NURƏNGİZ GÜNÜN AĞ ÇİÇƏKLƏRİ

(Gecikmiş bir yazı)

O idi. İllər arxasında gördüym O. Həzin, amma cazibəli səsiylə şeirlər oxuyurdu. Səsində bahar çiçəkləyirdi, payızın xəzan yarpaqları, qışın narın qarı, yayın dəniz dalğalarına hopmuş sərinliyi...gQuşlar oxuyurdu onun səsində. Bülbül avazı, torağay nəğməsi səsində şeirə dönmüşdü.

O idi. Gözəlliyi, bu gözəlliyin sehri, cazibəsi, hətta fırtınası ilə könüllərə meydan oxuyurdu.

O idi. Ağ çiçək rənginə bürünmüş bir Azərbaycan gözəli.

Yaş öz hökmünü versə də, O idi gözlərindəki cazibəni, baxışlarındakı gözəllik nurunu saxlayan, hifz edən.

Tükəndi ağ çiçəklərim, bir payıza yaraq oldu

Çaşdı əsən rüzgarlarda, qopub varaq-varaq oldu.

Quş olub uçdu güllərim, əldə qalan budaq oldu

Busələrimin qonağı bir üşüyən yarpaq oldu.

Gözlərim gölə çevrildi, vüsal məndən uzaq oldu,

Nə gəldi qüssədən gəldi, məni üzən fəraq oldu.

Xəyal oldu sevdiklərim, yanıb-sönən çıraq oldu

Mənim o ağ çiçəklərim, dönüb qara torpaq oldu.

Bu nədir? Bir gözəlin qürubnaməsimi? Yox. Ömrün müdriklik çağının bəyanı. Yox, Siz illərin o tayından bu tayına da köçüb gələn, eyni isti, hərarətli xatirələri soldura bilməzsiniz. İnsan yaşa dolmağa, ömrün dolaylarını, yoxuşlarını aşmağa borcludur, alında qırış da olar, yerişdə, ahəstəlik də, amma SƏS ÖLMÜR. İstər zahiri, istərsə də mənəvi gözəllik üçün qürub yoxdur.

Dodaqlarımda təbəssüm,

Bəbəklərimdə ümid və qürur,

İçimdə ağlamaq ehtiyacı

Yol gedirəm, yorulanadək.

Siz bu yolu-SƏS və ŞEİR yolunu getməkdəsiniz.

Siz müasir Azərbaycan şeirinin zərif çiçəkləri arasında məxsusi poetik ətri, rahiyəsi ilə hamıdan seçildiniz. Sərbəst improvizasiyalarınız, düşüncə mədəniyyətiniz, dünyanı, kainatı bir qadın ürəyindən boylanan işıqda seyr etməyiniz illərdir ki, davam edir. Olsun ki, Sizin yaradıcılığınız, şeirdəki özünəməxsus poetik naxışlarınız hələ Gün işığına çıxarılmayıb. Amma ariflər o işıqdan faydalanıblar.

Ulu nənəm, Gün xanım, hey!

Bu torpağın öncə Günəşi doğub,

Bu torpaq sarı tellərdən yoğrulub.

Bu torpağın ulu nənəsi Gün xanım olub.

Gün xanım, Günəş xanım!

Andım, Tanrım, imanım!

Gün-Günəşin qısa formasıdır. Azərbaycan şeirində Günlər çoxdur. Amma hamısı işıq saçmır. Məhsəti, Natəvan, Heyran xanım, Fatma xanım Kəminə, Umgülsüm, Mirvarid Dilbazi, Nigar Rəfibəyli, Mədinə Gülgün - bunların poeziyada saçdıqları işığın ömrü əbədiyyət qədər olacaq. Siz də bu işığı tükənməyən, sönməyən Günlərin sırasındasınız. Mən müasir zəriflərdən çox yazmışam. Firuzə Məmmədli, Nisbəyim, Xanım İsmayılqızı, Fərqanə Mehdiyeva, Ofelya Babayeva, Səhər, Xatirə Fərəcli, Nazilə Gültac, Gülnarə Cəmaləddin, İradə Aytel mənim bəyəndiyim zəriflərdir. Hər birinin öz dünyası var. Amma Sizin dünyanız fərqlidir. Bu fərqi incələməyə çalışacağam.

Birinci incələmə: Siz, səhv etmirəmsə, ədəbiyyata nəsrin qanadlarında gəlmisiniz. "Tanrı bəşər övladıdır" povest və hekayələr kitabınızla oxucuları tanış etdiniz. Amma çox keçmədən ruhunuzdakı şeiriyyət sizi poeziyaya çəkdi. İlk oxunuşda bu şeirlər mənə qəribə bir təsir bağışladı. Bunlar şeirdən çox duaya bənzəyirdi. Və şeirdən çox çiçəklərin üsyanına bənzəyirdi. Çiçək yağışı idi o şeirlər.

