Tamam Bayatlı Önər: "Vaqif yalnız mənə məxsus deyil..."

Xanımı Vaqif Bayatlı Önər haqda danışır

Anlaşıldı ki, Lent.az-ın "Yaxın adam" layihəsi bu dəfə Vaqif Bayatlı Önərə həsr olunub. Onun haqqında kimin danışa biləcəyini çox götür-qoy etdik. Bir neçə adamı nəzərdən keçirdik. Sonra nədənsə Tamam xanımın üzərində dayanmalı olduq. Görünür, belə bir insan - heç bir təfsilata varmadan adını çəkməklə özü bəlli olan şəxsiyyət haqda yalnız gecə-gündüz onunla bir yerdə olan, onunla bir məişətdə, mənəviyyatda, bir ortamda nəinki dözən, hətta bunu zövq alaraq yaşayan xanımı danışa bilər...

Mən onu heç kimə qısqana bilmirəm

Bilmirəm, tanışlığımızın tarixi haradan başlayır, çünki tanış olandan sonra başa düşdüm ki, onu mən çoxdan tanıyıram. Həm də bu adamın yalnız özümə deyil, hər bir adamın hisslərinə, düşüncələrinə necə yaxın olduğunu hiss etdim. O elə bir adamdır ki, insan tək-tənha öz özü ilə danışanda qəlbində belə bir adamı tutub onunla danışır. Əslində öz-özünlə danışmırsan, hansısa daxili bir həmsöhbətin olur - o həmin adamdır. Elə bir adamdır ki, hər bir adam onunla müsahib olanda elə bilir ki, onu çoxdan tanıyır. O, hamının daxilindəki adamdır. Dostlarının dəfələrlə yazılarında oxumuşam, söhbətlərində eşitmişəm ki, Vaqif ətəyində namaz qılmalı adamdır. Ona sözünü deyəndən, üzünə baxandan sonra rahatlıq tapırsan.

Vaqif müəllim yalnız mənə məxsus deyil. Mən onu heç kimə qısqana bilmirəm, buna yer qoymayıb. Biz tanış olandan onun ətrafında daim gözəl, ziyalı, onu çox sevən qadınlar olub. Onlar poeziyanı, ədəbiyyatı sevən, təhlil edən adamlardır. Bu münasibətləri qısqanmaq onu cılızlaşdırmaq olardı. Bunu edə bilmərəm. Bu münasibətlər yüksək səviyyəli münasibətlərdir. Vaqif hamınındır, hər bir adamındır. Ona ustad deyən nə qədər insanlar, xüsusən gənclər var. Onun mobil telefonuna gələn bütün zənglərə mən cavab verirəm, çünki mobil telefonu işlətməyi öyrənmədi, yəqin öyrənməyəcək də. Vaqif müəllimin səhhətində problemlər var, bəzən onu sevənlərin mənə acıqları da tutur ki, yəqin ona yaxşı baxmadığım üçün xəstələnir.

Biz tanış olmamışdan mən onun şeirlərini oxuyurdum. Bir dəfə İntiqam Qasımzadənin rus dilində verilişinə baxırdım. Vaqif müəllim o vaxt Gürcüstanın Beynəlxalq Mayakovski mükafatını almışdı və onu verilişə dəvət etmişdilər. Rus dilində aksentlə danışdığını eşidib kanalı dəyişmək istədim, gördüm ki, aksentlə danışsa da çox maraqlı fikirlər deyir və saxlayıb axıra qədər o verilişə baxdım. O vaxtlar da tanınırdı. Ədəbiyyat aləmində çox tez qəbul olunmuşdu.

Vaqif müəllimə qədər mən poeziyanı dərk etmirdim, nəsri çox sevirdim. Vaqif müəllimlə tanışlıqdan sonra bildim ki, poeziya nədir, nəsr nədir və poeziya heç də nəsr deyil. Universitetdə müəllimimdən eşitmişdim, deyirdi ki, hər bir güclü müşahidə, yaxşı yazmaq qabiliyyəti olan adam yazıçı ola bilər, amma şair ola bilməz, çünki şairlik Allah vergisidir, şair kimi ya doğulursan, ya da doğulmursan. Vaqif müəllimlə tanışlıqdan sonra anladım ki, müəllimimiz düz deyib. Vaqif müəllim şair doğulan adamdır.

