XOCALI DƏRDLƏRİ SƏNGİMİR...

Xankəndi şəhərindəki Nizami Gəncəvi adına 4 saylı orta məktəbin məzunu Rauf Qarsalan oğlu Qənbərovun taleyi erməni faşizminin xalqımızın tarixinə yazdığı ən qanlı səhifələrdən biridir.

Xocalı faciəsinin 20 illiyi ərəfəsində Rauf Qənbərovla görüşümün təəssüratları sözün həqiqi mənasında qəlb göynədir. Rauf haqqında yazmaq çətindir, hətta deyərdim ki, onunla söhbətə başlayıb müsahibi olmaq belə ağırdır. Ən azı ona görə ki, Rauf kimi məşəqqətli ömür sürənlərin söhbətini dinlədikcə, bir anlığa onların taleyini yaşadıqca mənsub olduğun millətin hansı rəzalətlərlə üzləşdiyini, bu rəzalətləri bizə düçar edənlərin isə həya etmədən haqqdan danışaraq hələ də cəzasız qaldığını dərk etdikcə əsəblər tarıma çəkilir.

Raufla - Qarabağ savaşının yetirdiyi müxtəlif faciələrin ağrılarından bol-bol pay almış bu məcburi köçkünlə Gəncədə - liseyə məxsus binada sığındığı evində diz-dizə, göz-gözə əyləşmişik. Raufu erməni millətçilərinin xalqımıza vurduğu zərbələrdən ən çox zərərçəkmiş bir azərbaycanlı obrazı kimi qələmə vermək olar. Onun qəmgin notlara köklənmiş simasına, qələmlə təsviri mümkün olmayan intəhasız kədər dolu gözlərinə baxmaq yetər ki, dünyanın ən bədbəxt insanının qarşında olduğunu dərk edəsən. Sanki Ulu Tanrı bəşər övladının dərdlərə dözümünün son həddini hesablamaq üçün Raufu dünyaya gətirmişdir...g

...Bəşəriyyət çox müharibələr görüb. Milyonlarla insan məhrumiyyətlər, fəlakətlər gətirən müharibələrdə dünyasını dəyişib. Milyonlarla insan hakimiyyət hərisliklərinin, torpaq iddialarının bəşəri hisslərdən məhrum maraqlarının qurbanı olub. Ailələr müharibələrdə verdikləri itkilərin dünyalarını dəyişənə qədər ağrısını çəkib. Müharibələrdə tək bir insan itkisini "qazanan" ailələr, ailə üzvləri qanlı-qadalı savaşların yetirdiyi dərdə dözə bilməyilər. Bəs, görəsən bütün ailə üzvlərini itirənlər necə dözüb və necə dözürlər müharibənin gətirdiyi dərd-bəlanın nəhəngliyinə? Dünyanın özü boyda dərdi çiyənlərində saxlayan, Qarabağ savaşında - XX əsrin ən vəhşi nümunəsi olan Xocalı faciəsində bütün ailə üzvlərini və əzizlərini - 53 yaşlı atası Qarsalan Gəray oğlu Qənbərovu, 52 yaşlı anası Validə Boran qızı Qənbərovanı, 30 yaşlı qardaşı Səfər Qarsalan oğul Qənbərovu, 23 yaşlı qardaşı Nadir Qarsalan oğul Qənbərovu, 6 yaşlı qardaşı qızı Esmira Səfər qızı Qənbərovanı, 4 yaşlı qardaşı oğlu Emin Səfər oğlu Qənbərovu, 24 yaşlı qardaşı arvadı Mətanət Hacı qızı Qənbərovanı itirmiş Rauf - erməni faşizmindən ən ağır yaraları alaraq indi dözülməz dərdlərin daşıyıcısıdır.

Deyirlər dərdli adam çox danışar. Raufun dərdləri, onun bədbəxt taleyi, mənfur erməni şovinizmi ilə zəhərlənmiş ömrü onu danışmaqdan, danışaraq - dərdinə şərik taparaq yüngülləşməkdən də məhrum edib. Dərd yükü Raufun fikirlərini dağıdır. Keçirdiyi sarsıntılar, son hədli psixoloji gərginliklər onun nitqinin nizamını pozur...

...Raufun müsahibindən gizlətmək istədiyi dolmuş gözləri qarşısında nələr canlandığını təxmini təsəvvür edirəm - Xocalı faciəsinin dəhşətli səhnələri - doğmalarının, əzizlərinin ölüm səhnələri Raufun yaş dolu gözləri qarşısında canlanır. O, aram-aram, qırıq səslərlə danışır, Xocalıdan, Meşəlidən keçən döyüş yollarını xatırlayır, anası Validə xalanın ölümcül yara almasından, ölümün gözünə dik baxaraq soydaşlarını təhlükəsiz yerə çıxarmaq üçün son damla qanına qədər mübarizə apararaq iki ayağından ağır güllə yarası alan və dəhşətli ağrılara dözməyərək "məni ürəyimdən vurun, güllələyin" deyən qardaşı Nadirin itkin düşməsindən, o vaxtkı ölkə rəhbərlərinin Xocalını köməksiz qoymalarından, xocalıları aldatmaqlarından söhbət açır və sözünün ardını gətirə bilmir. Çünki Xocalı faciəsinin qurbanları olmuş ailə üzvlərinin siyahısı böyükdür - itkisi, dərdi nəhayətsizdir, bütün bunlardan söhbət açmaq Rauf üçün son dərəcə ağırdır.

...Rauf dolmuş gözlərini məchul bir nöqtəyə zilləyib sükuta dalır. Onun çəkdiyi iztirablar az qala məndə bu ünvana gəlməyim, sağalmamış yaralara bir yara da əlavə etməyim, dərdləri təzələməyim üçün peşimançılıq hissləri yaradır. Xankəndi şəhər 4 saylı orta məktəbinin iki məzunu - bu yazımın "ağır yükünü tutan" mən və Rauf beləcə bədbin hisslərlə sükuta dalmışıq. Biz məktəb illərininin şirin xatirələrini yada salmaq əvəzinə Azərbaycan xalqının başına gələn müsibətlərdən danışırıq...

...Fəqət, namərd düşmənin Ulu Tanrının qəzəbinə gəlməsinə, layiqli cəza almasına da ümidsiz deyilik...

Hikmət Xudiyev (Cəmilzadə), respublikanın əməkdar jurnalisti, daxili xidmət polkovniki

Ədalət.-2012.-21 fevral.-S.6.