Yaşar nə vatxsa mənə zəng vuracaq...

Bu günkü müsahibim gözəl aktrisa, mehriban insan, səhnəmizin xalq artisti Firəngiz Mütəllimovadı.

-Firəngiz xanım, dərzi, jurnalist və aktrisa olmaq istəmisiniz? Necə oldu ki, üçüncü sırada yer alan sənət sizin həyatınızda birinci oldu?

- Haqlısınız. Mən bu üç sənətin üçünün də vurğunu olmuşam. Çünki, hər biri özlüyündə yaradıcılıq tələb edən sahələrdi. Şuşada dərzi Validə alı bir qadın vardı. Anam rəhmətlik həmişə onun yanına gedəndə özümü öldürürdüm ki, məni də aparsın. O vaxtı da hazır paltarlar çox az olurdu. Həmin dərzi də mənim pal-paltara olan marağımı görüb mənə həmişə zərli və müxtəlif parça kəsikləri verərdi. Mən də onları evə gətirib özüm üçün gəlinciklərimə cürbəcür paltarlar tikərdim.

Ümumiyyətlə, mənim ürəyimdə tutduğum üç peşənin hər biri özlüyündə yaradıcılıq tələb edən sahələrdi. İndinin özündə də evdə özüm-özümə dərzilik edirəm. Bir paltarı bəzən bir neçə formaya salıram.

Jurnalist ola bilməsəm də, jurnalistlərə çox yaxın təmasdayam. Bu sahədə yaxın dostlarım çoxdular. O ki qaldı aktrisalığa... Mən bu sənəti artıq özümü anlayan gündən seçmişdim. Sadəcə olaraq evdə etiraf eləməkdən bir az qorxmuşam. Bakıya da gələndə ilk dəfə sənədlərimi birbaşa İncəsənət Universitetinə vermişdim.

- Müsahibələrinizdə vurğulayırsınız ki, çox utancaq, kövrək bir qız olmusunuz. O zaman əyalətdən gələn bir qız kimi sənət yoldaşlarınız, dostlarınız arasında sizə münasibət necə oldu?

- Çox utancaq xarakterim vardı. Hətta o vaxtı bu xasiyyətimi bilən ixtisas müəllimim Böyükağa Məmmədov mənə bir neçə dəfə başqa universitetə keçməyi məsləhət görmüşdü. Mən də öz ürəyimdə deyirdim ki, indi görərsiniz mən necə aktrisa olacam(gülür).

Ancaq bir məsələ də vardı ki, mən özüm deməyənə qədər ki, mən şuşalıyam, hamı elə bilirdi ki, mən paytaxtdanam. Şuşada böyüsəm də müasir geyinirdik, velosiped sürürdük, həddindən artıq turistlərlə rastlaşırdıq. Buna görə də mən Bakıya gələndə heç kim məni şəhər qızlarından ayırmırdı. Ləhcəsiz danışırdım. Geyimim də çox müasir idi. Hətta bir dəfə çox qısa yubkanın üstündən jaket geyinmişdim. Rəhmətlik Adil İskəndərov da bunu mənə irad tutub demişdi ki- qızım sabahdan o yubkanı geyməzsən elə üstündəki jaketlə dərsə gələrsən. O gündən sonra mən həyatda çox qısa paltarlar geyinməkdən əl çəkdim. Hətta Adil müəllimin sözləri bir az mənə toxunmuşdu. O, da bundan duyuq düşüb mənim könlümü alıb dedi ki, -qızım incimə məndən. Siz incəsənət Universitetində oxuyursunuz. Buranın adı onsuz da çox ağırdı. Gərək geyiminizlə, nizam-intizamınızla başqa universitetlərdən fərqlənəsiz.

- Ekrandan çox səmimi, mehriban insan təsiri bağışlayırsınız. Hətta özünüz də bir az xəyalpərəst olduğunuzu deyirsiniz. Cəmiyyətin belə qaynar vaxtında çətin deyil bu cür xarakterlə yaşamaq?

