Medianın dili müzakirədə

Azərbaycan Dil Qurumunun təşkilatçılığı ilə "Media və dil: mövcud durum və vəzifələr" mövzusunda elmi-praktik konfrans keçirilib.

APA-nın məlumatına görə, qurumun sədri Sabir Rüstəmxanlı Azərbaycan dilinin qorunması istiqamətində keçmiş SSRİ zamanında atılan addımlardan və bu gün qarşılaşdığımız problemlərdən danışıb. S. Rüstəmxanlı problemlərin aradan qaldırılması və Azərbaycan dilinə kənar təsirlərin qarşısının alınması üçün mətbuatı diqqətli olmağa çağırıb: "Bu gün Azərbaycan türkcəsində gəlmə, qarşılığı olan sözlərdən yerli-yersiz çoxlu sayda istifadə edilir. Hesab edirəm ki, dilimizə qarşı işğal siyasəti aparılır".

Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) dilçilik kafedrasının professoru Əbülfəz Rəcəbli "Medianın dil qüsurları" mövzusunda etdiyi çıxışında televiziya kanallarının dil üslubu barədə danışıb. Ə.Rəcəbli deyib ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 7 televiziya kanalının hər birində ciddi problem mövcuddur: "Tələffüzdən tutmuş, reklam mətnlərinə qədər Azərbaycan türkcəsinin yazı və danışıq qanunlarına xələl gətirilir".

Azərbaycan Dil Qurumunun İşçi Qrupunun rəhbəri Rasim Qaraca, İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şurasının sədri Cahangir Məmmədli, "Azadlıq" qəzetinin baş redaktoru Qənimət Zahid, "Xəzər" TV-nin redaktoru Qulu Məhərrəmli "Medianın dil qüsurları", "Mətbuat dilindəki problemlərin obyektiv və subyektiv səbəbləri" və "KİV-də effsemizmlərdən istifadə qaydaları" mövzularında çıxış ediblər.

"İnternet medianın və sosial şəbəkənin dil xüsusiyyətləri" mövzusunda çıxış edən APA İnformasiya Agentliyinin baş direktoru Vüsalə Mahirqızı isə deyib ki, Azərbaycanda internet mediası yeni sahə olduğundan ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılanır: "Əvvəllər Azərbaycanda sosial şəbəkələrə daxil olanların yaşı 25-35 arasında olubsa, hazırda bu yaş 35-dən yuxarıdır".

Bu gün Azərbaycanda internet mediasının vahid xüsusiyyətlərinin olması barədə danışmağın mümkünsüzlüyünü qeyd edən V. Mahirqızı bildirib ki, hazırda ölkədə həm rəsmi, həm də normal media dilində yazan internet saytları fəaliyyət göstərir: "Nəyə görə normal media dili sözünü işlədirəm? Bəllidir ki, bizim dilçi alimlərimiz bu məsələdə mühafizəkarlıq nümayiş etdirirlər. Hesab edirəm ki, media çevik olmalıdır. Ağırlaşdırıcı, dildönməz ifadələrdən istifadə edilməsi xəbərin ümumi yükünü artırır. İnternet mediadan istifadə edən insanlar isə vaxtı məhdud olan şəxslərdir. Onlar həm dolğun, həm də qısa xəbəri oxumaq istəyirlər. Bu baxımdan medianın "gəlmişdir", "getmişdir", "olmuşdur" kimi sözlərdən imtina etməsi yaxşı olardı. Məsələn, rəsmi dövlət mediası bu cür şəkilçilərdən daha çox istifadə edir. Bundan başqa, hələ də bəlli olmayıb ki, "xoş gəlmişsiniz" və "xoş gəlmisiniz" ifadələrindən hansını işlədək".

V. Mahirqızı medianın dilindən danışılarkən reallığın nəzərə alınmasını məqsədəuyğun sayıb: "Fikri daha axıcı formada yazmaqla dilin təhrif olunmasını qarışdırmaq düzgün deyil. Yeni orfoqrafiya lüğətində də problem var. Biz nə qədər Azərbaycan dilini mühafizəkarcasına qorumağa çalışsaq da, yeni media özü ilə yeni ifadələr, sözlər gətirəcək və zaman-zaman da həmin sözlər dilimizdə ümumvətəndaşlıq pasportu qazanacaq".

Sonra tədbir mövzu ətrafında müzakirələrlə davam etdirilib.

Ədalət.- 2010.- 20 noyabr.- S. 5.