“Mən köhnə kişiyəm, bala!”

(Vaqif Bayatlı haqqında)

Gözəl bir şair, gözəl bir insan vardı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi İsaq İbrahimov. Mən onu düşünəndə dəqiq bilirəm ki, adam doğurdan da diri gözlü unudulur. İndi onu heç kəs xatırlamır. Burda Vaqif Bayatlının məşhur şeirindən bir misra yadıma düşür: “Görünməzsən unudarlar”. İsaq İbrahimov Vaqif Bayatlı haqqında bir şeir yazmışdı: “Mən köhnə kişiyəm, bala”. Bu şeir yazılanda ötən əsrin 80-ci illərin əvvəlləriydi, Vaqifin də ən çox döyülən vaxtlarıydı. İsaq İbrahimov da Vaqifi müdafiə eləyirdi. “Mən köhnə kişiyəm, bala” ifadəsi o dövrün ağrı-acılarını, senzurasını, təzə sözün üzünə bağlı qapıları və təzə sözə hücumları dəqiq ifadə eləyirdi. Həm də bu o zaman idi ki, akademik Bəkir Nəbiyev Vaqif Bayatlının əleyhinə “Kommunist” qəzetində bir yazı yazmışdı. Bəkir müəllimin məqaləsinin ədəbi orqanlarda deyil, məhz Mərkəzi Komitənin orqanı “Kommunist” qəzetində çap olunması oxuculara çox məsələləri anladırdı. Mənim fikrimcə, İsaq İbrahimovun o şeiri bu yazıya ən gözəl cavab idi.

Bu yazını ağrıyıb yazıram. Vaqif Bayatlı haqqında ancaq İsaq İbrahimov, Aydın Məmmədov, Kamil Vəli Nərimanoğlu, Elçin, Əkrəm Əylisli, Tofiq Hacıyev yaza bilərdi və doğurdan da vaxtı ilə çox maraqlı məqalələr yazdılar. Nədənsə indiki tənqidçilər Vaqif Bayatlının yaradıcılığına “girişmirlər”.

Əsl şair odur ki, heç kəsi yamsılamır, həm də əsil şair odur ki, heç kəs də onu yamsılaya bilmir. Əli Kərimin ən çox sevdiyi şair Orxan Vəli olub, onun şərəfinə oğlunun adını Orxan qoyub, Əli Kərimin yaradıcılığında Orxan Vəliyə oxşar bir detal tapmaq mümkün deyil. Nə də Əli Kərimi özündən sonra yamsılayan bir şair yoxdur. Vaqif Bayatlı da belədir. Bu, əsl şairin əsas göstəricisidir.

Vaqif Bayatlı 70-ci illərin sonunda, “Ulduz”, sonra isə “Azərbaycan” jurnalında 12 şeiri ilə göründü. Biz onda Gəncədə tələbə idik. Biz deyəndə, Kəramət, mən və Əjdər Ol. Dostlarımı deyə bilmərəm, Tofiq Abdinin sözü olmasın, şeirləri oxuyan kimi əlimdən qələm düşdü. Qoy burasını izah edim ki, vaxtı ilə Tofiq Abdin özünün dediyinə görə, Aqşinin şeirlərini oxuyanda qələm əlindən düşmüşdü. Rəhmətlik Böyükxan Pərviz də yazdı ki, Tofiq Abdinin əlində nə vaxt qələm olub ki, o da düşsün. Bu sözü özümə də aid eləyirəm. Nə isə, sözüm bunda yox, Vaqifdədi. Vaqif Bayatlının həmin 12 şeiri böyük bir ədəbi partlayış oldu. İndi də o şeirlərin hamısını əzbər bilirəm.

O zaman, yəni 80-ci ildə unudulmaz şairimiz Bəxtiyar Vahabzadə Gəncəyə - biz tələbələrlə görüşə gəlmişdi. Orda mən Bəxtiyar müəllimə Vaqif Bayatlının şeirləri haqqında sual verdim, o da dedi ki, mən o oğlanı başa düşə bilmirəm.

Vaqif “Ulduz”, “Xəzər” jurnallarında işləyəndə və ya işləməyəndə də həmişə gənçlərə kömək eləyib və bu gün də eləməkdədi.

O illərdə 3 şairi daha çox sevmişəm, Ramiz Rövşəni, Vaqif Bayatlını, Dilsuzu. Vaqifin şeirində xəyalın qanadları daha güclü çırpınır. Üslub da, enerji də elə bu gücün özündədir. Şairliyin bir əsas keyfiyyəti də elə budur. Təyyarənin üslubunu sürəti müəyyən etdiyi kimi, şairi də xəyalının sürəti təyin edir.

Vaqiflə mənim bir dostumuz vardı, Gəncədən, mənim tələbə yoldaşım, şəhid şair Nizami Aydın. Vaqif Bayatlı onun xətrini çox istəyirdi, o Ağdərədə şəhid oldu, öləndə cibindən Vaqifin şeirlər kitabı çıxmışdı.

Vaqifin ilk şeirlər kitabının adı “Tənha ulduz altında” idi. Özünün dediyi kimi, kitab məktuba oxşayırdı. Elə bil göyərçin dimdiyində gətirmişdi.

Vaqif Bayatlı Əli Kərimdən sonra şeirimizdə bir mərhələdir.

Vaqif Bayatlı 90-cı illərin əvvəlində əyninə bir yaşıl köynək geyinmişdi. Yəqin ki, Vaqifin yaxşı yadındadı. Elə bil Vaqif Bayatlı bayrağa bürünmüşdü... Türk bayrağı kimi dalğalanırdı.

Yazar

Qəşəm Nəcəfzadə

Ədalət.-2013.-12 yanvar.-S.16.