- Çox qəribə də olsa, bəzən mən ağlayanda da gülürəm. Yaşayış çətin olsa da, olmasa da mən belə doğulmuşam. Düzdü indi əvvəlki kimi xəyallar qura bilmirəm. Əvvəllər daha çox xəyalpərəst idim... Əslində qururam. Ancaq nədənsə özüm üçün yox, qardaşımın nəvəsi üçün, bacımın uşaqları üçün xəyallar qururam. Bəlkə də öz qurduğum xəyalların hardasa səksən faizinə çamışam bundandı... Bəlkə də daha qurulası xəyallarım yoxdu... Bilmirəm... Ancaq hər necəyəmsə o cür yaşamağı sevirəm.

- Valideynlərinizi də çox erkən yaşınızda itirmisiniz. Evinizin böyük övladı olaraq bu gün öz ailə üzvlərinizə böyüklük etmək çətin deyil?

- Atamı itirəndə, məndən qabaqda anam vardı deyə nəsə bir az təsəlli tapırdım. Elə bilirdim ki, atam harasa gedib qayıdacaq. Lakin, anamı itirəndə çox sarsıldım. Elə təsəvvür edin ki, evimizdə bir ordu vardı və bu ordu bir anın içində yoxa çıxdı. Anamdan sonra mən elə bil ki, on, iyirmi yaş böyüdüm, yaşlaşdım. Bacılarım, qardaşım həmişə mənimlə idilər. Amma bir tərəfdən də mən onlara valideyinlərimi əvəz etməyə məcbur idim.

Biz ümumiyyətlə bir-birimizə hədsiz bağlı övladlarıq. Elə gün ola bilməz ki, bir-birimizdən xəbər tutmayaq. Hal-hazırda xəstəliyimlə əlaqədar olaraq üç aydır ki, bacım Nərgiz mənimlədi. Evinə elə-belə qonaq kimi gedib gəlir. Bu yaxınlarda qardaşım əməliyyat keçirtdi. Biz onunla birgə bir aya yaxın gedib Minsk şəhərində qalıq. Yəni ki, bizdə ailə bağları çox sıxdı. Bunları da bizə təbii ki, valieyinlərimiz aşılamışdı. Bunun üçün də mənim borcumdu ki, öz ailə üzvlərimə böyüklük edim. Təbii ki, çox çətindir. Amma başqa çıxış yolum yoxdu.

- "Qanlı Nigar” tamaşanızdakı rolunuzdan necə razı qaldınızmı?

- Bəli çox razı qaldım. İyirmi iki il bundan əvvəl mən həmin tamaşada Qanlı Nigarın qızını oynamışdım. Əsərin müəllifi Sadıq Şəndil Türkiyədə çox klassik imzalardan biridi. Türkiyədə bu əsər on altı dəfə səhnələşdirilib, altı dəfə isə ekranlaşdırılıb.

Bir aktrisa kimi bu tamaşada oynamağımdan zövq alırdım. Əvvəllər bizim teatrda bu rolu Amaliya Pənahova oynamışdı. Mən isə istəmirdim nə ona, nə Türkan Şoraya, nə Fatma Giriyə bənzəyim. İstəyirdim ki, öz Qanlı Nigarım olsun. Məsələn, tamaşada bir monoloq var. Yadıma gəlir, Amaliya xanım o monoloqu deyəndə ağlamışdı. Mən isə dedim ki, yox mən həmin vaxtı güləcəm. Çünki, mən fikirləşdim ki, obrazın başına gələn hadisələr keçmişdə olub və artıq Nigara bu hadisələr olduqca gülməli gəlir.

Tamaşaçılarımdan da yerdən göyə qədər razıyam. Çünki, üç nəsil üçü də məni çox sevdi. Bu böyük xöşbəxtlikdir.

- On beş, iyirmi ildən sonra özünüzü səhnədə necə təsəvvür edirsiniz?