Mən adi insanla yaşamıram

Vaqif müəllimin həyat yoldaşı olmaq rahatlıq deyil, amma bu mənim seçimim deyil, Tanrının qismətidir. Bu adam özü narahat adamdır, narahat adamın yanında necə rahat yaşamaq olar? Hiss edirsən ki, o səni düşünmür, evini düşünmür, xalqını, Azərbaycanı, türk dünyasını, böyük ədəbiyyatı düşünür. Türk kanalları gün ərzində nə qədər xəbər verirsə, hamısını dinləyir. Uyğur türklərinin, Orta Asiya türklərinin vəziyyəti ilə maraqlanır. Qarabağ dərdi, həmkəndlilərinin, yaxınlarının fikri hamısı ondan keçir. Öz kəndinə gedə bilmir, anası vətəndən kənarda torpağa tapşırıldı, ona ağrıyır. Bu cür həssas adamda bunların hamısı birləşib. Üz qırışından, alın qatından bunları görürəm. Cılız cüssəsinə bu qədər dərd yığan adam necə rahat ola bilər? Yerlə göylə əlləşir. Yatanda da beyni fəaliyyətdədir, dincəlmir. Mənə baxır və bilirəm ki, məni görmür. Sizə bir misal deyim, bir dəfə mən dərsdən gəlirəm, pilləkənlə qalxıram, o da pilləkənlə düşür və mənə "axşamınız xeyir" deyib, yad adam kimi keçir. Deyirəm, Vaqif, bu mənəm. Belə bir adam məni görməyə, seçməyə, evlənməyə də bilərdi, amma görünür, bu, taleyin seçimidir. Görünür ki, bu həyat missiyası imiş ki, onun yanında mən olmalıymışam. Bəzən söhbət eləyirik və birdən anlayıram ki, o məni dinləmir, buna artıq alışmışam. Bəlkə də adi insanlar kimi hər söhbətə reaksiya verib, müzakirəyə qoysaydı, mənim üçün maraqsız olardı. Mən adi insanla yaşamıram. Vaqif müəllim adi insan deyil. Hamımızın sevdiyimiz böyük şairimizdir. Onun şeirləri qədər insanı Allaha, saflığa yaxınlaşdıran ikinci poeziya nümunəsi yoxdur. O, mənim qonşum da olsaydı, mən belə bir adamın zəmanəsində yaşadığım üçün, onu canlı tanıdığım üçün, onun da, mənim də bir millətə mənsub olduğumuz üçün fəxr edərdim. O, mənimlə danışmasa belə, məni dinləməsə belə mənə onun varlığı kifayətdir. Yaşamaq üçün hansı mənəvi ehtiyaclar varsa, Vaqif müəllim mənə verir. Bunu onun varlığından, poeziyasından, üz cizgilərindən alıram. Onun ətrafındakı adamların da özlərinə lazım olanı ondan götürdüklərini görürəm. O, xərclənən adamdır, təki Allah canını sağ eləsin. İnanmıram ki, o ətrafdakılardan nə isə götürsün, biz ondan götürürük.

Kimsə ona dondurma piştaxtasını tapşırıb getmişdi

Elə vaxt olub ki, onun üzünə baxanda beynimdən keçən hər hansı bir cılız fikir üçün xəcalət çəkirəm. İnsanın durulması üçün elə bir adamın varlığı kifayətdir. Məsələn, onun yanında kiminsə məvacibinin azlığından, yaxud çoxluğundan danışsan elə reaksiya duyarsan ki, utanarsan. Deyərsən gör bu insan hardadır, sən onun yanında nədən danışırsan. Onun üçün sənin danışdığın məişət mövzusu mövcud deyil. Bizdə məişətin bütün qaydaları pozulub. Heç nə öz qaydasında deyil. Əgər evdən çıxanda mobil telefonumu unutmuşamsa, onu gətirməyi ondan xahiş etməyin heç bir mənası yoxdur. Əvvəla çağırışını gec eşidəcək, sonra da gözünün qabağında olan telefonu yoxdur deyəcək, o elə şeyləri görmür. Bu adam yer adamı deyil. O, mənim üçün həyat yoldaşı deyil, xalqa məxsus bir qiymətli incidir ki, mən onun yanındayam. Tam məsuliyyətlə deyirəm ki, bizimlə bir dövrdə yaşayan dahidir. Sadəcə, bütün dahilər öz dövründə deyil, sonradan anlaşılıb. Bununla belə o, uşaqla uşaqdır, böyüklə böyük.

