Payız nisgili

Hekayə

"Sən yalnız başına gələnləri və alnına yazılanları sev. Yaxşı bax, gör onlardan başqa sənə uyğun gələn nə var?!"

Mark Avreli

Axşam yatmazdan öncə telefonunu səhərin azan vaxtına kökləsə də oyana bilmədi. Səs ona yorğun olduğundanmı, ya nədənsə yuxuda eşidirmiş kimi çatırdı. Yatıb yuxuya qalmaqdan da ehtiyatı yox idi heç. Tələbə deyildi dərsə gecikə, işləmirdi də ki, işə. Əslində işi vardı, amma necə deyərlər, işin açarı öz əlində idi, başının ağası özü idi.

Zəng səsindən yerində qurcalanıb o biri böyrü üstə çevrildi, otaq soyuq idi, üşüdüyünü hiss edib yorğanı çılpaq çiyinlərinin üstə çəkdi. Yarıyuxulu gözlərini yumub düşünürdü... Yenə də payız gəlmişdi, bir zaman neçə-neçə istəyinin üstündən xətt çəkən tutqun əhvallı, nəmli payız. Əvvəllər heç dilinə gətirməmişdi qəlbindən keçirdiklərini, amma bu sabah söyləyəcəkdi həyat yoldaşına payız duyğularını. Bu fəslin ona qüssə-kədər bəxş etdiyini açacaqdı, payızı niyə sevmədiyini bildirəcəkdi...

... Oyanıb həyətə düşəndə qəlbi bir az da sıxıldı. Heç elə bil səhər açılmamışdı, hava çox tutqun idi, çiskin də yağış çiləyirdi, dünya kimi onun da duyğularını, xəyallarını, acılı-şirinli xatirələrini isladırdı.

Yağış yağdı yuxuma,

İslandı xəyallarım.

Yuyundu, güzgüləndi,

Darandı xəyallarım.

Baxışdıq kövrək-kövrək,

Danışdıq titrək-titrək.

Könlümdən nəm çəkərək,

Saraldı xəyallarım.

Hər gecə yuxu gördüm,

Yuxumu günə sərdim.

Ərköyün uşaq kimi,

Ovunmadı nə verdim-

Yoruldu xəyallarım.

Orta məktəbi bitirib sənədlərini ali məktəbə vermişdi, nəticənin ürəyincə olacağına şübhə etmirdi. Müəllimlərin sevimlisi olmuşdu, attestatında da bircə dördü vardı, qalan butun qiymətləri əla idi. "Ali məktəb imtahanları çətin olur, orta məktəbə ağlın getməsin" deyirdilər, o isə buna inanmırdı. Hər şeydən öncə bir bəxt də olduğunu isə heç düşünmürdü. Arzularının ətəyindən tutub üz qoymuşdu Bakıya. Birinci imtahan kimyadan oldu, səhər saat 9:00-da başlayan imtahan ta axşamadək çəkdi. Növbəsi çatanda imtahan otağına daxil olub avtomat qurğunun düyməsini basdı, qurğunun xüsusi qapısından içində bilet olan paket düşdü. Açıb suallara baxanda ürəyi bir az da rahatlandı, "burda çətin nə var ki?!" düşündü, "beş alacağam!" Cavabı hazırlaşmadan vermək istəsə də, məsləhət bilmədi imtahan götürən müəllimlər, "otur, cavabları yaz, çağıranda gələrsən" dedilər. Deyilən kimi elədi, vaxtı çatanda ikisi bir masa arxasında əyləşən müəllimlərin önünə keçdi, cavabından razı qaldılar, bir neçə əlavə sual da verib öz aralarında qısa məşvərət keçirdilər. Sonra müəllimlərdən biri üzünü ona tutub "oğlum, biz sənə 4 veririk, 5 istəsəən gərək komissiyaya müraciət edəsən, razısan?" soruşdu. Razılaşdı, qəlbindən keçdi ki, elə hər imtahandan 4 alsa qəbul olunar, bəsdi 4. O biri fənlərə də elə bu cür hazırlaşmışdı. İmtahan vərəqini götürüb müəllimlərə təşəkkür etdi və sevinə-sevinə otaqdan çıxdı. Ordan birbaşa dəniz sahilinə gəldi. O axşam dənizkənarı parkı Allah bilir neçə dəfə obaş-bu başa dolandı gecə yarıya kimi, məktəb illərindən sevdiyi qızı düşündü, bilirdi ki, o da elə bu ali məktəbə imtahan verir, ürəyində elə ona da uğur arzuladı.