- On beş, iyirmi ilə yəqin ki, qalmaram... Amma qalsam, görsəm ki, fiziki səhnədə dayanmağa gücüm çatmır, o zaman heç vaxt özümü məcbur etmərəm. Qoy, tamaşaçının yaddaşında necə varamsa, elə də qalım. Səhnəni çox güman ki, tərk edərəm.

Hal-hazırda universitetdə dərs deyirəm. Aktrisalığı bacarmasam gedib dərs deməyimə davam edərəm. O daha faydalıdı ki, nəinki, səhnəyə çıxıb gülməli vəziyyətdə qalmaq.

Ümumiyyətlə tək aktrisa üçün yox, bütün insanlar üçün qocalıq uşaqlaşmaq deməkdir. Amma uşaqlara daha həvəslə, daha ümidlə baxırlar. Qocalara isə bir az əksinə. Çünki, hamı bilir ki, onlar dünyadan gedəsidi...

- Bu yaxınlarda beyin əməliyyatı keçirtdiniz. Həm fiziki, həm mənəvi cəhətdən çox ağır günlər yaşadınız...

- Bu xəstəlik məndə anadangəlmə olub. Yanağımdakı xalın biri də beynimin sağ hissəsində əmələ gəlib. Sadəcə o vaxtlar mən bunu bilməmişəm. 1998-ci ildə mənim ayaqlarım tutuldu. Burdakı həkimlər dedilər ki, sinirlərə soyuq olub. Beş aya yaxın müalicə aldım. Sonra dedilər ki, belində yırtıq var. Hətta o vaxtı gedib Kiyevdə də yoxlandım. Heç nə çıxmadı..

Bu yaxınlarda mənim ayaqlarım yenidən tutuldu. Onda çox qorxdum. Gecəylə evə nevropatoloq çağırdım. O, məni yoxlayandan sonra dedi ki, siz mütləq başınızı müayinə elətdirin. Mən də şəhərimizdəki xəstəxanalardan birində işləyən məşhur bir həkimin yanına getdim. İndi həmin həkimin adını çəkmək istəmirəm. Yetərincə tanınan bir həkimdi.

İlahi, həmin həkim xəstəliyimlə bağlı mənə nələr demədi... Axırda da son sözü bu oldu ki, "səni "sklada” göndərmək lazımdı”. Sözün açığı mən də onun sklad sözünü başa düşməmişdim. Elə bildim ki, nəsə dərman almaq lazımdı, yəqin bunun üçün məni ora göndərir... Sonra bu sklad məsələsini özü mənə xırdalamağa başladı. Belə məlum oldu ki, əsgərliyə gedə bilməyən adam necə yararsızdırsa, mən də eləyəm. Yəni bir sözlə ara-bir gəlib şüa qəbul etməklə gedib evdə oturub öz ölümümü gözləməliyəm. Halbuki sonradan Türkiyədə dörd klinikaya getdim. Hamısında mənə əməliyyat məsləhət gördülər. Və mənə ümumiyyətlə mənə şüa verilsəymiş mən qısa müddətdə həyatla vidalaşa bilərdim.

İndi mən burdan sizin qəzetiniz vasitəsilə ona demək istəyirəm ki: onun özünü qablaşdırıb dediyi həmin "sklad”a göndərmək lazımdı.

Birincisi lap məndə ağır xəstəlik vardısa da, heç bir həkim xəstənin üzünə elə sözlər deməməliydi. İkinci bir tərəfdən də həmin xəstəxanada mənim qollarımı, damarlarımı elə hala salmışdılar ki, indi fikirləşirəm yaxşı ki, mənim orda beynimə qan sızmayıb.

- Bəs sonra nələr baş verdi?

- Sonra allaha qurban olum. O özü bağlı qapıları bir-bir mənim üzümə açdı. Mən əməliyyat olunduğum xəstəxana Türkiyədə bir həftəydi ki, açılmışdı. Həmin xəstəxanadan bura nümayəndələr gəlmişdi. Mən həmin həkimlərlə tanış oldum. Sonra Türkiyəyə gedib, orda müayinə olundum. Ordakı həkim də məni elə siz deyən toy-bayramla qarşılamadı. O da dedi ki, - mən sizi əməliyyat etməyinə edəcəm. Ancaq yenə də hər şey allahın əlindədi.

