Ora var

Əslində mən bu yazını çoxdan yazmalı idim. Amma nədənsə yaza bilmirdim. Bəlkə də ona görə ki, sənin bu dünyada olmadığını qəbul etmək istəmirdim. Sən bizim aramızdan getdiyin gündən içimə qəribə bir ağırlıq çöküb. Bəlkə də bu yazıyla sənin sonuncu ismarışını digərlərinə çatdırandan sonra rahatlıq tapdım.

Hər şey o gün baş verdi. Hansı gün ki, xaricə getmək üçün sənədlərimin arxasınca qaçırdım. Digər şeylər haqda düşünə bilmirdim. Çünki qarşıda həyatımın yeni mərhələsi gözləyirdi və bu mərhələyə adlamağı çox istəyirdim. Nə isə, sənəd-sünəd işini bitirib işə qayıtdım. Facebook səhifəmi açıb əsas səhifədəki xəbərləri oxuyurdum və birdən sənin vəfat etdiyinlə bağlı xəbəri gördüm. Çatdıra bilmirəm mən o an nə hisslər keçirdim. Bilmirdim, inanmırdım, bir sözlə, şokdaydım. Ancaq ağlıma gələn insan Qismət idi. Qisməti yığdım telefonuna zəng çatmırdı. Heç bir şey fikirləşə bilmirdim. Bunun bir zarafat olmasını arzulayırdım. Tez işdən çıxıb AYB-yə getdim. Ümid edirdim ki, orada bir xəbər alaram. Yaxşı ki, yolda Qismətə zəng çatdı və Qismət məlumatı təstiqlədi. Artıq başıma, necə deyərlər, qaynar suyun töküldüyünü hiss elədim. İçimdə bir sual vardı: axı bu necə ola bilər?

Uzun sözün qısası, "525-ci qəzet"in redaksiyasına gəldim. Cavid və Qismət artıq buradaydı, Rəşad müəllimi gözləyirdik. Sizə o anları necə çatdırım bilmirəm - üçümüz oturub bir-birimizə baxırdıq. Heç kimin Zərdüştün xəstəliyi haqda heç bir xəbəri yox idi. Axı mən gec-gec Zərdüştü görürdüm, axı bu uşaqlar Zərdüştü hər gün görür və dərdləşirdilər, axı bunların nə əcəb belə bir haldan xəbərləri olmasın?! Bir sözlə, suallar içimdə çox idi, amma cavabın yerinə içimdə bir cavab siqnal kimi yayılırdı: "Zərdüşt artıq yoxdur". Bu fikir özü məni elə bir hala salırdı ki, bunu anlada bilmirəm: insan itkisi, xəbərin gözlənilməzliyi və... necə deyərlər, üçü birində. Nəhayət Rəşad müəllim gəldi. Rəşad müəllimi indiyənəcən bu qədər pis halda görməmişdim. Siqaret dalbadal qalanır, fikirləşir, nəhayət üzünü Cavidə tutaraq soruşdu - xəbəriniz var idi ki, o xəstə idi? -Yox, Rəşad müəllim, səhər qardaşı mesaj yazdı ki, Zərdüşt keçinib. Rəşad müəllim bir daha tüstünü içinə çəkərək: - Elə mən də o gün ona zəng elədim ki, Rusiyada oxumaq istəyirsən, dedi ki, əlbətdə, bir az nasazam, düzəlim, gedəcəm ora. Səsində heç nə hiss eləmədim. Qismət dilləndi:

- Onu yaxşı tanıyıram. O, istəmirdi ki, biz bilək onun vəziyyətini.

Mən isə susurdum, kənardan ağır drama tamaşası izləyən seyirçi kimi bu səhnəyə diqqətlə baxırdım, amma seyirçi necə teatırın gedişinə qarışa bilmədiyi kimi, mən də qıraqda durub, sadəcə susub, hadisədən vaqe olmağa çalışırdım....