Bir dəfə bir iş sənədini evdə unutmuşdum, ev açarım da evdə qalıb. Qalır ancaq Vaqif müəllimi tapım, onun açarı ilə qapını açaq. Zəng eləmişəm, evdə cavab verməyib, deməli evdən çıxıb. Mobilinə də nadir hallarda cavab verər, bir xeyli zəng eləyəndən sonra nəhayət cavab verib. Tələsik ona izah eləyirəm ki, mənim evdə vacib iş sənədim qalıb, açarı da evdə unutmuşam, gəl qapını aç, onu götürüm. Deyir, nə danışırsan, mən bulvardayam, evə gələ bilmərəm. Niyə Vaqif? Deyir burda bir oğlan məndən xahiş edib ki, dayı, dondurmalarımın yanında dayan, mən çörək yeyib gəlirəm. Başa düşdüm ki, nə desəm də xeyri yoxdur, söz veribsə, orda dayanmalıdır. Əgər buraxıb gəlsəydi, onda Vaqif olmazdı, adi adam olardı. Hərdən onun sadəliyinə heyrət eləyirəm. Bu böyüklüyündə insanın belə sadə olduğunu görəndə adam öz mənasızlığından utanır.

Onun daxilində bölüşmədiyi müqəddəsliklər var

Vaqif müəllimin zəhləsi gedən adam yoxdur. Hələ mən ondan bir nəfər haqqında da pis söz eşitməmişəm. Elə qonşu ola bilər ki, şəxsiyyətsizin biridir, mən onunla salamlaşmıram. Vaqif bu adamla səmimiyyətlə görüşür. Deyirəm Vaqif, o adamla niyə salamlaşırsan, o, sənin tayın deyil. Deyir, nə danışırsan, insandır. Ona o qədər pislik ediblər ki. Vaqif onları pislik kimi qəbul etməyib. Bir də görürsən ona pislik edənə yaxşılıq edir. Deyirəm Vaqif, bu həmin adamdır ki, sənə pislik etmişdi. Belə şeylər ona mənasız görünür. İnsan elə bir səviyyəyə çata bilərmiş ki, bu xırdalıqlar onun üçün görünməz olarmış. Öz dairəsində olan, həmfikir olan adamlarla səmimiyyətlə söhbətləşir, amma beynində elə bir dairə var ki, ora heç kimi buraxmaz. O, canıyla-qanıyla, sifətinin qırışları, qaşlarının qalınlığı, gözlərinin dərinliyi, saçlarının ağlığı, simasının mənası ilə anadangəlmə şairdir. Bu, Allah tərəfindən verilən bir nemətdir. Bir ömrə o qədər məna və dərinlik sığışmaz, bu illərdən, nəsillərdən, tarixdəki böyük şairlərimizin genlərindən gələn bir dərinlikdir.

Allah onu bütün insani keyfiyyətlərlə tamamlayıb. Vaqif Vətənə sevginin mükəmməl əsəridir. Allahın seçilmişidir. Zahiri ilə daxili bir-birini tamamlayır, təsadüfi bir şey yoxdur onda. Ona görə də bu qədər sevilir.

Hər şeydən ağlaya bilər. Türk bayrağına bükülmüş şəhid məhmətçiyi televizorda görür, gözləri dolur. Mübariz İbrahimovun adı gələndə qəhərlənir, sifəti titrəyir. Elə məqamlar var ki, mənimlə də bölüşmür. Məsələn, Ramil Səfərova münasibəti bölüşmür, onun üçün toxunulmaz mövzudur. İtirilmiş torpaqlarla bağlı hissləri dilinə gətirmir. Mən bunları onun simasından oxuyuram. Onun daxilində elə hisslər var ki, bölüşmür, bunlar onun özünü də diksindirən hisslərdir. Harda, necə çıxacaq, onu bilə bilmərik. Bunları ondan soruşmuram, müqəddəsliyinə toxunmuram. Vaqif müəllim Allahın möcüzəsidir.

Millətlə yaşayan adamdır. Dünyada nə qədər türk var, onun millətidir. Millətin ən kiçik qələbəsi onun simasına sevinc gətirir. Bir türk uşağı Almaniya məktəbliləri arasında olimpiadada birinci yeri tutub. Uçmağa qanadı olmur. Ağıl, intellekt, bilik yarışlarında bir millət övladı qalib olub Vaqif yeməz-içməz o xəbərlə qidalanar.

Biz onunla bir dövrdə yaşadığımız üçün xoşbəxtik. Allah canını sağ eləsin, nə yaxşı ki var Vaqif müəllim.

Ədalət.-2012.-18 aprel.-S.5.