Əməliyyatdan sonra həkim dediyi kimi sağ tərəfim bir az key kimi oldu. İndi şükür allaha ki, yavaş-avaş onlar da keçib gedir. Ayağıma da beş aya qədər vaxt qoymuşdu. Artıq üç ay keçib yeriyirəm. Özümü günü-gündən yaxşı hiss edirəm.

- Təkbaşına bu qədər yükün altına girməyi bacarmaq böyük ürək tələb edir. Bəs özünüz, əməliyyatdan əvvəl hansı hissləri keçirdiniz?

- Açığı əvvəl mən əməliyyata razı olmaq istəmədim. Fikirləşirdim ki, nə qədər yaşayaram, yaşayaram... Amma insanıq da nə qədər olmasa hamımız yaşamaq istəyirik... Xəstəxanada olanda mən min altı yüz dəfə salavat çevirmişdim. Bacım isə iki min dörd yüz dəfə. Sonra mən əməliyyata girdim.

Ancaq necə girdim onu bir mən bilirəm, bir də allah... Çünki, mən orda elə bir kağıza imza atmışım ki, bunu çox az adam bacarardı. Bacım Nərgiz həmin kağıza imza atmadı, qaçıb xəstəxanadan getdi... Mən isə həmin kağızda yazılanların hamısını oxumağa məcbur idim... Yaddaşım itə bilərdi, komaya da girə ilərdim, şikəst olmaq ehtimalım vardı. Yəni ağlınıza gələcək hər bir pis hadisə əməliyyatdan sonra mənim üçün qaçılmaz idi.

Əməliyyat olunub qurtarandan sonra ilk ağlıma gələn bacım Nərgiz oldu. Onu soruşdum. Çünki, o, orda tək idi. Fikirləşdim ki, indi ağlaya-ağlaya qalıb... Sonra tibb bacıları da mənə dedilər ki, "kardeşiniz, sizi nasıl da seviyordu. Beş saat ağladı” (gülür).

Amma qurban olduğum özü mənə yol açdı. Mən xəstəxanada bir neçə həkimin içindən məhz mənim həkimim olan Hakan Oruckapdanı seçdim. O heç bilmirdi mən aktrisayam. Özünə çatacaq bütün əməliyyat xərcini götürməkdən imtina etdi. Burda mənim əməliyyatıma maddi cəhətdən kömək edən insanlar oldu ki, bu günkü gündə mən həmin insanlara da dərin təşəkkürümü bildirirəm. Allah onların mənə elədiklərini onların balalarının, əzizlərinin qarşısına çıxartsın.

- Amma əməliyyatınız barədə heç kimə xəbər verməməyə üstünlük verdiniz....

- Məndən əvvəl qardaşım ürəyindən əməliyyat olundu. Onun həyəcanlanmaması üçün mən öz əməliyyatımı hamıdan, eləcə də mətbuatdan gizli saxlamağa üstünlük verdim.

Bir gəlinimiz, bacım Nərgiz və bir neçə nəfər də yaxın ətrafımdan olan adamlar bildilər. Bir də Sənubərə (Sənubər İskəndərli) demişdim ki, yoxlanmağa gedirəm. Ancaq o, nədənsə hiss eləmişdi ki, mən əməliyyat olunacam. Çünki, mən əməliyyatdan çıxan günü Sənubər mənə zəng vurmuşdu. Əməliyyatdan sonra mən özüm də onunla danışanda, dedim ki, müalicə alıram. Bakıya gələn kimi ona zəng vurub dedim ki, əməliyyat olunmuşam. Sənubərin də ilk sözü bu oldu - mən sənin əməliyyat olunacağını hiss eləmişdim.

- Həyatda ən ağır itkilərinizdən biri də böyük aktyorumuz Yaşar Nuri oldu. Firəngiz Mütəllimova üçün o, kim idi?

