram. Bu insanlar nə qədər aktiv olsalar bu problemə baxışları daha asan dəyişmək mümkün olacaq".

Ölkəsinin Azərbaycandakı maraqlarına da toxunan britaniyalı siyasi şərhçi dövlətlərarası əlaqə ilə yanaşı həm də insanlarımızın intellektual səviyyəsindən də danışıb: "Mənim bildiyimə görə, Böyük Britaniya Azərbaycanda ən böyük investorlardan biridir və əminəm ki, bu, gələcəkdə də belə olacaq. Mən London Sitidə yaşayıram və orada yüksək savada malik azərbaycanlılar yaşayır. Onlar öz fikirlərini çox intellektual şəkildə ortaya qoyurlar. Çox əhəmiyyətli bir məsələdir ki, bu insanlar öz ölkələrinə qayıtdıqdan sonra topladıqları təcrübə və bilikləri özləri ilə bura gətirəcəklər və bunu da xalqına həsr edəcəklər. Bu çox yaxşı haldır. Bu dünyada ən asan məsələ ideyanın ixrac olunmasıdır. Çünki bu ixrac üçün heç bir lisenziya almaq lazım deyil. Sadəcə, insanların bir-biri ilə daha çox ünsiyyəti gərəkdir. Mən Azərbaycandakı insanlarla təəssüratlarım çox yüksəkdir və çox istərdim ki, xalqlarımız arasında münasibətlər daha da güclənsin".

Gülgün

Ədalət.- 2010.- 11 noyabr.- S. 4.