Növbəti imtahan fizikadan idi, artıq imtahan havasına öyrəşmişdi, amma bu dəfə müəllimin münasibəti başqa oldu. Bileti götürüb hazırlaşmaq üçün əyləşmək istəyəndəə müəllimin amiranə səsi ona mane oldu: "Gəl burda otur, hər şeyi şifahi cavab verərsən, yazmaq lazım deyil" deyə qarşısındakı oturacağı göstərdi. Lakin 15 yaşlı yeniyetmə gənc bu dəfə əsil tələyə düşdü, insafsız müəllimin tələsinə... Sakitcə gəlib göstərilən yerdə əyləşdi. Əlindəki bileti də, yazmaq üçün verilmiş iki ağ vərəqi stolun üstünə qoydu. Müəllim ağ vərəqləri əlinə alıb "bala, bəs niyə heç nə yazmamısan?" deyə sərt səslə soruşdu, uyğun olaraq üzünə də acıqlı ifadə verib qaşlarını düyünlədi. Dili dolaşa-dolaşa heyrətlə "Müəllim, özünüz dediniz axı..., qoyun danışım, mən suallara hazıram" söylədi. Amma ona qulaq asan kim idi! "Bilsəydin yazardın!" cavabı eşidildi və əlavə "Get, gələn il hazırlaşıb gələrsən!" söylədi müəllim. İti bir hərəkətlə əvvəl ağ vərəqə, sonra da imtahan vərəqinə qeyri-kafi yazıb kənara qoydu.

Beləcə sonrakı üç il ərzində hər il həmin ali məktəbin eyni fakültəsinə sənəd təqdim etsə də tələbə olmaq üçün balı kifayət etmədi. Bununla da bəzən 0,5, ya da 1 bal fərqi ilə qəbuldan kənarda qaldı.

Çox sarsılmışdı, haqsızlıq, uğursuzluq onu üzürdü, kəndə qayıtmağa üzü yox idi. Artıq əsgəri xidmətdən saxlanmaq üçün möhlət hüququ da yox idi. Könlü qırılmış, arzuları çilik-çilik olmuşdu. Ürəyində hər şeyi itirilmiş hesab edir, yıxıldığı yerdən qalxmaq üçün özündə güc tapa bilmirdi. Onlarla sual ona rahatlıq vermir, gecələr yuxusu göyə çəkilirdi. Bu dörd ildə o məhz sentyabrın birini gözləmişdi, fikrində neçə yol tələbə kimi sevimli ali məktəbin auditoriyasına daxil olmuşdu... Amma sonda tələbələrə dayanıb gendən tamaşa etmək düşmüşdü qismətinə. Hisslərini sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirdi. Özünü tox tutmağa çalışsa da bəzən nail ola bilmirdi. Ona görə də hər kəsdən uzaq dolanmağa çalışırdı. Bunun bir səbəbi də vadı. Düz 10 il bir sinifdə oxuduğu, bir partada yanaşı əyləşdiyi dostu ali məktəbə daxil olandan sonra yavaş-yavaş ondan uzaqlaşmış, münasibətini dəyişmişdi, çox vaxt onun yanından ya salamsız keçər, ya da görməzliyə vururdu.

