QARADAĞLI DAĞI

Adı niyə Qaradağlıydı, bilmirəm. Uzaqdan qaralan dağ silsiləsinə görəmi bu ad verilmişdi, bu dağdan olan Qaranın adıylamı bağlıydı, yoxsa sinəsinə qapqara dağlar basılacağının öncəgörməsindənmi yaranmışdı bu ad... Əslində öncəgörməyə də gərək yoxdu, çünki səkkiz yüz evdən ibarət olan bu kənd on dörd erməni kəndinin əhatəsində idi, yəni qarı düşmənin ovcunun içində və bu da artıq faciənin əsasını təşkil edirdi ...

Qaradağlı! Kimsəyə zərər vermədən, sadə həyatını yaşamaq istəyən bu el, üzərini almış qara buludlardan nəm çəkirdi... Amma yurdunu tərk etmək fikrində olan yoxdu. O səbəbdən də kəndin hər on sakinindən biri şəhid oldu...

Yara sızlar

Qan verər, yara sızlar

Sızlayaram yaradan

Nə bilər yarasızlar...

Od düşdüyü yeri yandırar. Qaradağlının köməksiz vəziyyətdə, sahibsiz hökumətdə, ədalətsiz dünyada sinəsinə çəkilən dağı o dağdan "payı" olanlar daha yaxşı anlayar. Hər tərəfdən olan amansız düşmən hücumuna qarşı çıxaraq gözləri dəhşətdən alacalanmış, yaxınlarını - balasını, anasını, bacısını qorumağa çalışan kişilərin faciəsini düşünün... Gözünün qarşısında qızına, arvadına, anasına, atasına verilən əzabları, işgəncələri izləməyə məcbur olanları gözünüz qarşısında canlandırın... döyülüb öldürülənləri, diri-diri yandırılanları, paltarları soyundurularaq qarın içində kilometrlərlə yolu getməyə məcbur edilənləri, sağ ola-ola başları, bədən əzaları kəsilənləri... təsəvvür edin. Qaradağlıya belə dağ çəkildi...

Cəbhə xəttində, işğal olunmuş elinə ən yaxın yerdə bir rayon var - Xocavənd rayonu. 1991-ci ildə yarandı bu rayon. Müharibənin odu, alovu bu rayon sakinlərindən də yan keçmədi. Adi həyatını yaşayan xocavəndlilərin qəhrəmanları o an bəlli oldu. Döyüşə atılaraq torpağını canından üstün tutan, heç olmasa yurdun əllərində olan bu hissəsini qorumaq üçün hər şeyi gözə alan oğullar istəklərinə nail oldular. Neçə-neçə igid oğullar bu torpağı qanıyla suvararaq şəhidlik zirvəsinə yüksəldi, neçəsi qazi şərəfinə nail oldu - əsas odur ki, bu torpağı əldə saxlaya bildilər. Bu torpağa burnunu soxan montelər başını qoyub getdi... Paytaxtdakı çal-çağırdan, vur-çatlasın, çal-oynasından fərqli olaraq Xocavənd bu gün də müharibə şəraitində yaşayır. Rayon rəhbərliyindən tutmuş sadə vətəndaşına qədər hər kəs bunu dərindən dərk edir və hər an torpaq uğrunda canlarını verməyə hazırdılar. Çünki rayonun rəhbəri o, odun-alovun içindən çıxmış, Vətən, torpaq sevgisini içində bütün sevgilərdən üstün bilən, savaşın ən dəhşətli anında dörd qardaşıyla ön sıralarda olan Eyvaz Hüseynovdur.

Müharibənin ilk illərində macara axtarmaq, görüntü üçün canfəşanlıq emək, məqsədli fəaliyyət göstmək istəyənlər oldu və sonradan bunların hamısı geri çəkildi, əsl vətənpərvərlər, yurd, torpaq təəssübü çəkənlər qaldı düşmən qarşısında. Xocavəndli beş qardaş bunların önündə idi. Eyvaz, Əbülfət, İlyas, Füzuli, İbad...

