"İnqilabi dəyişiklik edəcəyəm vədini verməmişəm"

Zəlimxan Məmmədli: "Mən hələlik o məmurların adını çəkməyəcəm"

"Borçalı Cəmiyyəti"nin sədri Zəlimxan Məmmədli "Ədalət" qəzetinin suallarını cavablandırır.

- Gürcüstanda yaşayan soydaşlarımızın hədsiz problemlərlə üz-üzə qaldığı barədə zaman-zaman informasiyalar verilir. Doğrudanmı, problemlər ciddidir?

- Gürcüstanda yaşayan soydaşlarımız siyasi hakimiyyətin yaratdığı problemlərlə yanaşı, sosial problemlərdən əziyyət çəkirlər. Sosial problemlər bütün postsovet məkanı və Şərqi Avropa ölkələrinə xarakterikdir. Onları siyasiləşdirmək cəhdləri naşılıq, məqsədyönlü təxribatdır. Zavodlar dağılıb, işsizlik problemi yaşanır, maaşlar çox aşağıdır, hər şey çox bahadır, Azərbaycanda da oxşar vəziyyətdir.

- Bəs, azərbaycanlıların təhsil aldığı məktəblər niyə bağlanır?

- Azərbaycanda da dağlıq ərazilərdə yerləşən bəzi məktəblər bağlanılır. Çünki həmin məktəblərə gedən uşaqlar aşağı ərazilərə və yaxud da paytaxt Bakıya köçüblər. Eyni zamanda islahatlar nəticəsində bağlanan və birləşdirilən məktəblər var. Bəzən bir binada, yaxud bir kənddə iki məktəb olur ki, onların birləşməsi zəruridir. Belə halların "milli məktəbləri bağlayırlar", "borçalıları köçürürlər" kimi təqdim olunmasını düzgün hesab etmirəm. Milli məktəblərimizin saxlanılmasında prinsipial mövqe göstərilməsi əsas məsələdir.

- Bu mövqeyi kim sərgiləməlidir?

- Azərbaycanda zaman-zaman ayrı-ayrı məmurlarların səsləndirdiyi fikirlər yaddan çıxmayıb. "Orda bizim məktəblər gürcüləşdirilməlidir" bəyanatını verən azərbaycanlı məmurlar var və təəsüflər olsun ki, bəzi hallarda naşılıq edənlərin arxasında duranları da həmin dairələrdə axtarmaq lazım gəlir. Bu adamlar ortaya aydın mövqe qoymalıdırlar. Hələlik onların adlarını çəkmirəm. Gürcüstanda milli məktəblərin bütün statusu ilə qorunması vacibdir. Milli məktəblərin mövcudluğu gürcü dilinin öyrənilməsinə maneə yaratmır.

- Soydaşlarımızın gürcü dilini öyrənməyə maraq göstərmədiyi bildirilir. Niyə gürcü dili öyrənilmir, problem nədədir?

- Gürcü dilinin tədris saatlarının artırılması, bu dilin öyrədilməsi üçün əlavə vasitələrin tapılması, televiziya, radio proqramlarının hazırlanması, xüsusi pulsuz kursların təşkili məqsədilə məzuniyyətdə olan müəllimlərin cəlbinə dair təkliflər irəli sürmüşük. Zəhmət çəkib gürcülər həmin təklifləri nəzərdən keçirsinlər. Gürcüstan rəsmiləri ilə görüşdə də demişəm ki, bu dili sevdirsinlər, əks təqdirdə onu öyrənməyəcəklər. Ona görə ki, sən Borçalı türkünün heysiyyatına toxunmusan, onun kəndinin adını dəyişmisən, o artıq sənin dilinə sevgili deyil. Eyni zamanda dil məsələsini spekulyativ formada ortaya atıb inteqrasiya adlı süni problem yaratmamalarını da diqqətlərinə çatdırmışam.

- Min illərdir bir yerdə yaşayanların hansı inteqrasiyasından söhbət gedir?

- Əlbəttə ki, inteqrasiya problemi ola bilməz. Axısxa türkü barədə inteqrasiyadan danışıla bilər, amma bunun nə abxaza, nə Borçalı türkünə aidiyyəti var. Min illərdir Borçalı türkü orada yaşayır, həmçinin də gürcü min illərdir orada məskunlaşıb. Necə oldu ki, bunların XXI əsrdə inteqrasiya problemi ortaya çıxdı? Axı Borçalı türkü qaçqın, köçkün deyil, başqa ölkədən ora gəlməyib? O bölgədə hər zaman danışıq dili türk dili olub və bu bölgə mahiyyətcə türk bölgəsidir. Gürcülərin onlarla aşığı mahnılarımızı oxuyu-oxuya, sazımızı çala-çala aşıq olub toylara gediblər. İndi durub bunu Gürcüstanın ictimai, siyasi həyatında iştirak etmə modelləri kimi təqdim etməyə ehtiyac yoxdur. Bunun mahiyyətini sən başqa yerdə axtarmalı, haralarda xətalara yol verdiyini aşkarlamalısan. Yanlışlıqları aradan qaldır, kənd adlarını bərpa et, gör Borçalı türkləri Gürcüstana böyük bir dayaq olur, yoxsa yox.

- İnsanların torpaqlarının alınması faktları da var...