Ətrafında baş verənlər, hər şey onun xətrinə dəyirdi. Ona görə də özünə qapılır, iç dünyası ilə söhbətləşir, adamlardan qaçırdı. Bütün uğursuzluqların kökünü taleyində axtarıb qismətində tapırdı...

Soyuqlar birdən düşdü,

Çılpaq bağlar üşüdü.

Gözlər kədər bölüşdü...

İndi neyləyim?!

Qırıldı kövrək budaq,

Saraldı yaşıl yarpaq.

Könlümə sıxılaraq

Doldu gözlərim.

Fikrimdən nələr keçdi,

Aranı kimləər kəsdi.

Bəxt yolları nə tərsdi

Sənə nə deyim...

Arzular sınıq-sınıq,

Yuxum ala-toranlıq

Ömür keçdi, amandı

Oyan taleyim...

Belə bir vaxtda əsgəri xidmətə çağırış vərəqəsi aldı və o zamankı SSR-in uzaq bir şəhərinə hərbi xidmətə yollandı. Orada da nümunəvi xidmət göstərdi, layiqli əsgər kimi ailəsinə başucalığı gətirdi... Özü tələbə olmasa da bir hiss fikrini sahmanlayır, könlünə nizam gətirir, hisslərinə sığal çəkirdi, bircə bu tərəfdən xoşbəxt hiss edirdi özünü. Sevdiyi qız elə birinci il ali məktəbə daxil olmuş və artıq IV kursda idi. Həm də heç nəyə baxmadan onu sevirdi, sevgisinə sadiq idi. Bax burda taleyi ona gülümsəmişdi əməlli-başlı. Şirinin dadını bilmək üçün gərək acını da dadasan mütləq.

Çəkdikləri onda qaya kimi sərt, dağ tək dözümlü, su kimi yumşaq, polad tək mətin, dəmir kimi möhkəm və güclü xarakter formalaşdırmışdı. Çətinliklərə səbirlə yanaşmağı öyrənmişdi, bir sözlə, yaşamağı, həm də necə yaşamağı öyrənmişdi...

Həyatda əzab da görmüşdü, qayğı da, nəvaziş də görmüşdü, biganəlik də. İtirdikləri vardısa, qazandıqları da olmuşdu.

İllər, aylar ömrün neçə ilini xəlbirində fırladı, ətəyində ələdi. Axsamalar, uğursuzluqlar da geridə qaldı, onun da həyatının axarı dəyişdi, lilli sular axıb, axıb, axır ki, duruldu... Hətta payız da günahını yudu bir gün, ona gülümsədi lap elə bahar kimi. Sevdiyi qızla bir payız günü toy havaları çalındı... Sonralar hazırlaşıb ali məktəblərin də birinə qəbul olundu. Tələbə də oldu, qayğıkeş ailə başçısı da, sevimli ər də oldu, övladlarına nümunəvi ata da. Amma bir niskil azalmadı ki, azalmadı qəlbində... Payız nisgili... Hər il payız gələndə onun da qəlbi göylər kimi qəhərləndi, acıları təzələndi...

Mən... sənsiz bir heç,

Mən sənə görə varam

Göyləri ovsunlayacaq,

Etdiyim dualarım.

Bu qaranlıq röyama,

Ay kimi doğacaqsan.

Halıma gülənləri,

Yandırıb yaxacaqsan.

Uzaqdan əksin baxıb,

Gülümsəyir üzümə.

Cırcırama səs verir,

Qorxa-qorxa səsimə.

Səhərə nə qalır ki,

Sular durulub gedir.

Bu gecə qatarında

Kədər sürünüb gedir...

Kədərlənmə, əziz dost! İllər bütün fəsilləriylə gözəldir, ömürsə elə bu fəsillərə bənzəyən yaşadıqlarımızla...

P.S. Hava mənim ruhumun vəziyyətinə çox az təsir edir. Mənim öz dumanlı günlərim və pis havalarım var.

B. Paskal

Şahnaz Şahin

Ədalət.-2014.-1 mart.-S.22.