"ÇİÇƏK QİYAMI"

Salam, İslam Kəbirli!

Hərdən bir kitab rəfimin qarşısında dayanıb fikrə dalmağı, mənə aftoqrafla bağışlanmış kitabları və xüsusilə onların müəlliflərini və bağışlanma şəraitini yadıma salmaq, xatırlamaq mənə xoş anlar yaşadır. Necə deyərlər, ayrılıram bu dünyadan, qopub gedirəm dərddən-qəmdən, pisliklərdən uzaqlara. O yerə gedirəm ki, orada ancaq söz var, söz adamı var, təbiət var. Mən də dururam onların sırasında, qoşuluram onlara, birini dinləyirəm, o birisindən sualıma cavab alıram...

Bu günlərdə yenə dayanmışdım kitab rəfinin qarşısında, yenə həmin hissləri yaşayırdım. Birdən qeyri-ixtiyari gözümü əl boyda olan kitablar çəkdi. O kitabların içərisində diqqətimi həqiqətən əl içi boyda olan narıncı cildli, adı və müəllifinin adı qara hərflərlə yazılmış bir kitab çəkdi. Doğrusu, kitabın adından da, görkəmindən də bir qəribə kədər, bir qəribə nisgil və bir az da fağırlıq tökülürdü.

Kitabı əlimə aldım. Əvvəl ön üz qabığına, sonra arxa üz qabığına baxdım. Müəllifin şəkili də çox qəribədi. Orta məktəb illərini yadıma saldım. O vaxtlar buraxılış sinfinin məzunları birlikdə bir yadigar fotoalbom düzəldərdilər. Hamının da şəkli bir dairə içərisində. O vaxtlar mən fikirləşirdim ki, bu dairə əslində dünyadı və biz də onun içərisində fırlananlardan biriyik. İndi şair dostumun şəkli də həmin o illəri də xatırlatdı, elə onun özünün də fırlandığı dünyanı da.

Kitabın ilk səhifəsində qəribə bir epiqraf çəkdi diqqətimi. "İslam Kəbirlinin 16 yaşında yazdığı "Gəminin qız kapitanı" şeiri Azərbaycan poeziyasının şedevrlərindəndi" Vaqif Bayatlı Odər. (Kitab 2003-cü ildə nəşr olunub və o vaxtlar da Vaqif bəyin imzası məhz oxuculara bu cür təqdim edilirdi - Ə.M). Yadıma rəhmətlik Nüsrət Kəsəmənlinin də İslam Kəbirli ilə bağlı dediyi sözlər düşdü. Beləcə, xatirələrin içərisində əl boyda kitabın şeirlərini gözdən keçirməyə başladım. Cəmi 50 səhifədən və iki fəsildən ibarət olan bu şeir kitabında çox böyük söz dünyası misra-misra söykənib dayanmışdı bir-birinə. Oxuduqca oxumaq və düşünmək istəyirsən. Elə ilk şeirdən başlayaq.

Şüşə güzgülərin içindən durub,

Durub hey özümə baxıram, Allah.

Bu dünya deyilən ömrün, sevginin,

Bir şüşə güzgüymüş axırı, Allah.

Hə, doğrudan da baxıb getdiyimiz bu dünya təkcə pəncərə deyilmiş, həm də güzgüymüş. Biz oradan özümüzə də baxırmışıq, dünyaya da. Baxanda da görmüşük ki, dünyaya öncə söz gəldi.

Balam tək basdım bağrıma

Demədim yaddı, özgədi.

Söz ki, bir gözəl ölümdü,

Söz ki, bir təmiz güzgüdü...

Və yaxud:

Alışıb od tutur, yanır bədənim

Neynəyir bu qədər qanı bədənim.

Allah, nələr çəkir canım, bədənim,

Üstündə bir başın ağırlığında.

Bu yerdə mərhum şair dostum Vaqif Cəfərli də yadıma düşür. Onunla Beyləqanda hər görüşümdə mütləq söz-söhbət hərlənib-fırlanıb İslam Kəbirliyə çatırdı. Onun yaradıcılığından danışırdıq, qayğılarını bölüşürdük, bir az da şair tənbəlliyini dilə gətirirdik. Allahın verdiyi istedadı çox xəsisliklə sözə, şeirə çevirən İslamın bu böyük dünyada öz balaca dünyasını necə qurduğunu və orada necə yaşadığını bilə-bilə, anlaya-anlaya özümüz də istəmədən ona irad tuturduq. Məqsədimiz də bu istedadın çəkilib bir küncdə qalmaqdan qurtulması idi. Amma bizim cəhdlərimiz çox vaxt nəticə vermirdi. Ən yaxşı halda İslam cibindən çıxardığı balaca dəftərçədən bir-iki şeir oxuyub aradan çıxardı. Biz də gözləyərdik ki, görək İslamın növbəti şeirləri nə vaxt dünyaya gələcək. Nə isə...

İslam Kəbirli yazır:

Bu yağan yağışdı, nədi,

Dağları keçdim bilmədim.

Mən ki, yetim böyümədim,

Böyütdü sevgilər məni.

Bunun ardınca isə sanki özü özünə təsəlli verir:

Yandır səndə qalan xatirələri,

Yandır, heç olmasa külünü ağla.

Sən Allah, mən adlı dərdi, kədəri,

Sən Allah, mən adlı ölünü ağla.

Əl boyda kitab "Güzgü" şeiri ilə başlayıb, "Daş" şeiri ilə başa çatır. Mən bunu təsadüf saymıram. Mənə elə gəlir ki, o daş güzgünü sındırmaq üçündür. Sındırıb özünü, dünyanı görməmək üçündür. Bəlkə də belə deyil, mən belə düşündüyüm üçün müəllifdən üzr istəyirəm. Ancaq içimdən həqiqətən keçir ki, düzü əyri göstərən güzgülər mütləq daşlanıb sındırılmalıdır. Elə əyrini düz göstərən güzgülər də. O ki, qaldı daşa... Bu daş indi kiminsə sinəsindən asılı... kiminsə məzarının üstündə ucalır... Başqa birisinin silahına çevrilir və bütövlükdə lap uzaq birisinin də özü daş olur.

Ürəyində kin olmadı,

Vurmağa əlin olmadı,

Dinməyə dilin olmadı,

Divara hördülər səni.

Görürsünüzmü, elə İslam Kəbirli də daşın dilsiz, əlsiz, kinsiz olduğunu deyir və onunla təsəlli tapır ki, daşı divara hörürlər. Məncə bu xoş təsəlli ilə bu əl boyda kitabdan ayrılmağın məqamıdı. Amma ürəkdə bu kitabın müəllifinin yaşadığı sıxıntılar mənim üçün sözün bütün mənalarında daş kimi ağırlıq edir. Kaş bu sıxıntılar da ya divara hörülsün, ya da əriyib itsin...

Əbülfət MƏDƏTOĞLU

Ədalət.-2012.-7 aprel.-S.16