- Ən böyük yanlışlıqlardan biri insanların torpaq üzərində mülkiyyət hüquqlarının məhdudlaşdırılmasıdır. Axı yeri gələndə bu insanların dolanışıq mənbəyi onun torpağıdır. Bu mafiyanın işidir və bəzi hallarda hakimiyyətin əli olduğu da ortaya çıxır. Saakaşviliyə də artıq biz "Sən insanların əlindən çörəklərini almaqdan imtina elə" mesajımızı göndərmişik. Ona görə ki, inqilablar fəhləyə, kəndliyə çörək verib. Əgər Gürcüstan inqilabında kəndçinin əlindən çörək almaq fəlsəfəsi vardısa, vay o inqilabın halına. Onun gələcəyində hansı faciələrin ola biləcəyi düşünülməlidir.

- Dövlət qurumlarında soydaşlarımızın təmsil olunmamaları onların gürcü dilini bilməmələri ilə əlaqələndirilir. Bu ittiham nə dərəcədə reallığa əsaslanır?

- Dövlət idarələrində işə götürmənin bir sistemi var. Bu məsələ sivilərin verilməsi proseduruna əsasən icra olunur. Artıq getdikcə kimisə "sən mənim qohumumsan" deyib harasa təyin etmirlər. Necə ola bilər ki, sən 10 ildə gürcü dilini öyrənə bilmirsən? Baza var və hətta qrammatik səviyyədə üç ay bu dili öyrənmək üçün yetərlidir. Kimin könlündə gürcü dilini öyrənmək niyyəti var, o qabağa gedəcək.

- Seçkili orqanlarda təmsilçilik passivliyi niyə aradan qaldırılmır?

- Seçkili hakimiyyət olsa belə, Borçalı bölgəsində bütün vəzifələrə yiyələnmək üçün Borçalı türklərinin intellektual və siyasi gücü yüksəlməlidir. Siyasi, ictimai təşkilatlanma vüsət alıb, amma bu o iddialara cavab vermək üçün yetərincə deyil. Bölgədə siyasi güc, siyasi təşkilatlanma sürətlənməli, üçüncü sektor aktiv olmalıdır ki, cəmiyyəti seçkili orqanlarda təmsilçilikdə iştiraka sövq etmək də mümkün olsun. Seçki mühüm atributdur və ondan bəhrələnmək gərəkdir. Bunun üçün ağıllı, düşünülmüş addımlar atılmalıdır.

- "Borçalı cəmiyyəti"nin yaxın və uzaq hədəfləri nədir?

- Mən bu çəmiyyəti yaradanda üç ilə böyük inqilabi dəyişiklik edəcəyim barədə vəd verməmişdim. Heç 10 il vədini də səsləndirməmişəm. Biz asta-asta, ağıllı, düşüncəli, iradəli və cəsarətli uzaq hədəfə gedirik. Bu hədəf Cənubi Qafqazın bütövlüyü, əbədi və əzəli müharibəsiz dinc yanaşı yaşama modelidir. Bu modelə də insanlarımız hazırlaşmalıdır.

- Sizə qarşı duran bəzi qüvvələrin arxasında birmənalı olaraq Rusiyanın dayandığını iddia edirsiniz?

- Təbii. Bu mühüm bir faktordur. Bizim platfomamız tamamilə Rusiyanın istəklərinə qarşıdır. Rusiyanın istədiyi nədir? Rusiyanın ən əsas niyyəti NATO-ya gedən yolu əngəlləməkdir. Gürcüstanda kifayət qədər öz mövqeyi olan təşkilatlarımız var, QHT sektorunun fəaliyyəti artır, gənclərimiz fəallaşır və artıq Gürcüstanın ali məktəblərində 500-ə yaxın tələbə təhsil alır. Bu, çox böyük qalibiyyətdir və hesab edirəm ki, ideal qalibiyyət intellektual gəncliyin yetişməsidir. Onları hər zaman himayə etmək lazımdır. QHT sektoru da həmin gəncliyin bazasında formalaşır ki, bu da çox gözəldir. Siyasi təşkilatlanmada bir qədər problem var və görünür biz müəyyən mənada burada rol oynayacağıq. Biz burada güclənməklə gürcü cəmiyyətini Gürcüstanı tərk etmək fikrində olmadığımıza inandırmaq istəyirik. Xırda dedi-qodularla irəliyə getmək deyil, kimlərisə özümüzə güldürmüş olarıq.

- Hesab edirsiniz ki, bu modelin tətbiqini gürcülər arzulayır?

- Şübhəsiz bu modeli istəməyən gürcülərin olduğunu istisna etmirəm. Hətta şovinist, etimad mühiti itmiş bir düşərgə də var. Azərbaycanda da bunu istəməyən qüvvələr mövcuddur. Primitiv regionçu təfəkkürlə təmərgüzləşmə o qədər problem yaradıb ki, Zəlimxan Məmmədli ən azı Rəsulzadə-Elçibəy ocağının yetirməsi olaraq o dərəcədə primitiv təfəkkür sahibi ola bilməz. Biz bütövlükdə Azərbaycanın problemi deyib ayğa qalxmışıq.

Gültəkin Qəhrəmanlı

Ədalət.-2012.-20 mart.- S.3.