- Ən yaxın ailə dostu, sirdaşım, sənət çiyindaşım...

Bəzən Yaşarın həyat yoldaşı Rəhimə xanım da müsahibələrində deyir ki,- Yaşar Firəngizi sevridi, Firəngiz onu sevmirdi. Amma mən hiss edirdim ki, Yaşar Nuri mənə xoş getsin deyə efirdən demişdi ki, Firəngizi sevirəm. Bu sözü mənim özümə heç vaxt deməmişdi

Məni qısqandığını, başqalarından qoruduğunu da hiss eləmişdim. Amma aramızda konkret sevgi söhbəti heç vaxt olmamışdı.

Bir söz də deyim ki, mənim idealım təmiz başqa kişi olub. Yəni o, mənim idealımdan çox uzaq bir adam idi. Lakin, dost olaraq, həmişə onun köməyinə ehtiyac duymuşam. Bu dünən də belə idi, bu gün də belə olub. Ailəsi ilə çox yaxın münasibətim olub.

Onun ağır xəstə oluğunu bilsəm də, onun ölümü zamanı çox sarsıldım. Amma sizə bir söz deyim ki, mən Yaşarın yoxluğunu hiss eləmirəm. Birgə çəkdirdiyimiz şəkillərə, filmlərinə, tamaşalarına baxıram. Elə bilirəm ki, o, yaşayır. Hətta telefon nömrəsi də telefonumdan silinməyib. Axır vaxtlarında xəstəxanada yatırdı. Həkimlər tez-tez onun vəziyyətinin pisləşdiyini deyirdilər. Rəhimə xanım da mənə zəng vurub deyirdi ki, bəs heç kimə demə, amma Yaşarın vəziyyəti çox pisdi. Aradan bir az keçirdi telefonuma zəng gəlirdi. Danışanda Yaşarın səsini eşidirdim. Ona görə də indi elə bilirəm ki, Yaşar nə vatxsa mənə zəng vuracaq...

- Sizə məşhurluq qazandıran "Bağışla” tamaşası "mənim axırıma çıxdı” demisiniz. Bu fikrin alt qatlarında nələr gizlənir?

- Bilirsiniz, o tamaşa məni bir gecənin içərisində məşhur elədi. Hamı məni Gülnarla sevdi. İnsanlara inamım azaldı. Firəngizi də sevəndə elə bilirdim ki, Gülnarı sevirlər. Bu baxımdan özümə ailə qura bilmədim. Düzdü bir dəfə ailəli olmuşam. Amma bilirsiniz ki, alınmadı. Çünki, xeyli vaxt teatrdan ayrı düşdüm. Yəni ailə həyatı ilə aktrisalıq baş tutmur. Bu çox nadir hallarda alınır. Bu baxımdan da hərdən fikirləşirəm ki, bəlkə heç həmin tamaşaya çəkilməsəydim, bu qədər də məşhur olmazdım. Yəni ailəm olardı. Ancaq birinci evliliyimdən sonra özüm də istəmədim, ki, yenidən ailə qurum. Çünki, gərək ya sənin xarici aktrisalar kimi şəraitin, qulluqçuların ola ki, səndən sonra evinə rahatlıq yaradıb, məişət problemlərini həll edələr. Yoxsa hansı kişi götürər ki, qadını gecə saat on birdə teatrdan çıxıb evə gləsin, xörək bişirib, uşağa baxsın. Və yaxud da üç ay get hansısa filmə çəkil. Buna kim dözər. Heç kim. Doğurdan da incəsənət qurban tələb edir. Və mən həmin qurbanı artıqlaması ilə vermişəm.

Ətrafımdakı, evimdəki insanlardan, məni sevənlərdən ancaq və ancaq mənə qarşı sevgi, diqqət, qayğı istəyirəm. Adi bir zəng, adi bir söz mənim qəlbimi qıra bilər. O qədər qəlbim qırılıb ki, daha qırılmağını istəmirəm.

Ədalət.-2013.-30 oktyabr.-S.8.