Xırdalığa girməyəcəm, sadəcə səhər tezdən bütün ədiblər yığışıb Qəbələyə - Zərdüştün qəbri üstünə gedirdik. Sözün düzü, yolda gözləmədiyim bir halla raslaşdım: burada insan itkisi halı yox idi, biz elə bil Zərdüştün toyuna gedirdik. Bilmirəm bu nədən idi, bəlkə şok xəbərin nəticəsi idi - deyə bilmirəm. Ağlımdan o an həmişə təklikdə düşündüyüm bir fikir keçdi: mən öləndən sonra nə olacaq? Cavabı da həmən an aldım - heç nə! Hər şey öz axarında davam edəcək. Bu hardasa xoş hiss deyil, baxma, axı hamı bir ömür yaşayır insanların qəlbində, xatirəsində iz qoyur, belə yanaşma məncə ürək yerinə motor olan robotlara yaraşır. Nə isə, bu mözuya girməyəcəm, indi anladacağım an Zərdüştün qəbrüstü olan anımızdır.

İlkin olaraq sizə Zərdüştün əbədi uyuduğu məkanı anlatmaq istəyirəm. Dərin meşəlik, dağın yamacı, bir kənardan çay axır. Həmişə mən şəhərdə qəbiristanlığa gedəndə səhralıq və ətraf quru mərmər daşlardan ibarət bir xiyabanlığa bənzəyirdi və mənim beynimdə qəbiristanlıq təəssüratı belə qalmışdı. Amma bura tam fəqli idi.

Məncə meşədən idimi, ya yox, oranın aurası tam fərqli idi. Cənnət desələr mən həmin məkanı təsvir edərdim. Nə isə, hamı qəbrin başına yığışdı, danışmağa başladı. Mən elə bu an da sanki kənarda durub teatr səhnəsinə baxırdım, bu məqamda da mən iştirakçı yox, tamaşaçı idim və ən əsas isə səsləri eşitmirdim. Sadəcə daxilimdə ikinci Orxanla - öz eqomla söhbətləşirdim. İlkin olaraq Rəşad müəllimə baxdım, gözləri yaşarmış halda Zərdüştdən nəsə danışırdı, daha sonra əmisini gördüm (sözün düzü, həyatımda bu qədər güclü insan görməmişdim, bəlkə onun gücü Tanrıya bağlılığı ilə bağlı idi - bilmirəm, o amma çox möhkəm dayanmışdı). Daha sonra gözüm Günel Xəzələ sataşdı, o an anladım ki, öz aramızdan biz bir nəfəri itirmişik. Güneli o qədər də yaxşı tanımıram - cəmi bir neçə dəfə görmüşdüm. Amma o halını görəndə sadəcə bu qadına qibtə elədim. İnsanda bu qədər böyük ürək olduğu halda insan itkisini belə keçirə bilər. Bəlkə də bayaq avtobusda düşündüyüm bir anlıq bir fikir - hansı ki, insanlar hissiyatsız bir robortdur - o düşüncə alt-üst oldu və o an sənin dəyərini bir insan kimi daha yaxşı anladım ki, əgər sən bir xanımın bu qədər yaxın dostu olmuşsansa və doğma qardaş itkisi kimi sənin itkini qəbul edib, sənin itkini yaşayırsa, deməli həyat əbəs yerə deyil. Doğurdan da insanlar arasında mənəvi qardaşlıq, kutsal dostluq yaşayır. Bir anlıq içimdəki səsizlikdən məni Rəşad müəllimin sözü ayıltdı: - Günel bəlkə sən bir neçə söz deyəsən?

Günel sadəcə halsız halda, səsini belə çıxara biləcək vəziyyətdə deyildi, sadəcə başını yellədi. Mən ilk dəfə idi ki, Rəşad müəllimi belə birdən hönkürən gördüm. Yenidən səssizliyə keçdim.

Hamı nəsə danışıb bir-bir sənlə sağollaşdı, bir Nahid qaldı, bir də mən. Mən gəlib qəbrinin üstündəki torpağı ovuşdurmağa başladım. Bilmirəm mən niyə bunu edirdim, bəlkə sənsizliyimizin sonuncu dəlili idi bu torpaq, hansı ki, beynim mənə deyirdi ki, hə, bu belədir, o yoxdur artıq, varlığı bədənini tərk edib, o artıq yoxluqdur - hansı ki, qarşında torpağın altında uzanıb. Amma bir şeyi yaxşı xatırlayıram: sən mənə, bəlkə də həyatım boyu heç kimin öyrədə bilməyəcəyi bir dərsi verdin. Hamı kişilikdən danışırdı, sən danışmadın, sadəcə bu əzmkarlığı göstərdin. Kişi kimi insanların gözünə baxmaq hər ərkəyin işidir, amma hər ərkək ölümün gözünə bu qədər əzmkarlıqla baxa bilməz. Amma sən bu əzmkarlığı bizə göstərdin. Sən öləcəyin halda bunu hiss etdirmədin.Yadımdadır, Cavidin toyunda sənlə bir neçə dəqiqəlik danışığım olmuşdur.