Müharibə çoxları üçün "bitsə" də, xocavəndlilər üçün davam edir. Silahı yerə qoyan Eyvaz Hüseynov döyüşü yeni səpkidə davam etdirir. Artıq çoxlarına məlumdur ki, "Xocavəndlilər təqdim edir" silsiləsindən çoxlu sayda vətənpərvər kliplər, xatirələr, xronikalara əsaslanan filmlər dalbadal ictimaiyyətə təqdim edilir. Bu işin arxasında vətən üçün çırpınan böyük ürək, qeyrət, təəssübkeşlik dayanır. Və belə oğulların varlığını hiss etdikcə içində, hələ hər şeyin məhv olmadığına əminlik yaranır. "Xocavəndlilər təqdim edir" silsiləsindən bu günlə səsləşən, rejissoru Bəhruz Məmmədov, redaktoru Şaiq Aslanov olan "Namusumuz Qarabağ" filmini seyr edərkən göz yaşlarıyla bərabər sonsuz bir qürur dolur insanın içinə. Və bu rayonun yurdsevər oğlu Bəxtiyar Qaracanın "Yaddan çıxmaz Qarabağ" filmini də xatırlayaraq vətənin belə oğulların sayəsində düşməndən təmizlənəcəyinə əminliyin bir az da artır.

Bəxtiyar Qaracanın "Azərbaycan" qəzetinin 16 fevral sayındakı "Qaradağlı - "ikinci Xocalı"" yazısından faktlar: "Ümumiyyətlə, bu hadisələrdə kəndin hər 10 sakinindən biri şəhid olub. 1992-ci ildə Xocalı faciəsindən bir neçə gün əvvəl Qaradağlıda törədilən soyqırımıda 104 kənd sakini və 15 nəfər xüsusi müdafiə dəstəsinin üzvləri əsir götürülüb. Onlardan 80 nəfəri erməni cinayətkarları tərəfindən qətlə yetirilib. Qaradağlı soyqırımında Qaradağlı kəndi 117 övladını itirib, onlarla insan girov götürülüb. Onların bir qismi geri alınsa da, çoxunun taleyi hələ də məlum deyil.

Öldürülənlərdən 10-u qadın, 8-i uşaq idi. İki ailənin hər birindən 4 nəfər şəhid olub, 42 ailə başçısını itirib, 140-a yaxın uşaq yetim qalıb. İşğal nəticəsində kənddə 200 ev, 1 mədəniyyət evi, 320 yerlik orta məktəb binası, 25 çarpayılıq xəstəxana binası və digər obyektlər dağıdılıb. Kəndin 800 nəfərə yaxın sakini məcburi köçkün düşüb".

Şahidlərinin yaddaşında, yuxularında, hafizəsində ömürlük yaşayacaq o faciəni, ermənilər qəhrəmanlıq tarixlərinə sevinclə qeyd ediblər. Vəhşiliyin son həddiddir bu! İnsanlığın faciəsidir! Dünyanın ikiüzlü siyasətinin nəticəsidir. Qaradağlı, Xocalı faciələri haqqında beynəlxalq terrorçu Monte Melkonyanın nümayişkaranə etirafları, onun qardaşı Markar Melkonyanın, Zori Balayanın, Silva Kaputikyanın yazıları bu millətin insanlıqdan nə qədər uzaq olduğunu isbat etsə də, dünya siyasətinin bu haqsızlıqlara göz yumması artıq təəccübləndirmir...

On yeddi fevral Qaradağlı faciəsinin 22-ci ildönümüdür. Xalqımızın sülhsevər, qonaqpərvər, tolerant olması nə qədər bəyənilən olsa da, unutqan olması artıq bağışlanmazdı. Çünki keçmişini unudanlar onu yenidən yaşamağa məhkumdurlar.

Fəridə RƏHİMLİ

Ədalət.-2014.-18 fevral.-S.5.