İkinci incələmə: Qadın yazarlar sevgidən, hissi-emosional münasibətlərindən söz açanda kişi yazarlara nisbətən daha səmimi görünürlər. Ürəklərində nə varsa, gizlətmirlər. Sizin şeirlərinizdə də gizlinlər şəlalə kimi çağlayırdı. XX əsr qadınının ürək dünyasını tədqiq edənlərə tövsiyəm olar ki, sizin şeirlərinizi oxusun.

Üçüncü incələmə: Siz sərbəst şeirdə öz potensial imkanlarınızdan qədərincə istifadə etdiniz. Sərbəst şeirin ritmə, melodiyaya uyarlığı sizin şeirlərinizdə daha görümlü idi. Onları Siz özünüz oxuyanda sanki bir şərqi səslənirdi... və səslənir.

...Sonra o məsum nağıla

sübhə kimi birgə göynədik.

Bu minvalla, bu böyük dünyamıza

eyni kədərimizlə eyni cür qərib düşdük...

Ah gülüm, qəribliyə sən yaxşı bələdsən.

Sən heç nəyi unuda bilməyəcəksən!

Ovun quzum, ovun mənim kövrək sevgim!

Kiri mənim ay ömürlük kədərim!

Ən acısı-

qoynumuzdan asılıb

yerə düşən o qolları unutmaqmış,

Ən acısı-

cığırlara haçalanıb

qar selində üşüyən o yolları unutmaqmış!

Olacağa nə hacət? Yəqin bu da gərəkmiş.

Nə biləydik, nə biləydik

Ən çətini bölünməkmiş?!

Dördüncü incələmə; Sizin şeir və poemalarızda Ana obrazları tamamilə yenidir. Yeniliyi ondadır ki, Siz anaların hiss və duyğularını sanki özünüz yaşayırmış kimi şeirə gətirirsiniz. Xüsusilə bir poemanızda oğul yolu gözləyən Bəyim ananın obrazını elə yaratmısınız ki, o obrazda mən sizi gördüm.

O göyərçin ruhuna

Səpib səpələyirəm, ən şirin bayatımı,

Sənə borcluyam ana!

Dolanım, fəda olum, o qara torpağına,

Düşüm ayaqlarına!

Sərilim, məlhəm olum, ürəyinin dağına!..

İctimai hadisələrdən yazanda - xüsusilə, Xocalıya həsr etdiyiniz poemada - elə görürəm ki, o şəhidlərin ruhuna qarışıbsınız. Bax, şairliyin bir məziyyəti də elə bundadır.

Beşinci incələmə; Sizin şeirlərinizdə istənilən qədər təzə, təravətli və orijinal təşbih, epitet, metafora görürəm və bunları bu kiçik yazıda sıralamaq istəməzdim. Amma bir-ikisini misal gətirim.

"Ağlama, Zaur, ağlama" şeirindən: "Gümüş tabut kimi ömür edir, gümüş pillələr. Firəngizin dünyası məlum-Zəncir hasar arxasında gümüş yuxular. Firəngizin əlləri çatmaz. Yatır ürəyində ölü qorxulargZaur bu göl, bu ölü sular içrə su zambağıgBulud oldu, su oldu, buludlara hopdu Təhminə, Zaur!.."

Əziz oxucu! Səsi və şeirləri haqqında söz açdığım bu şair-zərif xanım Nurəngiz Xudadat qızı Qulubəylidir. Tərcümeyi-halında belə yazılıb. Amma biz onu NURƏNGİZ GÜN kimi tanıyırıq, sevirik və oxuyuruq.

Müasir Azərbaycan poeziyasının mənzərəsində onun özünəməxsus Səsi, Yeri, Məkanı, Zamanı var. Səsi şeirlərində, şeirləri səsində olan Nurəngiz xanım poeziyamızın AĞ ÇİÇƏYİdir. Bu çiçək illər keçdikcə poetik təravətini itirmir. Şeirə başladığı ilk gündən bu günəcən yönü, üslubu, deyim və duyum tərzi başqalaşmayıb, amma hər təzə şeirində, poemalarında o çiçəyin saçdığı işığa bürünmək olar..

Yol gedirəm, öləziyib saralanadək.

Arxamda sarp enişlər,

Çiynimdə Günəş tayası.

Ağuşumda Caləm və titrəyirəm,

Yol gedirəm, yol olanadək.

VAQİF YUSİFLİ

Ədalət.-2014.-24 iyun.-S.7.