- Zərdüşt, haralardasan, görsənmirsən?

- Heç, Ukraynadaydım.

- Nə əcəb? Oxumağa getmişdin?

- Yox, müalicəyə.

- Nəsə olub ki? Salamatçılıqdır?!

- Hə, gözümə görə getdim, dedilər əməliyyat lazımdır lazerlə. Belə ciddi şey deyil.

- Hə, Ukrayna gözəl yerdir, necə deyərlər, hər kişinin arzusudur ömründə bir dəfə də olsa orda olsun.

Sən mənim dediyimə sadəcə güldün. İndi anladım ki, sən nə haldaydın və mənə baxaraq nə düşünürdün. Daha sonra sən Alikin maşının yanında tək şəkil çəkdirəndə içimdə nəsə bir hiss sənin yanına atılmağımı dedi və necə deyərlər kadra atılaraq sənlə şəkil çəkdirdim. Nədənsə orda zarafatca - bu şəkil xatirə olacaq, qoy Zərdüşt də gələcəkdə fəxr etsin ki, mənlə şəkil çəkdirib, - dedim. O an baxışlarını unutmuram: mənə elə baxdın ki, bəlkə bir cildlik romanların deyə bilmədiyi fikirləri sənin o ankı baxışın dedi.

Daha sonra torpağı əlimdən yerə tökərək Nahidlə sadəcə sənin qəbrinə baxdıq və həyatın niyə belə haqsız olduğundan gileyləndik. Doğurdan da, sən çox gənc idin, sənin görəcəyin işlər hələ qarşıdaydı.

Yazımın əsas yeri buradır, çünki burda yuxularımızdan söz açacağam. Sənin yasında əmin dedi ki, sən bu dünyanı əbədi tərk etməmişdən öncə yuxu görmüsən ki, səni məleykə ilə evləndiriblər və oyanıb şirin çay istəmisən. Çayı içib gözlərini əbədi bağlamısan. Amma mən burda - Minskdə üçüncü gün yuxumda səni gördüm...

Bir oğlanla danışırdım, amma danışığında, siqaret çəkməyində və gülməyində səni mənə çox xatırladırdı. Dözməyib sual verdim:

- Zərdüşt sənsən?! Başını tərpədərək - hə, - dedin.

- Axı bu necə ola bilər? Sən axı... Başqa bədəndə niyə?!

- Belə yaxşıdır, istəyirəm ki, heç kim məni tanımasın və həyatı tam fərqli yaşayacam.

- Zərdüş, - əlimi yuxarıya uzadaraq - ora var? - soruşuram. Sən başını tərpədərək - Hə, var, - dedin, daha sonra işıq sürəti ilə səndən uzaqlaşmağa başladım.

Yerimdən duranda qan-tər içində idim. Əvvəl anlaya bilmədim hardayam, sonra əqlim yerinə geldi ki, Minskdəyəm. İstədim ki, tez kompüterin qarşısına keçərək bunu yazım. Sonra nəsə içimdə "hələ yox" - dedi və yerimdə yenidən uzandım

Nəhayət bu yazını yazdım - bu yazını yazmaq mənim beynimin yox, urəyimin istəyidir və sonra nə yazacağımı sözün düzü, bilmirəm, sadəcə cümlələr öz axarı ilə gəlir. Amma sonda, Zərdüşt, sənə demədiyim, amma demək istədiyim bir söz var. Adını götürdüyün Zərdüştlükdə deyildiyi kimi - sənin ruhun, yəni varlığın bədənini tərk edəndə sən yoxluğa çevrildin. Amma yazılarınla,düşüncələrinlə, hərəkətlərinlə və ən nəhayət əzmkarlığınla bizlərdə əbədi iz qoyaraq illuzial varlığını yaşatdın, bir sözlə iz qoydun. Allah sənə rəhmət eləsin, qardaş, amma bəlkə də sən bizdən də dirisən!..

Orxan Muxtarlı,

Minsk İdarəçilik Universiteti

hüquq elmləri üzrə magistr

Ədalət.- 2012.- 4 oktyabr.- S.7.